45 DAKİKA KONUŞMALARI, HAYATLARINI KURTARDI

Yaşanan bu gelişmelerin turizmden tarıma kadar birçok sektöre moral olacağına işaret eden Türk iş dünyası temsilcileri, "Rus turistler tekrar Türkiye'ye gelecek, ihracatçı kaybettiği bir pazarı geri kazanacak, inşaat sektörü yeni ihaleler alabilecek ve kapanan Türk mağazaları tekrar açılacak. Ancak tamamen normale dönüş 2017'de mümkün olacak" yorumunu yaptı.

SEZONU UZATIYORUZ

Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) Başkanı Başaran Ulusoy: Türkiye'ye gelen turist sayısı Mayıs 2016'da 2015'e göre yüzde 34 azaldı. Mayısta en büyük kaybı yüzde 92 ile Ruslarda yaşadık. Bir anda her şeyin düzelmesini beklemek yanlış olur. Ancak bu yaz uzun olacak. Sezonu ekim sonuna kadar uzatmayı başarırsak Türkiye'ye binlerce Rus turist çekebiliriz. Temmuz ayı başında Rusya'ya çıkarma yapacağız. 35 kişilik bir heyetle hızla aksiyon almak için yapılabilecekleri masaya yatıracağız. Rusya, Türkiye için çok önemli bir ülke. Şimdi yeni bir başlangıç yapacağız ve bu sefer daha güçlü olacağız. 2016'yı da daha az kayıpla atlatabilmek adına elimizden geleni yapacağız. Ağustos, eylül ve ekim aylarında sektörün tekrar ayağa kalkması için çalışacağız. Yaşananlar bize bir kez daha turizmde küslük olmayacağını göstermiştir.

Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkanı Osman Ayık: Bu son gelişmelerden sonra bir geri dönüşüm yaşanacağını umuyoruz. Rus turistler Türkiye'deki hizmet kalitesini ve avantajları hiçbir yerde bulamazlar. Onlar da sabırsız bir şekilde bekliyor. Tur operatörleri, seyahat acentaları ve bağlantılı sektörler her iki ülkede de ciddi sıkıntılara girmişti. Bu uzlaşma ülkemiz, turizm endüstrisi ve hem Rusya hem vatandaşları hem de birlikte iş yaptığımız ortaklarımız açısından çok iyi olacak. Bizim yarattığımız değerin de devamlılığı için çok önemli bir gelişme oldu. Organize turlar o kadar kısa sürede etkili olmayabilir ama moral olarak çok etkili olacak. Kısa vadede çok büyük beklentilere girmemek gerekiyor.

ESKİ GÜCÜMÜZE KAVUŞURUZ

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi: En önemli ticaret ortaklarımızdan olan Rusya ile yara alan ticari ilişkilerimizin tekrar eski seviyelerini yakalayabileceğini düşünüyoruz. Krizin yaşandığı 2015 Kasım ayından önce de Rusya'ya ihracatımız daralma göstermekteydi. 2014 yılının tamamı ile 2015 yılı ilk 11 ayına bakıldığında ise ihracatın aylık bazda ortalama yüzde 26 küçüldüğünü görüyoruz. Kriz, bu oranı tetikleyerek Kasım 2015–Nisan 2016 arası düşüşün yüzde 57'ye çıkmasına yol açtı. Rusya ile tekrar gelişecek ilişkiler krizden kaynaklı ihracat düşüşünü azaltacak, ancak Rus halkının satınalma gücünün eski haline gelmesi biraz zaman alacak. 2015'in ilk 4 ayında Rusya'ya en çok sattığımız 5 ürün grubu sebzeler, meyveler, makine ve cihazlar, kara taşıtları ve aksamları ile plastik ve mamulleri oldu. Bu 5 fasılda 2016'nın ilk 4 ayında ortalama yüzde 62 ihracat kaybı yaşadık. Rusya ile ilişkilerimizin tekrar rayına girer ise, bu rakamların yükselişe geçmesi, Türk ürünlerinin Rus pazarında eski gücünü yakalaması işten bile değil.

MAĞAZALAR AÇILIYOR

İstanbul Hazır Giyim Ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Yönetim Kurulu Başkanı Hikmet Tanrıverdi: Rus uçağının düşürülmesinin ardından bu ülkedeki birçok mağaza kapanmış, işadamlarımızın alacakları ve malları da bu ülkede kalmıştı. Tekrar eski günlere dönmek için atılan adımlar 2016'nın son çeyreğinde meyvelerini verecektir. Kapanan mağazalarımızı tekrar açacağız. İlk 6 ayda yüzde 50 düşen ihracatımızı da rekor seviyelere taşımak için çalışacağız. Ancak bunun tüm anlamıyla yansımaları ancak 2017'de olur. Tüm yaşananlara rağmen tekrar eski günlere dönmek hem sektör açısından hem iki ülke açısından çok önemliydi.

YENİ SÖZLEŞMELER GELİR

Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Mithat Yenigün: Rusya ile ilişkilerde yaşanan kriz sonrasında yarım kalan işlere devam ediyorduk. Ancak başka işler alamadık. İlişkilerin yeniden canlanacak olması bizi çok ümitlendirdi. Güzel bir gelişme. Bir nevi mola vermiş olduk. Mekanizmalar zaten durmuştu. Ancak mekanizmalar yeniden devreye girmesiyle yılbaşında önce sözleşme imzalarız diye tahmin ediyorum. Şu anda tüm hazırlıklarımız tam. Ayrıca Rusya ile vize imkanı kolaylık sağlıyordu. Umarız bu sorunda en kısa zamanda çözülür.

