Türkiye'nin 2023 vizyonu içerisinde yer alan yerli ilaç üretimine yönelik araştırma başlatan bilim adamları, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırmalar Kurumu (TÜBİTAK) desteğiyle yerli ilaç üretimi yolunda büyük bir adım attı.Türkiye’nin en çok ithal ettiği yüksek maliyetli ilaçların yerli kaynaklarla üretilmesi için düğmeye basan Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK aracılığıyla "Milli İlaç Projesi" üzerinde yapılacak araştırmalara büyük destek vermeye başladı.
Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu toplantısında sağlık öncelikli sektörler arasına alınırken, bu konudaki teknolojilerin geliştirilmesinin çok önemli olması nedeniyle toplantıda, ilaç ve tıbbi cihaz teknolojileriyle ilgili adımların önünün açılması kararlaştırıldı.Türkiye’de üretilen ilaçların hemen hemen tamamı jenerik ilaçlardan oluşması ve orijinal olmayan, fakat aynı özellikleri sağlayan jenerik ilaçların yerine yüzde yüz yerli ilaç üretimi kararı üzerine proje hazırlayan Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Kimya Bölümü, TÜBİTAK ve Avrupa Birliği desteğini alarak çalışmalarına başladı.
"Tiyenokarbazol türevlerinin sentezi ve karakterizasyonu" projesini hazırlayarak Türkiye'nin 2023 hayallerinden birini gerçekleştirme yolunda büyük bir adım atılmasını sağlayan Kimya Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Arif Kıvrak, araştırma grubuyla birlikte organik sentez alanında çalışmalarını sürdürüyor.AA Muhabirine yerli ilaç üretimi üzerine hazırladığı projeyi anlatan Doç. Dr. Kıvrak, projeyle, özellikle ilaç potansiyeline sahip bileşiklerin tasarımı, sentezi ve bunların ilaç olarak kullanılması üzerine yoğun bir şekilde araştırma yaptıklarını söyledi.
TÜBİTAK destekli, AB projesi olan çalışmasında, potansiyel olarak ilaç olabilecek organik yapıların tasarımını yaptığını aktaran Kıvrak, şunları anlattı:
"Bu projemiz halen AB üyesi ülkelerle devam etmektedir. Bizim bu araştırma laboratuvarımızdaki ana hedefimiz, sentezleyerek elde ettiğimiz bir organik malzemenin ilaç olarak kullanılabilmesini sağlamaktır. Avrupa Birliği destekli projemiz 'Tiyanokarbol türevlerinin sentezi ve karakterizasyonu' kapsamında biz farklı heterohalkalı yapıları sentezliyoruz ve bu elde ettiğimiz yapılar ilk defa araştırma grubumuz tarafından sentezlenmekte, karakterize edilmektedir. Bu proje kapsamında elde ettiğimiz bütün moleküllerimizin, uygun işbirliği yaptığımız araştırma grupları ile biyolojik özellikleri araştırılmaktadır. Bu biyolojik araştırmalar sonucunda İnşallah sentezlediğimiz bir türev, ilaç olarak her hangi bir hastalığın tedavisinde kullanılabilecek bir bileşik olacaktır."
2023 vizyonu ile milyarlarca dolar Türkiye’de kalabilir
Türkiye'nin 2023 yılı ana hedefleri arasında sağlık alanında özellikle yüzde yüz yerli ilaçların sentezi, tasarımı ve bunların bulunmasına yönelik yoğun bir çalışma ile proje teşviklerinin devam ettiğini hatırlatan Kıvrak, bu konuda TÜBİTAK ve AB'nin, ilaç potansiyeline sahip yapıların sentezi ve tasarlanmasında yoğun bir şekilde destek verdiğini söyledi.
Bu alanda hazırladığı projenin Türkiye'nin 2023 yerli ilaç üretimine büyük katkı sağlayacağını beklediklerini ifade eden Kıvrak, şöyle konuştu:
"Çünkü bizim sentezlediğimiz organik malzemeler, potansiyel olarak ilaç olma özelliğine sahiptir ve umut ediyorum ki önümüzdeki 10 yıl içerisinde elde ettiğimiz bu türevlerden bir tanesi yerli ilaç olarak piyasa veya eczanelerden alınabilecek hale gelecektir. Dünya piyasasına baktığımız zaman, özellikle insanların yaşam standartlarının artmasıyla birlikte ilaç üretimi ve tüketimi de artmıştır. Özellikle yeni hastalıkların ortaya çıkması, kanser ya da benzeri hastalıkların tedavisinde kullanılabilen yeni ilaç türevlerinin bulunması çok önemlidir.
Dünya çapında bilinen önemli ilaç şirketleri yıllık milyarca dolar ciro yapmaktadırlar. Bizim yerli ilaç olarak her hangi bir maddemizin ilaç potansiyelini bulduktan sonra eminim ki ülkemiz milyarlarca dolar kar edecektir. Hem ülke ekonomimize katkı anlamında, hem de Türkiye'nin bilimsel anlamda ne kadar başarılı olduğunu göstermek açısından yerli ilaç üretimi büyük öneme sahiptir."
Türkiye'de yerli ilaç olmadığını, ancak ülkedeki ilaç fabrikalarının çoğunluğunun yurt dışındaki fabrikalardan patent satın alarak üretim yaptığını aktaran Kıvrak, bunun dışında ülkedeki fabrikaların patent süreleri biten ilaçları, jenerik ilaç dedikleri aktif maddesi aynı olan ilaçları ürettiğini ifade etti.
Yeni bir ilacın bulunmasının büyük araştırma ve maddi yeterliliğe sahip olmakla mümkün olabileceğini hatırlatan Kıvrak, ileriki yıllarda ilaç fabrikaları ve üniversitelerin işbirlikleri sayesinde Türkiye'nin yerli ilaçlarını piyasaya çıkaracağını söyledi.
