Opportunity, Mars yüzeyinde taş şeritler keşfetti

NASA'dan yapılan açıklamada, Opportunity'nin keşif faaliyeti yürüttüğü Perseverance Vadisi'nde tespit ettiği yüzey formasyonlarının Dünya üzerinde bazı dağ yamaçlarındaki çakıl taşı birikimlerini andırdığı belirtildi.

Bilim adamları, söz konusu şeritlerin ıslak toprağın sürekli donması ve çözülmesiyle meydana gelen ufalanma ve yamaç eğimi yönündeki toparlanmanın sonucu oluştuğu ihtimali üzerinde duruyor.

Rüzgar, toprak kayması ve diğer süreçlerin etkisi de değerlendiriliyor. NASA'nın yayımladığı fotoğraflarda, vadi yamaçlarında toprağın ve çakıl taşlarının paralel şerit veya dalgalar halinde yayıldığı, daha yoğun çakıl olan sıraların daha az çakıl olan sıraları belirli bir düzen içinde izlediği görülüyor.

Tüm vadinin nasıl oluştuğu bilim adamları için hala bir muamma. Araştırmacılar, su, rüzgar veya buz aşındırması seçenekleri üzerinde duruyor. Çakıl taşlarının ve toprağın neden şeritler halinde yayıldığı konusunda farklı görüşler mevcut. Şeritlerin Mars'taki bazı güncel değişimlerin sonucu mu olduğu yoksa eski Mars'taki yer oluşumlarının mirası mı olduğu araştırılıyor.

Mars'ta yapılan gözlemler, Kızıl Gezegen'in eksen eğikliğinin artması sonucu kutuplarında donmuş haldeki suyun bir kısmının buharlaşarak atmosfere yayıldığı, ardından kara ve buza dönüşerek ekvator çevresinde biriktiğini gösteriyor. Bilim adamları bunun yüz binlerce yıllık çevrimlerde ortaya çıktığını tahmin ediyor.

Opportunity Misyonu Baş Araştırmacı Yardımcısı Ray Arvidson, "Olası bir açıklama, bu şeritlerin eksen eğikliğinin daha yoğun olduğu dönemde yamaçlara düşen karın mevsim değişimlerinde toprağı nemlendirmesi, ardından donma ve çözülme döngülerinin kayaları ve toprağı şeritler halinde biriktirmesi olabilir." ifadelerini kullandı.

Bir diğer olasılık da Endeavour Krateri'ndeki meteor kalıntılarının rüzgarla taşınarak Perseverance Vadisi'nin oluşturduğu oyukta toplandığı. Opportunity bilim ekibi üyesi Robert Sullivan, "Kraterlerin yarattığı kalıntıların rüzgarla yayılması da aşındırma faktörlerinin rolünü açıklamayı zorlaştırıyor. Bu şeritlerin ne olduğunu bilmiyorum. Kimsenin de bu konuda kesin bir fikri olduğunu zannetmiyorum. Şu an yalnızca varsayımlar üzerine konuşuyoruz. Daha fazla veri edinmeye ihtiyacımız var." değerlendirmesinde bulundu.

Opportunity ve Spirit

"Mars Exploration Rover-B" (Mars Keşfi Aracı-B) ya da "MER-B" olarak da adlandırılan Opportunity, NASA'nın Mars keşif aracı programının parçası olarak 7 Temmuz 2003'te uzaya fırlatılmış, 25 Ocak 2004'te Meridiani Planum Platosu'na inmişti. Opportunity ile aynı tarihlerde "MER-A" olarak adlandırılan "Spirit" adlı ikiz araç da gezegenin diğer ucuna indirilmişti. Ancak 2009'da gezegen yüzeyinde sıkışan Spirit'in Dünya ile irtibatı ertesi yıl kopmuştu. Opportunity ise 19 Şubat 2017 itibarıyla öngörülen operasyon süresinden 13 yıl 9 ay 23 gün fazla bir süredir Kızıl Gezegen'deki keşif faaliyetini sürdürüyor.