Sosyal fobi, sosyal etkileşimlerde ve toplum önünde performans sergileme durumlarında kendini gösterir. Bu durumlar arasında topluluk önünde konuşma yapma, bir grup insanla sohbet etme, başkalarının önünde yemek yeme veya bir toplantıda fikirlerini ifade etme gibi durumlar bulunur.

Sosyal fobi yaşayan kişiler, bu tür durumlarda aşağılanma, yargılanma veya başkaları tarafından olumsuz değerlendirilme korkusuyla karşı karşıya kalır. Bu nedenle, sosyal etkileşimden ve toplum önünde performans sergilemekten kaçınırlar. Sosyal fobi, kişinin günlük yaşamını etkileyebilir, sosyal ilişkileri ve iş/stres seviyelerini olumsuz etkileyebilir.

Sosyal fobi, genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi, beyin kimyasındaki dengesizlikler ve kişisel deneyimler sosyal fobi gelişiminde rol oynayabilir.

Sosyal Fobi Neden Oluşur?

Sosyal fobi, genellikle birden fazla faktörün etkileşimi sonucunda ortaya çıkar. Aşağıdaki faktörler sosyal fobi gelişiminde rol oynar:

• Genetik Yatkınlık: Ailede sosyal fobi öyküsü olan bireylerde sosyal fobi riski daha yüksektir. Genetik faktörlerin ruh sağlığı üzerinde etkili olduğu düşünülmektedir.

• Çevresel Faktörler: Çocukluk döneminde travmatik deneyimler, çocuğun sosyal durumlara karşı olumsuz bir bakış açısı geliştirmesine neden olabilir. Örneğin, sürekli eleştirilen bir çocuk, sosyal durumlarla ilişkilendirdiği olumsuz duyguları güçlendirebilir.

• Utandırılma veya Taciz: Sosyal fobi gelişiminde utandırılma veya cinsel taciz gibi travmatik olaylar da rol oynayabilir. Bu tür deneyimler, bireyin kendine güvenini zedeleyebilir ve sosyal durumlardan kaçınma eğilimini artırabilir.

• Sosyal Beceri Eksikliği: Sosyal becerilerin eksikliği, sosyal etkileşimlerde güvensizlik ve kaygıya yol açabilir. Kendi sosyal etkileşimlerini başarısızlıkla ilişkilendiren bir birey, gelecekteki durumlar için endişe duyabilir.

• Olumsuz İnanç ve Düşünceler: Sosyal fobi gelişiminde, başkalarının değerlendirmelerine aşırı önem vermek, mükemmeliyetçilik, kendine inancının olumsuz olması ve sosyal durumlarla ilgili endişe dolu düşünceler gibi bilişsel faktörler etkili olabilir.

• Beyin Kimyasındaki Denge: Beyinde serotonin, norepinefrin ve gamma-aminobütirik asit (GABA) gibi nörotransmitterlerin dengesizliği, sosyal fobi gelişiminde rol oynayabilir.

Bu faktörlerin birleşimi, sosyal fobinin ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir. Her bireyde farklı faktörler etkili olabilir ve sosyal fobi gelişimi kişiden kişiye değişebilir.

Eskişehir Psikolog Enes Dinçer, Kendi özel terapi merkezinde terapi hizmeti vermektedir.

Sosyal Fobi Belirtileri

Sosyal fobi, çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir. Bu belirtiler, sosyal etkileşimlerde ve toplum önünde performans sergileme durumlarında ortaya çıkar ve yoğun kaygı ve rahatsızlık hissiyle ilişkilidir. Sosyal fobi belirtileri şu şekildedir:

• Yoğun Kaygı: Sosyal fobi yaşayan bireyler, sosyal durumlarla karşılaştıklarında yoğun bir kaygı ve endişe duyarlar. Başkaları tarafından olumsuz değerlendirileceği veya utandırılacağı korkusuyla karşı karşıya kalırlar.

• Kaçınma Davranışları: Sosyal fobi belirtileri olan bireyler, sosyal durumlardan kaçınma eğilimindedir. Topluluk önünde konuşma yapmaktan, grup sohbetlerine katılmaktan veya sosyal etkinliklere katılmaktan kaçınabilirler.

• Bedensel Belirtiler: Sosyal fobi yaşayan bireyler, sosyal durumlarda bedensel belirtiler yaşayabilirler. Bunlar arasında terleme, titreme, kızarma, nefes darlığı, mide bulantısı, kalp çarpıntısı ve baş dönmesi gibi belirtiler yer alır.

