Makedonya Türklerinin sesi: MRT Türkçe yayınları

Kurulduğu ilk zamanlarda Radyo Televizyon Üsküp (RTS) adıyla anılan Makedonya Radyo Televizyon Kurumunun (MRT) Türkçe televizyon ve radyo yayınları, ülkedeki Türklerin sesi olmaya devam ediyor.

Makedonya Türklerinin sorunlarını, isteklerini, yaşam tarzlarını ve onların hayatına ilişkin birçok detayı görsel ve işitsel olarak izleyici ve dinleyicilerine aktaran MRT Türkçe yayınları, geçmişte yaşanan zorluklara rağmen güçlü bir şekilde ayakta durmayı sürdürüyor.

Türkçenin yanı sıra ülkede yaşayan diğer etnik toplulukların yayınlarının da yer aldığı MRT, ülkedeki farklı etnik toplulukların yaşantılarında önemli bir yer ediniyor.

İlk olarak 16 Nisan 1969'da yayın hayatına başlayan MRT'nin Türkçe televizyon programı, günde 5 dakika ile başladığı yayınlarını, kademeli olarak 2,5 saate çıkardı.

Makedonya Televizyonu Türkçe Program Müdürü Erhan Hasip, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkçe yayınların başında 2008'den beri görev aldığını belirterek, Nisan 2019'da Türkçe programın 50. yılını kutlayacaklarını ifade etti.

Makedonya’nın dünyada TRT'nin ardından kamu yayıncılığı hizmetinde Türkçe yayın yapılan belki de tek ülke olduğunu söyleyen Hasip, komşu ülkelerde de ufak çaplı yayınlar olduğunu ancak büyük sıkıntılarla karşılaştıklarını aktardı.

Ülkede kamu televizyonunda yayınların başlamasından çok kısa bir süre sonra Türkçe yayının da başladığını anımsatan Hasip, bugün haftanın her günü 2,5 saat birçok alanda yayınlar yaptıklarını belirtti.

Bu sürenin yeterli olmadığını ancak 2019'dan itibaren yayın sürelerini uzatacak çalışmalar yapıldığını aktaran Hasip, "Anlaşmalarımızı yaptık. Mecliste gereken yasal düzenlemeler yapıldı. Yeni yıldan itibaren üçüncü bir kanal açıyoruz. Şu an iki tane devlet kanalı var. Bu üçüncüsü ağırlıklı Türkçe yayınlar yapacak. Tabii diğer etnik azınlıkların yayınları da olacak ama ağırlıklı Türkçe yayınlar olacak." diye konuştu.

Yeni kanalla birlikte "prime time"a geçeceklerini ve bunun izlenilirlik açısından daha sağlıklı olacağını vurgulayan Hasip, böylece yayın sürelerini de 2 ila 3 katına çıkartacaklarını söyledi.

Karşılaştıkları sorunların daha çok personel ve teknik olduğunu kaydeden Hasip, "Bunları takviye etmeye çalışıyoruz. Tabii bunu sadece kendimiz yapamayacağımız için bir sürü bu işi yapan kurumlarla iş birliği halindeyiz. Özellikle Türkiye’den TRT ile ciddi bir iş birliğimiz var. Tabii bunu daha da ileri çekmek istiyoruz." ifadelerini kullandı.

"Türkçe bu coğrafyanın hamurudur"

Geçmişle kıyaslandığında artık televizyon kanallarına erişimin çok daha kolay olduğunu belirten Hasip, asli görevlerinin "köklerinden kopmadan kendi kültür ve dillerini doğru ve düzgün bir şekilde yaşayıp yaşatmak" olduğunu söyledi.

Varlıklarının, çok az kanallar olduğu dönemde hayati önem taşıdığını anlatan Hasip, "Açtığınız zaman o kanalda canla başla yayınlanacak o 15 dakikayı bekliyordu insanlar, Türkçe bir şey duyabilmek için televizyondan." dedi.

Makedonya’da Anadolu Ajansı (AA) ve TRT’nin temsilcilikleri olduğunu, bunların ülkedeki Türkler hakkında birçok çalışmaları bulunduğunu aktaran Hasip, MRT Türkçe yayınının da görev icabı ülkedeki soydaşların sorunlarıyla ilgilendiğini kaydetti.

Makedonya kamu servisinin Türkçe yayınları olarak bir diğer görevlerinin ülkede yaşayan soydaşları diğer etnik topluluklara, diğer etnik toplulukları da soydaşlara anlatabilmek olduğunun altını çizen Hasip, çalışmalarıyla bir şekilde o çok kültürlülüğün fotoğrafını yansıtmaya çalıştıklarını söyledi.

