Hipertansiyon genellikle belirti vermeden ilerleyen bir hastalık olduğu için kişi günlük yaşam kalitesini etkilemediği sürece, bu sorun ile uzun yıllar hayatını devam ettirebiliyor. Ancak tansiyon vücuttaki herhangi bir organ hasarına ve buna bağlı olarak bazı belirtilere yol açtığında, hastalığın varlığı ortaya çıkabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Kardiyoloji Bölümü'nden Uz. Dr. Deniz Şener, tansiyona yol açan nedenleri açıkladı.

Böbrek hastalıkları

Tansiyon yükselmesinin ve hipertansiyonun en önemli nedenlerinden biri böbrek hastalıklarıdır. Böbrek dokusunun hastalıkları, böbrek damar darlıkları, feokromasitoma gibi böbrek tümörleri nedeniyle yüksek tansiyon sorunu ortaya çıkar. Yapısal olarak bazı böbreklerin tuz tutma özellikleri vardır ve bu yapıdaki kişilerde de hipertansiyon görülmektedir.

Hormon hastalıkları ve hormonal nedenler

Beyinde, hipofiz bezi tümörüne bağlı, Akromegali gibi hastalıklar tansiyon yükselmelerine zemin hazırlayabilir. Tiroit bezinin hastalıklarında da tansiyon düzeyinde değişiklikler ortaya çıkabilir. Tiroidin az çalışması olan hipotiroidi ve çok çalışması anlamına gelen hipertiroidi ile paratiroit hastalıkları da tansiyon yükselmeleri için nedendir. Böbrek üstü bezinden kortizon ve aldosteron hormonlarının fazla salgılanması sonucu görülen Cushing Sendromu ve Crohn Hastalığı'nın tansiyonu yükseltici etkisi bilinmektedir.

Kalp damar hastalıkları

Aort koarktasyonu yani ana atardamar darlığı denilen hastalıkta yüksek tansiyon görülür. Atardamar ve toplardamar arasında kan akışı yani fistül bulunması durumunda hipertansiyon görülür. Ayrıca, aort atar damarı elastik bir yapıya sahiptir ve kalp kanı vücuda dağıttığında esneyerek genişler. Ancak yaş ilerledikçe oluşan damar sertliği nedeniyle bu elastikiyet kaybolur ve kalbin dağıttığı kan, fazla basınca yol açar. Bu nedenle yaşlılarda büyük tansiyon yüksek, küçük tansiyon da düşük olur. Bu da bir yüksek tansiyon tipidir.

Nörolojik bozukluklar

Kafa içi basıncın arttığı durumlarda, gece uykuda solunum durması olarak bilinen uyku apnesi hastalığının varlığında ve Guillain-Barre Sendromu (GBS) olarak bilinen ve kasları etkileyen hareket bozukluklarına neden olan nörolojik hastalık durumumda da tansiyon yüksekliği ortaya çıkmaktadır.

Kirli suda yetişen balık ve su canlıları

Çevresel ve fiziki faktörlere bağlı tansiyon yükselmelerinin en önemli nedenlerinden biri kurşun zehirlenmesidir. İş ve işyeri kaynaklı, boya ve özellikle su kaynaklı olabilir. Bu nedenle kirli sularda yakalanan ve herhangi bir denetime tabi tutulmadan tüketilen balık ve su canlıları kurşun ve ağır metal zehirlenmesine yol açabilir.

İlaç kullanımı

Tansiyon değerlerini yükselten bir başka neden de ilaç kullanımıdır. Bazı ilaçlar vücutta su ve tuz tutulumuna yol açar. Örneğin; meyan kökü hammaddesine sahip ilaçlar, kortizonlar, doğum kontrol hapları, steroid içerikli ilaçlar, hormon ilaçları, damarda büzülmelere yol açan ve içlerindeki etkin madde nedeniyle kan akışını hızlandıran nezle, grip ilaçları ile romatizmal ilaçlar tansiyon değerlerinin yükselmesinde önemli bir etkendir. Bazı uyuşturucu maddeler de ciddi hipertansiyon yapabilir.

Panik atak ve stres

Gençlerde görülen yüksek tansiyon, sıklıkla panik atağa bağlı olarak gelişir. Panik atak, taşikardi ile birlikte ortaya çıkan "vazoaktif amin” denilen ve tansiyonu yükselten bazı hormonların salgılanmasıyla, nabız ve tansiyon yükselir, bir müddet sonra da normale döner. Bu tansiyon tipi gençlerde daha çok görülmektedir.

Gebelik

Gebelikte hipertansiyon görülebilir. Özellikle 20'inci haftadan sonra ortaya çıkabilen preeklampsi için yakın takipli tedavi gerekmektedir.

Beslenme alışkanlıkları

Ailevi nedenlerle birlikte beslenme alışkanlıkları da tansiyon yükselmelerine yol açan etkiye sahiptir. Kilo fazlalığı ve obezite, hareketsizlik, hayvansal yağların yoğun olarak kullanıldığı ağır yemek yeme alışkanlıkları, fazlı içecekler, fast food tüketimi, sigara ve alkol kullanımı yaşam kalitesini düşüren alışkanlıklardır. Yüksek tansiyon ile birlikte pek çok hastalığa zemin hazırlayabilir.

Vücutta kan düzeyinin fazla olması

Kan üretiminin gerekenden fazla olması bazı nedenlere bağlıdır. Örneğin; 2000 metrenin üzerinde yaşayanların vücutlarında oksijen ihtiyacı açığa çıktığı için vücut fazladan kan üretmeye başlar. Sigara kullanımı başta olmak üzere akciğer hastalığında oksijenlenme iyi olmadığı için vücut fazla kan üretir. Bir de kan hastalığı olarak bilenen ve polisitemia vera(PV) adı verilen rahatsızlık, fazla kan üretimine neden olur. Bunların hepsi yüksek tansiyon nedenidir. Bu nedenle belirli aralıklarla ve doktora danışarak kan vermek, tansiyon dengesini düzenlemeye yardımcı olur ve vücut sağlığına olumlu etki yapar.

Tuz, un, şeker tüketimi

Diyabete bağlı tansiyon yüksekliği görülebildiği gibi tuz, şeker ve undan zengin beslenme alışkanlıklarına sahip kişilerde de hipertansiyon ortaya çıkabilir. Şeker ve karbonhidrattan zengin beslenme kilo artışı ile birlikte pek çok mekanizmayı devreye sokarak, tansiyon dengesine de zarar vermektedir. Tuz tüketiminin fazlalığı, vücuttaki sıvı miktarını artırır. Ödem ve sıvı volümünün artması hipertansiyona zemin hazırlar.

Alkol kullanımı

Alkol kullanımı, özellikle düzenli olarak her gün alkol alanlarda hipertansiyon oluşabilir. Tiramin proteininden zengin besinler, peynir ve şarap gibi mayalı yiyecek ve içecekler hipertansiyon nedeni oluşturabilir.

Damar sertliği

Kalp damarlarında darlık ve karotis arterlerinde (şah damar) darlık hipertansiyon nedenidir. Damar sertliğine bağlı oluşan damar darlıklarında, vücut darlığı yenmek için basıncı artırmak yoluna gider. Bu da hipertansiyonun en sık nedenlerinden biridir.