• Özgüven Eksikliği: Sosyal fobi belirtileri olan bireyler, kendilerine güvensizlik hissedebilirler. Başkalarıyla iletişim kurma, konuşma yapma veya sosyal etkileşimlerde rahat hissetme konusunda güçlük yaşarlar.

• Performans Kaygısı: Sosyal fobi yaşayan bireyler, toplum önünde performans sergileme durumlarında aşırı kaygı duyarlar. Örneğin, bir sunum yaparken veya bir toplantıda fikirlerini ifade ederken performanslarının yeterli olmayacağı korkusuyla mücadele edebilirler.

• Sürekli Olumsuz Değerlendirme Endişesi: Sosyal fobi belirtileri olan bireyler, sürekli olarak başkalarının kendilerini olumsuz değerlendireceği düşüncesiyle meşgul olurlar. Başkalarının bakışlarını, yargılamalarını veya eleştirilerini abartılı bir şekilde algılayabilirler.

Bu belirtiler, sosyal fobisi olan bireylerin günlük yaşamlarını etkileyebilir, sosyal ilişkilerini zorlaştırabilir ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. Eğer sosyal fobi belirtileri yaşıyorsanız, bir uzmana danışarak uygun tedavi ve destek almanız önemlidir.

Sosyal Fobi Tedavileri

Sosyal fobi tedavisinde çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Bu tedavi yöntemleri genellikle semptomların azaltılması, kaygı düzeyinin kontrol edilmesi ve sosyal etkileşimlerde daha iyi olunmasını hedefler. Sosyal fobi tedavisinde kullanılan bazı yaygın yöntemler şu şekildedir:

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, sosyal fobi tedavisinde en etkili yöntemlerden biridir. Bu terapi, bireyin düşüncelerini ve inançlarını değerlendirmeyi, olumsuz düşünceleri sorgulamayı ve değiştirmeyi hedefler. Ayrıca sosyal durumlarla başa çıkma becerilerini geliştirmek ve olumsuz düşüncelerin gerçekçilik düzeyini yeniden değerlendirmek de bu terapiye dahildir.

• Maruz Kalma Terapisi: Maruz kalma terapisi, bireyin korktuğu sosyal durumlara sistematik olarak maruz kalmayı içeren bir tedavi yöntemidir. Bu, korkulan durumları adım adım deneyimlemeyi ve kaygıyı azaltmayı amaçlar. Örneğin, topluluk önünde konuşma yapma korkusu olan biri, terapi sürecinde önce küçük gruplarla konuşarak başlayabilir ve zamanla daha büyük topluluklara yönelik konuşmalara ilerleyebilir.

• Sosyal Beceri Eğitimi: Sosyal fobi tedavisinde sosyal becerilerin geliştirilmesi önemli bir rol oynar. Bu eğitim; etkili iletişim, rahatlatma teknikleri, beden dilinin kullanımı, başkalarıyla etkileşimde bulunma becerileri gibi alanlarda yapılan eğitimi içerir. Sosyal beceri eğitimi, bireye sosyal etkileşimlerde daha fazla özgüven kazandırmayı ve kaygıyı azaltmayı hedefler.

• İlaç Tedavisi: Sosyal fobi tedavisinde bazı durumlarda ilaçlar da kullanılabilir. Antidepresanlar (seçici serotonin geri alım inhibitörleri -SSRI'lar- ve trisiklik antidepresanlar gibi) ve anksiyolitikler (benzodiazepinler gibi) bazı semptomların kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. İlaç tedavisi, sadece bir uzman tarafından reçete edilir ve dikkatlice takip edilmesi gerekmektedir.

• Grup Terapisi ve Destek Grupları: Sosyal fobi tedavisi için grup terapisi veya destek gruplarına katılmak da faydalı olabilir. Bu ortamlar, sosyal becerilerin uygulanması, deneyimlerin paylaşılması, desteklenme açısından sosyal fobi yaşayan kişilerin hayatını kolaylaştırır.

Tedavi, semptomların şiddetine ve bireysel ihtiyaçlara göre uyarlanır. Erken teşhis ve uygun tedaviyle, sosyal fobi semptomları kontrol altına alınabilir ve kişinin yaşam kalitesi iyileştirilebilir.

https://psikologenesdincer.com.tr/sosyal-fobi-nedir-belirtileri-ve-tedavisi/