Avukat arkadaşın eleştirisinin öğretmenler günü ile ilgili yazdığımız yazıyla uzaktan yakından alakası yok ama ara sıra yaptığı eleştirilerin siyasi ihtirastan kaynaklı olduğunu düşünüyorum.

Yorum yapan “bayan” arkadaş ifademizi cinsiyet ayrımcılığı olarak değerlendiren avukat arkadaş “kadın” olacak diye de düzeltmiş.

Okuyucu bu, eleştirecek tabi ki! Bize de üşenmeden araştırıp bilgilerimizi güncellemek düşüyor. 

Çok değerli büyüğüm, ağabeyim, uzun yıllar Türkçe öğretmenliği ve okul müdürlüğü yapmış Mustafa Karaşahin hocama sordum konuyu. 

Açıklamayı aynen yazıyorum.

_ Kadınlar kendilerine bayan denilmesinden hoşlanmıyorlar. Kelimenin etimolojisi sağlıklı değil. Örneğin “ dışarıdan çok kötü ve insanı bayan bir koku geliyor” cümlesinde bayan bayılmaya yakın anlamında. Türkçede ilk evre katun olan, orta dönemde hatun olan şimdi kadın olan kelime bayana nasıl dönüştü bilmiyorum. Ancak kadınlar bayan’ı bakıştanım kökünden hareketle değerlendiriyorlar. Kullanımı onun için biraz sıkıntılı, bayılmak anlamındaki kök. Bu ifade bay kelimesi içinde geçerli. Türkçe de evli olmayan kız, evli olan kadın olarak kullanılıyor, diye de ekleme yapmış.

Abidinpaşa da sima cafe’nin camında sürekli “tecrübeli bayan eleman aranıyor” ilan var. Mekanın sahibi Hüseyin kardeşime dedim ki niye hep bayan eleman alıp bayıyorsun, baymayan eleman al, rahtla. Bunu söylerken kelimenin etimolojisinden ziyade zihinde uyandırdığı çağrışımı düşünerek espri yapmışız haberimiz yok. 

E peki şimdi biz ne diyeceğiz? Bay-bayan olmuyor, kadın evli olan, karşımızdaki bekarsa ayıp olacak, hanım, efendi, bey kelimeleri de 1934 de yasaklandı. Çık işin içinden çıkabilirsen. 

Ancak ne var ki günlük hayatımız da birçok yerde bay ve bayan diye kullandığımız bir gerçek. “Pardon” gibi  yabancı menşeli kelimelere bir sohbetimizde itiraz ettiğimde Mustafa hoca ifadesi “halk arasında kullanılmaya başlamış ve dilimize yerleşmiş kelimeler artık Türkçeleşmiştir, kullanılmasında sakınca yok” demişti. Kimse alınıp gücenmesin Türk dil kurumu yeni modern bir kelime bulana kadar aramızda anlaşalım.

Keşke kelimenin cinsiyet ayrımcılığıyla ilgisi olsaydı da avukatımız haklı çıksaydı. Türkçe olarak cinsiyet belirten kelimelerde anlaşamamışız ki ifademizden maksat ayrımcılık olsun.

Ya avukatım durum bu. Biz öyle laf olsun diye yazmıyoruz, araştırıyoruz da aynı zamanda. Ama maalesef Türkiye’de hayat bu, başka Türkiye yok. Bu saatten sonra dilimizi, dinimizi mi değiştireceğiz, anlaşalım gitsin.

Bugünlük de bu kadar.

Haydi kalın sağlıcakla, selam ve dua ile…