Merkez Enflasyonun Artış Sebeplerini Açıkladı

Merkez Bankası aylık fiyat gelişmesi raporunda Ağustos ayında bir önceki aya göre gıda, enerji ve temel mal gruplarının katkısının sırasıyla 0,40, 0,31 ve 0,31 puan arttığı; alkol-tütün grubunun katkısının 0,19 puan azaldığı; hizmet grubundan gelen katkının ise önemli ölçüde değişmediği görüldü.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2017 yılı Ağustos ayı aylık fiyat gelişmesi raporunu açıkladı. Buna göre; Ağustos ayında tüketici fiyatları yüzde 0,52 oranında arttı ve yıllık enflasyon 0,89 puan artarak yüzde 10,68 oldu. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları 0,66 ve 0,56 puan artarak sırasıyla yüzde 10,12 ve 10,16 oranında gerçekleşti. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, enerji ve temel mal gruplarının katkısının sırasıyla 0,40, 0,31 ve 0,31 puan arttığı; alkol-tütün grubunun katkısının 0,19 puan azaldığı; hizmet grubundan gelen katkının ise önemli ölçüde değişmediği görüldü.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde, enflasyonun ana eğilimindeki yükselişin Ağustos ayında sürdüğü gözlendi. Bu dönemde temel mal grubu ana eğiliminde yükseliş, hizmet grubu ana eğiliminde ise bir miktar iyileşme izlendi. Temel mal grubu ana eğilimindeki yükselişte giyim fiyatlarındaki yöntem değişikliğinin olumsuz etkisi de hissedildi.

Ağustos ayında hizmet grubu fiyatları yüzde 0,73 oranında arttı, grup yıllık enflasyonu yüzde 9,40 ile yatay seyrederek yüksek seviyesini korudu. Bu dönemde yıllık enflasyon lokanta-otel grubunda yükselirken, ulaştırma hizmetlerinde yatay seyretti, diğer alt gruplarda ise sınırlı oranda geriledi. Lokanta-otel grubunda yemek hizmetleri enflasyonu gıda ve içecek fiyatlarına bağlı olarak yükselirken, konaklama hizmetleri yıllık enflasyonunda turizmdeki toparlanmanın da etkisiyle son aylarda kademeli bir artış izlendi. Bu dönemde eğitim hizmetleri fiyatları aylık bazda yüzde 2,79 ile yüksek bir oranda artarken, bu gelişmede özel üniversite ücretlerindeki artışın (yüzde 10,51) etkisi öne çıktı.

Temel mal grubu yıllık enflasyonu Ağustos ayında 1,22 puan artarak yüzde 11,08 olarak gerçekleşti. Bu dönemde yıllık enflasyon giyim ve dayanıklı mal grupları öncülüğünde yükseldi. Giyim grubunda yöntem değişikliği etkisi dikkate alındığında da enflasyonun son iki aydır artmakta olduğu gözlendi. Dayanıklı mal fiyatlarında gözlenen artışta mobilya, otomobil ve beyaz eşya fiyatlarında gözlenen yüksek fiyat artışları (sırasıyla yüzde 3,52, 2,31 ve 1,19) belirleyici olurken, bu gelişmede Türk lirasının euro karşısındaki değer kaybının etkileri de izlendi. Diğer taraftan, giyim ve dayanıklı dışında kalan diğer temel mallarda aylık fiyat artışları yavaşlamaya devam etti.

Enerji fiyatları Ağustos ayında yüzde 2,03 ile yüksek bir oranda arttı. Petrol ve sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) fiyatlarının yakın dönemdeki seyrine bağlı olarak bu dönemde akaryakıt ve tüpgaz fiyatları sırasıyla yüzde 4,34 ve 5,94 oranlarında yükseldi. Böylelikle enerji grubu yıllık enflasyonu 2,42 puanlık artışla yüzde 10,54 oldu.

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu 1,90 puan artarak yüzde 11,97 oldu. Yıllık enflasyon hem işlenmiş hem de işlenmemiş gıda gruplarında yükselmiş ve sırasıyla yüzde 9,95 ve 14,37 olarak gerçekleşti. İşlenmemiş gıda yıllık enflasyonundaki yükselişte olumsuz baz etkisi belirleyici olurken grup fiyatları mevsimsellikten arındırılmış olarak geriledi. Diğer taraftan, işlenmiş gıda fiyatları aylık bazda yüksek bir oranda (yüzde 1,25) arttı; bu artış alt gruplar geneline yayıldı. Bu grupta peynir ve diğer süt ürünleri fiyatlarındaki artış (yüzde 4,37) dikkat çekerken, işlenmiş et ürünleri ile çay fiyatlarındaki artışın sürdüğü gözlendi. Bu gelişmelerle taze meyve-sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 12,39'a yükseldi.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Ağustos ayında yüzde 0,85 oranında arttı, yıllık enflasyon 0,89 puan yükselerek yüzde 16,34 olarak gerçekleşti. Bu artışta, petrol ve endüstriyel metal gibi uluslararası emtia fiyatlarındaki gelişmelerin etkisi öne çıktı. Nitekim, yıllık enflasyon imalat sanayisinde yüzde 17,94'e yükselirken, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde yüzde 14,14'e geriledi. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi ise döviz kurunun istikrarlı seyri ile bir miktar yavaşladı.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Ağustos ayında fiyatlar dayanıksız tüketim malları grubu dışındaki diğer alt gruplarda yükseldi. Dayanıklı tüketim mallarında gözlenen yüksek fiyat artışında mobilya ve ev aletleri, ara malı fiyatlarındaki artışta demir-çelik ürünleri, sermaye malları fiyatlarındaki artışta ise motorlu kara taşıtları öne çıktı. Diğer taraftan, bu dönemde, dayanıksız tüketim malı fiyatları et ürünleri kaynaklı düşüş gösterdi. Sonuç olarak, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlü seyrini korudu.