Türkçenin Makedonya'daki önemine de değinen Hasip, "Türkçe bu coğrafyanın hamurudur, birleştiricisidir, Japon yapıştırıcısıdır. 24 saat 365 gün Türkçe yaşıyor zaten bu ülkede." dedi.

Türkçe radyo ülkenin en ücra köşelerinde

Aralık 1944'te yayına başlayan Makedonya Devlet Radyosu Türkçe Programı da yarım asırdan uzun süredir ülkedeki Türklerin sesi olmaya devam ediyor.

Radyonun Türkçe Yayınlar Yöneticisi Zübeyde Ahmet, radyoya ilk adımını 1990'da attığını ve birçok yayında görev aldıktan sonra 2008'de Üsküp Türkçe Radyosunun müdürü olduğunu anlattı.

Yayın hayatları boyunca birçok sıkıntılar yaşandığını ancak çalışmalarına devam ettiklerini aktaran Ahmet, her gün saat 10.30-15.30 arasında her alandan yayınlarla dinleyicilerine ulaştıklarını söyledi.

Türkçeyi radyo vasıtasıyla kimsenin ulaşamayacağı en ücra köşelere ulaştırdıklarını vurgulayan Ahmet, sadece şehirlerde değil, köylerde, dağların en tepesindeki küçük bir köyde kendilerini dinleyenlerin canlı yayınlara katılmasından büyük mutluluk duyduklarını dile getirdi.

Yayın yaptıkları stüdyonun önceleri kötü bir halde olduğunu anlatan Ahmet, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığınca (TİKA) kendilerine tüm donanımın sağlandığını kaydetti. 

Üsküp Türkçe Radyosu Makedonya Türklerinin dünyaya ulaşan sesi

Makedonya Devlet Radyosu Türkçe Programı'nın kültür-sanat yayınlarında çalışan Seyhan Yakupi ise 23 yıldır radyo bünyesinde görev aldığını aktardı.

Üsküp Türkçe Radyosunu 'Makedonya Türklerinin dünyaya ulaşan ve ulaştırılan sesi' olarak nitelendiren Yakupi, Türkçe radyonun ayakta kalabilmesi için sonuna kadar mücadele edeceklerini vurguladı.

Makedonya Türkçe Radyo programının sadece Makedonya Türkleri için önem taşımadığının altını çizen Yakupi, "Makedonya Devlet Radyosundaki Türkçe Programı, Avustralya'da yaşayan bir Türk için de önemli, Belçika'da yaşayan bir Türk için de önemli, varsa Afrika'da buranın bir vatandaşı için de önemli. Yaptığımız bu yayınları sadece Üsküp, Gostivar, Resne ya da yurdun herhangi bir kesimine yapmıyoruz. Yaptığımız yayınlarda nerede bir Türk varsa onu kapsamaya çalışıyoruz. Onun sorununu dile getirmeye çalışıyoruz. Bizim için Türkiye'nin dışında yaşayan, Makedonya’nın dışında yaşayan Türkler de önemlidir. Biz hepsinin sorunlarına değinmek istiyoruz." dedi.

Bant sisteminden dijital sisteme geçilmesinin ardından bu kayıtların aktarılmasındaki sorunlara da değinen Yakupi, radyo bünyesinden Nazım Hikmet'in sesinden bantların dahi bulunduğunu ancak bunları dinleyiciye aktarmada sorunlar yaşadıklarını sözlerine ekledi.

21 Aralık Türkçe Eğitim Bayramı

Makedonya'daki Türk toplumu, Eski Yugoslavya döneminde 21 Aralık 1944'te kendi dillerinde eğitim hakkı kazanmıştı. Makedonya bağımsızlığı kazandıktan sonra, 15 Şubat 2007'de yapılan yasal düzenleme ile 21 Aralık Makedonya Türklerinin resmi bayramı olarak kutlanmaya başlandı.

Ülkedeki Türk nüfusu 2002'deki sayıma göre yaklaşık 80 bin olarak ifade edilirken, eğitimden sanata, medyadan sivil topluma Türkler birçok alanda temsil ediliyor.

Makedonya Türkleri ülkede siyasette iki milletvekili ve bir bakanla temsil edilme hakkına sahipken, ülke genelinde 73 eğitim merkezinde ilkokul ve lise seviyesinde yaklaşık 8 bin öğrenciye Türkçe eğitim veriliyor. Yaklaşık 500 öğretmen ise farklı alanlarda Türkçe eğitim veriyor.

Türkçe, Makedonya'da 8 belediyede resmi dil olarak tanınıyor.

AA