Merkez Bankasından enflasyon değerlendirmesi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından ağustos ayına ilişkin Fiyat Gelişmeleri Raporu yayımlandı. 

Rapora göre, ağustos ayında tüketici fiyatları yüzde 0,86 artarken, yıllık enflasyon 1,64 puan azalarak yüzde 15,01'e geriledi. Yıllık enflasyon alt gruplar genelinde gerilerken, enflasyondaki düşüşte büyük ölçüde temel mal ve enerji grupları belirleyici oldu. Bu dönemde gıda yıllık enflasyonundaki yavaşlama eğilimi sürdü. Türk lirasındaki istikrarın yanı sıra enflasyon beklentilerindeki iyileşme ve iç talep koşullarının seyri, çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonundaki düşüşü destekledi. Bu çerçevede, B ve C göstergelerinin eğilimindeki ılımlı seyir korundu.

Ağustos döneminde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 2,48 ve 2,60 puan düşüşle yüzde 15,05 ve yüzde 13,60 olarak gerçekleşti.

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal, enerji, gıda ve hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 1,35, 0,67, 0,32 ve 0,14 puan azalırken, alkol-tütün grubunun katkısı ise 0,98 puan arttı.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin 3 aylık ortalamaları incelendiğinde, B göstergesinin eğiliminde düşüş gözlendi. Bu düşüşte temel mal ve hizmet gruplarının katkıları sınırlı kalırken, işlenmiş gıda grubu belirleyici oldu.

Hizmet fiyatları ağustos ayında yüzde 1,12 artarken, grup yıllık enflasyonu ise 0,38 puanlık düşüşle yüzde 14,19'a geriledi. Yıllık enflasyondaki gerilemeye lokanta-otel ve haberleşme grupları destek verirken, kira ve ulaştırma gruplarında yatay bir seyir, diğer hizmetlerde ise yükseliş gözlendi. Lokanta-otel grubunda yemek hizmetleri kaynaklı görülen yavaşlamada gıda fiyatlarındaki ılımlı seyir de etkili oldu. Diğer hizmetler grubunda yüksek bir aylık artış izlenirken, bu gelişmenin temel belirleyicisi özel üniversite ücretlerinde gözlenen yüzde 16,39'luk yükseliş oldu. Eylül ayında, ulaştırma hizmetlerinde şehir içi ulaşım kalemi kaynaklı fiyat artışları gözlenecek.

Temel mal grubu yıllık enflasyonu, ağustos ayında 4,79 puan düşüşle yüzde 13,02 oldu. Bu gelişmede dayanıklı ve diğer temel mal gruplarının etkisi öne çıkarken, giyim grubu yıllık enflasyonu sınırlı bir artış gösterdi. Dayanıklı mal grubu fiyatları beyaz eşya fiyatlarındaki yüzde 1,05 artışa karşın otomobil fiyatları (yüzde -2,83) öncülüğünde yüzde 1,42 geriledi. Bu dönemde diğer temel mallar grubu fiyatlarının sınırlı da olsa düşüş kaydetmesi dikkati çekti. Bu çerçevede, temel mal grubu enflasyonu yüksek baz etkisinin yanı sıra yakın dönemdeki döviz kuru gelişmeleri ve iktisadi faaliyetteki ılımlı seyrin etkisiyle yavaşlama eğilimini sürdürdü.

Alkol-tütün grubunun yıllık enflasyonu yüzde 41,42

Enerji fiyatları, ağustos ayında yüzde 0,34 arttı. Bu dönemde, doğal gaz fiyatlarındaki ayarlamanın (yüzde 14,64) etkisini, Türk lirasındaki ılımlı seyir ve petrol fiyatlarındaki gerilemeye bağlı olarak yüzde 4,24 düşen akaryakıt fiyatları sınırladı. Böylelikle enerji yıllık enflasyonu, 5,40 puan azalışla yüzde 7,79 seviyesine geriledi.

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu, ağustos ayında 0,99 puan azalarak yüzde 17,22 oldu. Bu gelişmede hem işlenmemiş hem de işlenmiş gıda enflasyonunun olumlu etkisi hissedildi. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada yüzde 11,89’a, işlenmiş gıdada ise yüzde 22,32’ye geriledi. Diğer taraftan, bu dönemde taze meyve ve sebze grubu yıllık enflasyonu bir miktar yükseldi.

Ertelenmiş maliyet etkilerine bağlı olarak mayıs ayından bu yana yüksek artışlar gösteren işlenmiş gıda fiyatları, ağustos ayında görece düşük (yüzde 0,61) bir oranda yükseliş kaydetti. Bu grupta, ekmek-tahıl fiyatlarında son aylarda görülen artış eğilimi bu dönemde yavaşlarken, çay fiyatlarındaki artış hız kesmekle birlikte devam etti. Bu gelişmelerle, taze meyve ve sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 18,69 seviyesine geriledi. Ağustos ayında tütün ürünleri fiyatları yüzde 20,84 arttı. Bu doğrultuda, alkol-tütün grubunun yıllık enflasyonu 22,19 puan artışla yüzde 41,42’ye ulaştı. Tütün ürünlerindeki fiyat artışının, sınırlı da olsa, eylül ayına sarkan bir etkisi olacağı not edilmeli.

Yİ-ÜFE

Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ağustos ayında yüzde 0,59 azalırken, yıllık enflasyon 8,21 puan düşüşle yüzde 13,45'e geriledi. Bu gelişmede, döviz kuru ve petrol fiyatlarının olumlu seyri belirleyici oldu. Bu dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğiliminde kayda değer bir düşüş izlendi.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, fiyatlar dayanıklı tüketim malları ve enerji gruplarında yükselirken, diğer gruplarda geriledi. Dayanıklı tüketim malları fiyatları başta mobilya ürünleri olmak üzere mücevherat ve ev aletleri kaynaklı olarak arttı.

Enerji grubunda fiyat artışını gaz ve elektrik imalatı sürüklerken, rafine edilmiş petrol ürünleri ise aşağı yönlü katkı verdi. Ara malı grubu fiyatlarındaki aylık düşüşte demir-çelik, temel kimyasal ürünleri, tekstil iplik ve elyafları ile kâğıt ürünleri belirleyici olurken, sermaye mallarında özel amaçlı makineler, metal yapı ürünleri ve iletişim ekipmanları etkili oldu.

Dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki düşüşte et ürünleri öne çıktı. Tütün ürünleri ise bu dönemde yukarı yönlü katkı verdi.

Sonuç olarak, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskılarında son dönemde önemli bir azalış gözlendi.

 AA