İngiltere'nin Birleşmiş Milletler (BM) barışı koruma misyonuna destek kapsamında 250 askerini Mali'ye gönderme kararı ve Cibuti'deki yabancı ülkelere ait askeri birlikler, Afrika'daki yabancı devletlere ait askeri üsler konusunu tekrar gündeme getirdi.
Kıtada konuşlanan askeri üslerle silahlı örgütlere karşı mücadele etmek, barışı korumak, korsanlık ve terörizme karşı istikrarı sağlamak amaçlanırken, uzmanlar yabancı ülkelere ait üslerin kıtada rekabete yol açabileceği ve bölge ülkelerini hedef alabileceği uyarısı yapıyor.
Afrika Araştırmacıları Derneği (AFAM) Koordinatör Yardımcısı Hasan Aydın, AA muhabirine yaptığı açıklamada, kıta dışından gelen ülkelerin Afrika'da kurduğu askeri üslerin küresel ya da bölgesel güç olma arayışında rekabet unsuru haline geldiğine dikkati çekti.
Aydın, "Afrika kıtasının ve ülkelerinin uluslararası siyasetteki görünürlüğü arttıkça, Afrika'da kurulan üslerin sayısı da artıyor." değerlendirmesinde bulundu.
"Üslerin kuruluş amacı küresel ve bölgesel nüfuz arayışı"
Afrika'daki üslerin kuruluş amacının küresel ve bölgesel nüfuz arayışı olduğuna dikkati çeken Aydın, kıtada üs sahibi olan ülkelerin korsanlık veya terörizmle etkin mücadele etmek ve iyi yönetilemeyen bölgelerde istikrarı sağlamak gibi birçok gerekçe öne sürebildiklerini söyledi.
Aydın, "Afrika'da terörle mücadele vurgusuyla kurulan bu üsler, topraklarında askeri üs bulunduran kıta ülkelerini terörist şiddetin hedefi haline getirebilir. Ayrıca üslere sahip olan ülkeler kıtadaki çıkarları için gelecekte kıta ülkelerine ve bu ülkelerin hükümetlerine müdahale etmeyeceğinin bir garantisi yok." şeklinde konuştu.
Kıtada bulunan askerlerin sayısının net şekilde açıklanmaması nedeniyle tam sayıyı belirlemenin mümkün olmadığının altını çizen Aydın, "Bu üsler dış güçlerin Afrika'daki devamlılığının sağlanabilmesi açısından son derece önemli." dedi.
Cibuti üs yarışında merkezi konumda
Doğu Afrika ülkesi Cibuti'nin üs kurma rekabetinde Afrika'da ön plana çıktığını belirten Aydın, "Afrika Boynuzu olarak nitelendirilen bölgenin en ucunda yer alan bu ülkeyi rekabette önemi kılan ise ülkenin Orta Doğu'ya olan yakınlığı, enerji geçiş yollarının güzergâhında bulunması ve Babü'l Mendeb Boğazı'nın kıyısında yer alması." diye konuştu.
Ayrıca Aydın, Şii-Sünni rekabetinin Afrika'ya da taşınabileceğine, Suudi Arabistan ile İran'ın Afrika'da askeri üsse sahip olmak istediğine dikkati çekti.
"Türkiye gibi ülkeler sömürge ve hegemonya amacı gütmüyor"
Türkiye'nin Somali'deki eğitim üssüne de değinen Aydın, şunları söyledi:
"Türkiye'nin üssü, bir askeri üsten farklı olarak yalnızca Somalili askerleri eğiten ve ülkenin ulusal güvenliğini sağlama noktasında destek sağlayan askeri bir eğitim merkezi niteliğinde. Kıtada askeri üsse sahip olan birçok ülke yerli halklar tarafından emperyalist olmakla itham edilirken, Türkiye'nin askeri eğitim merkezinin Somali halkı tarafından sahiplenilmesinde bu durumun payı oldukça fazla."
Sivil İstikrar İçin Küresel Girişim araştırmacısı Fulan Nasrullah, "Afrika genelinde Fransa'nın ve Cibuti'de Çin'in askeri üsleri bulunuyor. Fransa sömürge emellerini devam ettirmeyi, Çin ise küresel hegemonya peşinde." ifadesini kullandı.
"Türkiye gibi ülkeler sömürge ve hegemonya amacı gütmüyor. Bu ülkeler daha çok bölgesel ve uluslararası güvenliği sağlamak ile Kızıldeniz'de terörizm ve korsanlıkla mücadele için burada bulunuyor." diyen Nasrullah, Afrika'da bulunan üsler kıtadaki küresel güç rekabetini de beraberinde getirdiğini ve gelecek yıllarda bu rekabetin hızlanarak Afrika ülkelerini daha fazla etkileyebileceğini sözlerine ekledi.
En fazla askeri üsse ABD ve Fransa sahip
Hindistan, Fransa, Birleşik Arap Emirlikleri, ABD, İtalya, Belçika, Çin, Japonya, Türkiye, Rusya, Suudi Arabistan, Almanya ve İngiltere gibi ülkelerin Afrika'nın çeşitli bölgelerinde askeri üsleri bulunurken en fazla askeri üsse ABD ve Fransa sahip.
ABD'nin Burkina Faso, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Cibuti, Çad, Somali, Gabon ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde, Fransa'nın ise Cibuti, Çad, Gabon, Fildişi Sahili, Nijer ve Senegal'de askeri üssü bulunuyor.
İngiltere'nin Kenya'da askeri üssü mevcut. Almanya ise Birleşmiş Milletler misyonuna destek için Nijer’de hava taşımacılığı üssü kurdu.
Türkiye'nin Somali'de eğitim üssü bulunuyor. Türkiye ile Somali arasındaki Askeri Eğitim ve İş Birliği Anlaşması kapsamında ülkede açılan Harp Okulu, Somalili askerleri eğitiyor ve ilk mezunlarını nisanda verdi.
Kızıldeniz'in Aden Körfezi'ne açıldığı noktada bulunan Cibuti, stratejik konumu nedeniyle Doğu Afrika'da hakimiyet kurmak isteyen yabancı ülkelerin merkezi konumunda.
Cibuti'de Fransa, ABD, İtalya ve Japonya'nın askeri üssü bulunurken Çin ve Suudi Arabistan da burada üs açmayı planlıyor. Japonya, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana ülke dışındaki ilk üssünü Cibuti'ye konuşlandırırdı.
Cibuti başta olmak üzere bazı Afrika ülkelerinin üslerden aldıkları kira gelirleri nedeniyle yabancı askerlerin varlığından rahatsız olmadığı aktarılıyor.
(AA)
