Jandarma Teşkilatı 182 yaşında

Devlet arşivlerinde adına 1839'dan itibaren rastlanan ve 2016'da İçişleri Bakanlığına bağlanan Jandarma Teşkilatı, vatandaşların huzur ve güvenliğini sağlamak amacıyla 182 yıldır gece gündüz görev yapıyor.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Jandarma Teşkilatının ilk nizamnamesi olan "Asakir-i Zaptiye Nizamnamesi"nin (Askeri Kolluk Tüzüğü) 14 Haziran 1869'da yürürlüğe girmesiyle zabıtanın görev ve hizmetleri ile yetki ve sorumlulukları hukuki çerçeveye alındı. Yönerge kapsamında her ilde personeli piyade ve süvarilerden oluşan birer "zaptiye alayı" kuruldu.

Arşivlerde 1839'dan itibaren "jandarma" adına ve "jandarma tayin kararnamelerine" rastlandığı için Türk Jandarma Teşkilatının, ay ve gününün tespiti mümkün olmasa da 1839'da kurulduğu kabul edildi.

Tanzimat Fermanı'nın ilan edildiği 1839 ile "Asakir-i Zaptiye Nizamnamesi"nin yürürlüğe girdiği 14 Haziran gününün birleştirilmesiyle Jandarma Teşkilatının kuruluş tarihi, 14 Haziran 1839 olarak belirlendi.

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ndan sonra Sadrazam Sait Paşa tarafından modern zabıta teşkilatı kurulması amacıyla İngiltere ve Fransa'dan subaylar getirtildi ve teşkilatlanmada değişiklik yapılarak 20 Kasım 1879'da "seraskerlik" makamına bağlı "Umum Jandarma Merkeziyesi" kuruldu.

Jandarma Teşkilatı, 1908'de İkinci Meşrutiyet'in ilan edilmesinden sonra Rumeli'de gösterdiği başarılar dolayısıyla 1909'da yeniden düzenlenip "Harbiye Nezareti"ne bağlanarak "Umum Jandarma Kumandanlığı" adını aldı.

Hukuki statüsünü 1930'da kazandı

Jandarma birlikleri, 1914-1918'deki Birinci Dünya Savaşı ile 1919-1922'deki Kurtuluş Savaşı'nda bir yandan iç güvenlik görevlerini sürdürürken diğer yandan birçok cephede yurt savunmasına katıldı.

Cumhuriyetin ilanından sonra devletin birçok kuruluşunda olduğu gibi Jandarma Teşkilatı da yeniden düzenlendi.

1918'de kapatılan Jandarma Astsubay Okulu İzmit'te yeniden açılırken sabit jandarma bölge müfettişlikleri ve il jandarma alay komutanlıkları yeniden teşkilatlandırılıp seyyar jandarma birlikleri de güçlendirildi.

Teşkilat, bugünkü hukuki statüsünü 10 Haziran 1930'da 1706 sayılı Jandarma Kanunu'nun çıkarılmasıyla kazandı.

 
1937'de "Jandarma Teşkilat ve Vazife Nizamnamesi" yürürlüğe girerken 1939'da Teşkilat, sabit jandarma birlikleri, seyyar jandarma birlikleri, jandarma eğitim birlikleri ve okullar olmak üzere üç grup halinde yeniden düzenlendi.

6815 sayılı "Sınır, Kıyı ve Karasularımızın Muhafaza ve Emniyeti ve Kaçakçılığın Men ve Takibi İşlerinin Dahiliye Vekaletine Devri Hakkında Kanun"un 1956'da yürürlüğe girmesiyle bu tarihe kadar dönemin Gümrük ve Tekel Bakanlığına bağlı Gümrük Umum Kumandanlığınca yürütülen sınır, kıyı ve kara sularının emniyet ve korunması ile gümrük bölgelerinde kaçakçılığı men, takip ve tahkik görev ve sorumluluğu, Jandarma Genel Komutanlığına verildi.

İlk Jandarma Bölge Komutanlığı Ankara'da kuruldu

Jandarma sınır birlikleri, 1957'de tugaylar haline dönüştürülürken jandarma eğitim tugayları kuruldu.

