Lübnanlılar, ülkede son 30 yılda yaşanan en büyük ekonomik krizin baş gösterdiği birkaç aydan beri bankalardan çekemedikleri mevduatlarını kaybetmekten endişe ediyor.
Lübnan'da mali kriz nedeniyle 17 Ekim 2019'da başlayan protestoların ardından bankalar, döviz hesaplarından para çekilmesini haftalık 200-300 dolarla sınırlandırdı. Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını çıkınca ülkede kriz iyice büyüdü ve bankalar bu kez döviz hesaplarındaki mevduatların çekilmesini tamamıyla durdurdu.
Ekonomik kriz sebebiyle likidite sorunu yaşayan Lübnan bankaları, sermayenin yurt dışına çıkışının önüne geçme gerekçesiyle vatandaşın mevduatını alıkoymuş durumda.
Şii Hizbullah örgütü ve siyasi müttefiklerinin desteğiyle kurulan yeni hükümetin, ekonomik krizi aşmanın tek çözüm yolu olarak hem yurt içinde hem de uluslararası arenada Lübnan devletine güveni geri kazandırabileceğine temkinli yaklaşan halk, bankalardaki birikimlerini kaybetmekten ciddi endişe duyuyor.
Vatandaş ayrıca, ekonomik ve mali krize karşı belli aralıklarla sürdürdüğü gösterilerde hem yönetimi oluşturan siyasi partilere hem de bankalara tepki gösteriyor.
Son olarak 27 Nisan'da ülkenin kuzeyindeki Trablusşam'da başlayan ve bir göstericinin hayatını kaybetmesiyle diğer bölgelere de yayılan protesto eylemleri sırasında birçok banka şubesi ateşe verildi.
Eski Ekonomi ve Ticaret Bakanı Mansur Battiş, geçen ay yerel basına yaptığı açıklamalarda, Lübnan bankalarındaki toplam mevduatların 120 milyar dolara ulaştığına işaret etti.
Lübnanlılar ulaşamadıkları mevduatlarına karşılık çek kullanıyor
Bankada özellikle büyük tutarda mevduata sahip Lübnanlılar, ekonomik krize karşı direncini kaybeden bankaların iflas etmesi halinde birikimlerini kaybetme endişesiyle döviz hesaplarından kurtulmaya çalışıyor.
Vatandaş, ulaşamadığı döviz mevduatlarına karşılık ya kullandıkları çeklerle gayrimenkul alıyor ya da belirli kesintilere razı olarak mevduatlarını zararına anlaştıkları kişilere devrediyor.
iş adamı Ali, farklı bankalarda 3 ayrı hesabı olduğunu ancak ekonomik kriz nedeniyle bankacılık sektöründe başlatılan kısıtlamalar dolayısıyla paralarını alamadığını söyledi.
Hesaplarında toplam 3 milyon doları aşkın parası olduğunu aktaran Ali, "Bankalardaki paramı yüzde 25 zarar karşılığında nakite dönüştürmek istiyorum. Şu ana kadar birçok döviz işletmecisiyle görüştüm ancak yüzde 30 zararla vermemi istiyorlar." dedi.
Zararına da olsa bankadaki mevduatını çekeceğini vurgulayan Ali, parasının bir kısmını elinde tutmak, kalanını da gayrimenkul veya altında değerlendirmek istediğini anlattı.
Ekonomik kriz emlak sektörünü de olumsuz etkiledi
Lübnan'da doları baz alan emlak sektörü, dövizdeki likidite sorunu ve bankalardaki mevduatların çekimine getirilen kısıtlamalar ile Lübnan lirasının karaborsada dolar karşısında ciddi değer kaybı dolayısıyla mevcut ekonomik krizden etkilenen sektörlerin başında geliyor.
Başkent Beyrut'ta emlakçılık yapan Neşet Hamiye, ekonomik kriz ve bankaların getirdiği kısıtlamalar nedeniyle sektörün zorlu bir sürece girdiğini ve müşterileriyle ciddi sorunlar yaşadıklarını belirtti.
Kurdaki düşüşün yanı sıra işsizliğin artması sonucu müşterilerin ev taksitleri veya kiralarını ödeyemediğine dikkati çeken Hamiye, ödeme yapamayan müşterilerle sözleşmeleri feshetmek zorunda kaldıklarını ve bunun sonucunda hem kira hem de satışların günden güne düştüğünü aktardı.
Lübnan'da bankalardaki mevduatlarını çekemeyen ve bankaların iflası halinde birikimlerini kaybetme korkusu yaşayan vatandaşların çeklerle işlem yaptığına da değinen Hamiye, şunları söyledi:
"Ekonomik kriz ve bankaların mevduat çekimlerine getirdiği kısıtlamalarla birlikte emlak piyasasında çek işlemlerinde hareketlilik oldu. Müşterilerin çoğu bankalardan alamadıkları mevduatları karşılığında kullandıkları çeklerle emlak aldı. Bizim açımızdan daha iyi bir uygulama, taksitli satışlar yerine çek karşılığını meblağı hesabımıza aktarmış oluyoruz. Dolayısıyla son aylarda artan satışlarımızı hep çeklerle yapıyoruz."
Lübnan'daki ekonomik durum
Farklı din ve mezheplere dayalı siyasi bölünmeler açısından oldukça kırılgan bir yapıya sahip Lübnan ekonomisinin, 1975-1990 yıllarındaki iç savaştan bu yana en büyük krizi yaşadığı ifade ediliyor.
Sermayenin çıkışına karşı sert uygulamalara başvuran bankalar, aylardan beri yurt dışı havalelerini askıya almış ve müşterilerin hesaplarındaki dövizleri çekmelerine kısıtlamalar getirmiş durumda.
Yerel para birimi Lübnan lirası ise Merkez Bankası kuru sabit tutsa da karaborsada her geçen gün değer kaybetmeye devam ediyor. Resmi kurda bir Amerikan doları, 1500 Lübnan lirası olmasına rağmen karaborsada 4 bin liranın üzerinde işlem görüyor.
Hükümet, 29 Nisan'da kötüye giden ekonomik durumu düzeltmek için sunulan "ekonomik kurtarma planını" oy birliğiyle onaylamıştı.
Lübnan Bankalar Cemiyeti ise bankaların yaklaşık 3 milyon mevduatçısına karşı yükümlülükleri olduğuna işaret ederek, ülkedeki mali durumu toparlamak üzere hükümetin hazırladığı planın "tek taraflı olduğu" ve kabul etmenin hiçbir şekilde mümkün olmadığı yönünde tepki göstermişti.
Başbakan Hasan Diyab ve Maliye Bakanı Gazi Vezni de Lübnan'ın IMF'den yardım talebini içeren belgeyi imzalamıştı.
AA
