Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını döneminde ekonomik toparlanmanın başlamasıyla artan enerji tüketimi kış öncesi arzda kısıntı yaşanabileceği endişeleriyle birleşince doğal gaz fiyatları, Avrupa vadeli işlem piyasasında tarihinde ilk kez bin metreküpte 1000 dolar bandını aşarak rekor yeniledi.

Avrupa'da derinliği en fazla olan Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret noktası TTF'de işlem gören vadeli doğal gaz kontratlarında bin metreküp doğal gazın fiyatı 1050 doları (megavatsaat başı 85 euro) aşarak rekor seviyeye ulaştı.

Avrupa vadeli doğal gaz piyasasında fiyatların rekor seviyeye çıkmasına, kıtada yer altı doğal gaz depolama tesislerindeki doluluk oranlarının azalması, kış öncesi arzda azalış yaşanabileceği endişeleri ve ilgili piyasalardaki genel yukarı yönlü hareket neden oldu.

Avrupa'da kuraklık nedeniyle hidroelektrik santrallerinde üretimin azalması, rüzgardan elektrik üretiminin gerilemesi ve artan elektrik talebini karşılamak için doğal gaz santrallerinden elektrik üretiminin yükselmesi de gaz tüketimini artırıyor.

Gazprom Başkanı Miller rekor artışı öngörmüştü

Rus enerji şirketi Gazprom'un Başkanı Aleksey Miller, 17 Eylül'de yaptığı açıklamada, Avrupa piyasalarında doğal gaz açığı yaşanacağı öngörüsünde bulunmuştu.

Miller, "Avrupa'daki yer altı depolama tesislerindeki doğal gaz açığı 22,9 milyar metreküp düzeyinde. Bu çok büyük bir miktar. Avrupa ve Asya'daki tüm uzmanlar, Avrupa'daki yer altı gaz depolama tesislerinde yaşanan bu açığın telafi edilemeyeceğini söylüyor. Avrupa sonbahar-kış dönemine yer altı depolama tesislerinde açıkla girecek. Tek soru bu açık ne kadar olacak? Söz konusu durum doğal gaz fiyatlarını da etkiliyor. Avrupa'daki fiyatların olası tüm rekorları kırdığını görüyoruz ve belki de yakın gelecekte tekrar kıracağını düşünüyoruz." ifadelerini kullanmıştı.

Doğal gaz elektrik üretiminde belirleyici role sahip

Doğal gaz fiyatlarındaki artış elektrik fiyatlarını da etkiliyor.

Avrupa'da rekor düzeyde artan elektrik fiyatları nedeniyle tüketicilerin faturaları yükselirken, siyasiler soruna çözüm bulmaya çalışıyor.

Brüksel merkezli medya kuruluşu Politico'nun çalışmasına göre, İspanya ve Portekiz'de toptan elektrik fiyatları ortalama 175 avro/megavatsaat seviyesine çıktı. Böylece, söz konusu fiyatlar 6 ay öncesinin 3 katı yükselmiş oldu. İngiltere'de de elektrik fiyatları megavatsaat başına 183 avroyu aşarak Avrupa'nın en yüksek seviyeli fiyatı konumuna geldi.

Ekonomik toparlanma talebi artırdı

Kovid-19 salgını döneminde ekonomik toparlanmanın başlaması, küresel doğal gaz talebini artırdı ve doğal gaz arzının sabit kalmasıyla birlikte fiyatlar hızla yükseldi.

Rusya'nın, Ukrayna üzerinden Avrupa'ya doğal gaz sevkiyatını kısması, kıtadaki doğal gaz arzını daha da azaltarak, Avrupa'nın özellikle kış aylarında kullanılmak üzere ayırdığı doğal gaz rezervlerinin normal seviyelerin çok altına inmesine neden oldu.

Avrupa ülkelerinin, hızlı biçimde sıvılaştırılmış doğal gaz ithalatını boru hatlarıyla tedarike alternatif olarak artırması da mevcut kapasite sınırları nedeniyle kolay olmuyor.

Geçen yıl AB elektrik üretiminin yüzde 40'ına yakınını sağlayan yenilenebilir kaynaklar ise talebi her dönem yeterli miktarda karşılayamıyor. Son dönemde yenilenebilir kaynaklardan sağlanan elektrik miktarının da gerilemesi kıtadaki enerji krizini körüklüyor. Bununla birlikte pek çok Avrupa ülkesinde nükleer santrallerin kapatılmış olması durumu daha da zorlaştırıyor.

Ayrıca, AB içinde elektrik fiyatlarının artışında Avrupa'daki Emisyon Ticaret Sistemi de önemli bir rol oynuyor. Bu sistem, sera gazı emisyonlarının fiyatını belirliyor ve son dönemde fiyatlar, ton başına yaklaşık 5 avrodan 60 avroya kadar tırmanmış durumda bulunuyor.

Kışın yaklaşmasıyla Avrupa ülkelerinin doğal gaz talebinin daha da artacağı öngörülüyor, ancak elektrik fiyatlarının kısa vadede hızlı bir düşüş göstermesi beklenmiyor.AA