Teşkilata 1961'de jandarma bölge komutanlıkları ile 1963'te Foça Jandarma Komando Okulu kazandırıldı.

İlk Jandarma Bölge Komutanlığı ise 1961'de Ankara'da hizmet vermeye başladı.

Teşkilatın gökyüzündeki gözü olan ilk Jandarma Havacılık Birliği, Diyarbakır'da 1968'de Hafif Helikopter Bölük Komutanlığı adıyla faaliyete geçti. Jandarmanın yürüttüğü kıyı ve kara suları ile kara sınırlarının korunması görevleri zaman içinde devredildi.

Jandarma teşkilat, görev ve yetkilerinin belirlendiği 2803 sayılı kanun, 1983'te yürürlüğe girdi.

Sorumluluk sahasında meydana gelen olaylarda suç ve suç delillerinin bilimsel yollarla araştırılması ve yargıya götürülmesi amacıyla 23 Mart 1989'da başlatılan çalışmayla 1993'te Ankara'da Jandarma Kriminal Daire Başkanlığı kuruldu.

Jandarma Genel Komutanlığı, Fetullahçı Terör Örgütü/Paralel Devlet Yapılanması'nın 15 Temmuz 2016'daki darbe girişiminin ardından 27 Temmuz 2016'da çıkarılan 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile İçişleri Bakanlığına bağlandı.

Teröristlere nefes aldırılmıyor

Jandarma Teşkilatı, kurulduğu günden bu yana ülkenin bölünmez bütünlüğüne kasteden tüm terör örgütlerine karşı ülke genelinde yürütülen iç güvenlik operasyonlarının önemli unsurlarından oldu.

Bu kapsamda jandarma komando ve özel harekat birliklerinin geçen yıl düzenlediği operasyonlarda 246'sı ölü, 4'ü yaralı, 420'si sağ, 107'si teslim olmak üzere 777 terörist etkisiz hale getirildi.

Bunlardan 10'unun kırmızı, 2'sinin mavi, 2'sinin yeşil, 27'sinin turuncu ve 57'sinin gri kategoride aranan sözde üst düzey terörist olduğu tespit edildi. Ayrıca etkisiz hale getirilenlerden 5'inin de herhangi bir renk kategorisinde yer almamasına rağmen sözde üst düzey terörist olduğu belirlendi.

Aramalarda 493 uzun namlulu silah, 84 ağır silah, 107 tabanca, 185 bin 420 mühimmat, 736 el bombası, 225 mayın/el yapımı patlayıcı (EYP) ve 31 ton 211 kilogram patlayıcı madde ele geçirildi.

Jandarma ekiplerince geçen yıl düzenlenen operasyonlarda terör örgütleriyle iltisaklı 5 bin 427 şüpheli gözaltına alındı, bunlardan 1364'ü tutuklandı.

5 ayda 310 terörist etkisiz hale getirildi

Jandarmanın terörle mücadele operasyonları bu yıl da aralıksız devam etti.

Jandarma komando ve özel harekat birliklerince 1 Ocak-31 Mayıs'ta yapılan operasyonlarda 50'si ölü, 225'i sağ, 35'i teslim olmak üzere 310 terörist etkisiz hale getirildi.

Teröristlerden 5'inin kırmızı, 2'sinin yeşil, 10'unun turuncu ve 11'inin gri kategoride arandığı tespit edildi. Ayrıca terör örgütü mensuplarından 2'sinin, herhangi bir renk kategorisinde bulunmamasına rağmen sözde üst düzey terörist olduğu anlaşıldı.

Operasyonlarda 192 uzun namlulu silah, 21 ağır silah, 51 tabanca, 59 av tüfeği, 65 bin 880 mühimmat, 302 el bombası, 135 mayın/EYP ile 1 ton 522 kilogram patlayıcı madde ele geçirildi.

Yılın ilk 5 ayında jandarma ekiplerince yapılan operasyonlarda terör örgütleriyle iltisaklı oldukları gerekçesiyle gözaltına alınan 3 bin 385 şüpheliden 833'ü tutuklandı.

Bölücü terör örgütü PKK/KCK'nın barınma ve sığınma alanlarına yönelik operasyonlarda da çok sayıda sığınak, barınak ve mağara kullanılamaz hale getirildi. 

AA