Ürdün ile İsrail arasında kriz büyüyor!

rdünlü yetkililer ise ABD Başkanı Donald Trump’a ihtilafın çözümü için arabuluculuk yapması için müracaat ettiler. Trump da bunun üzerine İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya sorumluluklarını yerine getirmesi ve projeyi uygulaması için baskı yaptı.

Kızıldeniz-Ölü Deniz (Lut Gölü) projesi diğer adıyla ‘Barış Kanalı’ Ölü Deniz’in kurumasını önlemeyi hedefleyen tarihi bir proje. Negev çölünün doğu ve batısını canlandırmak, ayrıca Ürdün, İsrail ve gelecekteki Filistin devleti için elektrik üretmeye katkıda bulunmayı da hedefliyor.

Proje 15 yıl önce başlatıldı. Ürdün tarafından, Filistin yönetimi, İsrail ve Ürdün’ün katılacağı dev bir proje olarak görüldü. Endişe verici düzeyde azalmaya devam eden Ölü Deniz sularını dengede tutmayı hedefleyen proje, ayrıca Ürdün ve Filistinlilere içme suyu ve elektrik sağlanmasını ve ‘bölgesel barışa’ katkı sağlamayı amaçlıyor.

İsrail’in Amman Büyükelçiliği kompleksindeki binalardan birinde Temmuz 2017’de meydana gelen olayda 2 Ürdünlünün yaşamını yitirmesi üzerine Ürdün, İsrail’in Amman Büyükelçiliğini kapatmıştı.

İsrail, Büyükelçiliğinin yeniden açılması konusunda baskı yapmak için Filistin, Ürdün ve İsrail arasında 2013’te imzalanan Kızıldeniz-Ölü Deniz (Lut Gölü) projesini askıya almıştı.

Proje hazırlık komitelere göre, geçtiğimiz Haziran ayının başında Netanyahu Hükümeti Ekonomik Danışmanı Avi Simhon, Ürdün’ün başkenti Amman’da Su ve Sulama Bakanı Hazım en- Nasr ile bir toplantı düzenlemişti. Toplantıda İsrail’in geri adım attığı gözlemlendi.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Tel Aviv’deki yetkililer, Avi Simhon’un dolayısıyla Netanyahu’nun kanal projesine itiraz ettiğini, yararlarının masraflarını karşılamadığını söylediklerini belirtti.

Simhon, Ürdünlülere ‘Med-Dead’ (Akdeniz-Ölüdeniz) isminde alternatif bir proje sundu. Alternatif proje, İsrail ve Filistin Yönetimi bölgesinden geçen ve Akdeniz’i Ölü Deniz’e bağlayan bir kanalın ya da bir boru hattının inşa edilmesini içeriyor. İsrailliler bu projenin daha az masraflı olacağını ve aynı amaca ulaşılacağını iddia etti.

Ürdünlüleri şoke etti ve projeden kaçınma girişimi olarak değerlendirildi. Ürdünlü yetkililer, bunun üzerine Beyaz Saray ile iletişime geçerek, Trump’dan projeyi tamamlaması için Netanyahu’ya baskı yapmasını talep etti. Öte yandan ABD’nin de projeye dahil olduğu ve 100 milyon dolarlık fon sağlama taahhüdünde bulunduğu biliniyor.

Netanyahu’nun, geçtiğimiz 18 Haziran’da Ürdün Kralı 2. Abdullah ile gerçekleştirdiği toplantıda yeniden Akdeniz’i Ölü Deniz’e bağlayan bir kanal kurma projesi önerildi. Ancak yeni projenin Kızıldeniz-Ölü Deniz (Lut Gölü) projesine alternatif olarak önerilmediği vurgulandı.

Üst düzey İsrailli yetkililer, Kral Abdullah’ın Netanyahu’nun önerisini reddettiğini, Kanal projesinin başka bir projeden önce tamamlanması gerektiğini belirtildi. Kral, Netanyahu’dan 60 ila 90 gün içerisinde kendisine bir yanıt vermesini talep etti. Kral Abdullah, “Projeden çekilmek istiyorsanız bunu açıkça söyleyin. Tek başımıza yapalım” ifadelerini kullandı.

Bu, geçtiğimiz Eylül ayında Amman’daki İsrail büyükelçiliği krizinden bu yana ikili arasındaki ilk buluşma oldu. Ayrıca Netanyahu ile Kral Abdullah’ın 4 yıldır açık bir şekilde gerçekleştirdiği ilk toplantı oldu.

İsrailli kaynaklar, ABD Başkanı Donald Trump’ın damadı ve danışmanı Jared Kushner, Trump’ın Uluslararası Müzakereler Özel Temsilcisi Jason Greenblatt ve ABD’nin İsrail Büyükelçisi David Friedman’ın İsrailli yetkililerle bu meseleyi ele aldığını belirtti. ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü’nün İsrail’e Washington’un söz konusu projeyi (Kızıldeniz-Ölü Deniz) desteklediğini ilettiği kaydedildi.

Henüz Kral Abdullah’a cevap vermeyen Netanyahu’nın projeyi ekonomik bir yük olarak gördüğü belirtiliyor. İsrail projeye ilk aşamada 140 milyon dolar ayırmak zorunda kalacak. Bir İsrail Güvenlik Konseyi üyesine göre, Netanyahu projeyi ekonomik olarak tamamlamak istemiyor.