TÜRK AKIMI CANLANABİLİR

Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkilerin normalleşmesine yönelik adımlar dev enerji projelerini yeniden hızlandırabilir. Bu süreçte, Türk Akımı Doğalgaz Boru Hattı Projesi'ne dair gelişmelerin de önemli gündem maddelerinden biri olması bekleniyor. Rus doğalgaz devi Gazprom'dan önceki gün Türk Akımı için diyaloğa açık oldukları mesajı geldi. Gazprom, Rus haber ajanslarına yaptığı açıklamalarda askıya alınan Türk Akımı boru hattı görüşmelerini devam ettirmeye hazır olduklarını belirti. Şirketin sözcüsü Sergei Kupriyanov, "Gazprom, Türk Akımı konusunda diyalog için hazır ve her zaman öyle olmuştur" dedi. Gazprom'un,Türkiye'ye sattığı doğalgazda daha önce anlaşmaya varılan yüzde 10.25'lik indirimi sözleşmeye yansıtmaması nedeniyle Türk Akımı Projesinde ilerleme kaydedilememiş, Türk hava sahasını ihlal eden Rus savaş uçağının düşürülmesinin ardından da iki ülke yetkilileri projedeki görüşmelerin dondurulduğuna dair açıklamalarda bulunmuştu. Rus gazını Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşıması planlanan Türk Akımı projesinin ilk etapta yaklaşık 32 milyar metreküp kapasiteye sahip olması, bu miktarın yaklaşık 16 milyar metreküplük kısmının Avrupa'ya iletilmesi, geri kalan kısmının da Türkiye'nin iç piyasasında tüketilmesi hedefleniyor.

Enerjide diğer bir önemli proje ise Rusya'nın 22 milyar dolara inşa edeceği Akkuyu Nükleer Santrali. İki ülke arasındaki ilişkilerin bozulmasıyla Akkuyu santralinin inşa edeceği sahada yapılan çalışmalar yavaşlayarak, durma noktasına gelmişti. Akkuyu'nun liman inşaatını alan Cengiz Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Cengiz, geçtiğimiz ay yaptığı açıklamada Rusya'nın 800 milyon dolar yatırım yaptığını, 3 milyar dolar da sermaye koyduğunu söyleyerek, "Ruslar personel çıkardılar ama biz tam olarak orada işlerimizi durdurmadık. Akkuyu'da bu yatırımın yapılacağını düşünüyorum. Çünkü büyük para harcadılar, bu parayı yakıp çıkmak istemezler" yorumu yapmıştı. Diğer yandan Rusya ile Türkiye arasındaki doğalgaz fiyatıyla ilgili tahkim davasının da mahkeme salonu dışında, karşılıklı görüşmelerle masa başında çözülebileceğine yönelik yorumlar, sektör temsilcileri tarafından dile getirilmeye başlandı. Türkiye halen doğalgazının yüzde 55'ini Rusya'dan alıyor ve en büyük doğalgaz tedarikçisi Rusya. Diğer yandan Gazprom'un Almanya'dan sonra en büyük müşterisiyiz.

2017 İÇİN UMUT OLDU

Akdeniz Yaş Meyve-Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Ali Kavak: İki ülke arasında atılan adımlar tarım sektörü için de umut oldu. 10-12 yıldır Rusya'nın talebine göre üretim yapan bir sektördük. Ancak uçak krizinin ardından ihracatımız durma noktasına geldi. Başta domates üreticileri ve meyve üreticileri olmak üzere birçok şirket kapandı. Ayakta kalmaya çalışanlar da alternatif pazarlara yöneldi. Bu alanda da önemli adımlar attık. Ancak iki ülke arasında yaşanan siyasi gelişmelerin düzelmesi 2017 için yaş meyve ve sebze üreticilerini umutlandırdı.

TURİZM
%92
Mayısta Rus turistteki azalma

İHRACAT
%62

İlk dört ayda Rusya'ya ihracat kaybı

TEKSTİL
%50
İlk 6 ayda hazır giyim ihracatında azalma

NE TEDBİRLER KOYULMUŞTU?

1- Merkezi Türkiye'de bulunan ve hukuken Rusya'ya bağlı olan firmaların Rusya'da güvenliği ilgilendiren alanlarda faaliyet yürütmesi yasaklandı.
2- 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren Türk vatandaşlarının, Rusya'da işe alınmasına yasak getirildi.
3- Türkiye'de üretilmiş belirli ürünlere Rusya'ya giriş yasağı uygulandı.
4- Rusya'ya taşımacılık yapan araçlar, sıkı kontrol ve denetim altına alındı.
5- İki ülke arasında sefer sayısı uçuşlar dışındaki charter seferlerinin tamamı askıya alındı. Ayrıca Rusya tur operatörlerinden Türkiye'ye tur satmaktan kaçınmaları istendi.
6- 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren vizesiz seyahat uygulaması askıya alındı.