Pandemi döneminde herkes mümkün olduğunca evde kalmaya çalışıyor hatta koronavirüs endişesi ile diğer sağlık problemlerini dahi ihmal ediyor. Özellikle inme- felç hastaları koronavirüs risk faktörlerinden pek çoğunu taşıdıkları için öncelikli olarak dikkat edilmesi gereken grupta yer alıyor. Bu duruma bir de fizik tedavi ve rehabilitasyon süreçlerinin aksatılması eklenince kalıcı sakatlıklar da kaçınılmaz olabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölüm Başkanı Prof. Dr. Engin Çakar, inme-felç hastaları için önemli önerilerde bulundu.
İnme - felç hastaları daha riskli durumda
İnme, beynin kan dolaşımının aniden bozulması sonucu gelişen beyin hasarıdır ve toplumumuzda aslında hastalığın sonucu olan felç kelimesi ile de anılmaktadır. İnme, beyin kanaması, beyin damar tıkanıklığı, beyine pıhtı atması gibi sebepler ile oluşur. Kişide hareket, denge, duyu, duygu, konuşma, düşünme gibi pek çok farklı alanda belirti ve bulgulara neden olabilmektedir. Kişinin hayatında önemli fiziksel ve psikolojik kısıtlanmalara yol açmaktadır. Bu engelleri aşmak için genelde uzun ve kararlı bir fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci gerektirmektedir. İnme- felç geçirmiş kişiler koronavirüse yakalandıkları takdirde zatürre gibi ağır problemler açısından daha riskli duruma gelmektedirler. Bu açıdan pandemi inme - felç hastaları üzerinde iki kat stres oluşturabilmektedir.
Koruyucu önlemlere uymak çok önemli
Koronavirüs her yaştan insanı etkileyebilir. Ancak bazı risk faktörleri yeni koronavirüs hastalığına daha kolay yakalanmaya ve hastalığın daha ağır seyretmesine neden olmaktadır.
Bu risk faktörleri arasında;
İleri yaş (65 yaş ve üzeri özellikle risklidir)
Hipertansiyon
Diyabet yani şeker hastalığı
Kalp hastalıkları
Akciğeri hastalıkları (KOAH gibi)
Obezite
Kanser
Bağışıklık sistemini zayıflatan kronik hastalıklar yer almaktadır.
İnme hastaları ise genellikle bu risk faktörlerinden bir veya daha fazlasını taşımaktadır. İnme ve inmeye zemin oluşturmuş hastalıklar vücudu zayıf düşürerek hastalığı atlatmada ihtiyaç duyulan rezerv kapasiteyi azaltmaktadır. Benzer durum grip virüsü “influenza”da da görülmektedir. Riskli kişilere mevsimlik influenza aşılarını yaptırmaları bu nedenle önerilir. Yeni koronavirüs için aşı çalışmalarına hala devam edilmektedir. Bu yüzden yüksek riskli kişilerin hastalığa yakalanmamak için koruyucu önlemlere uymaları çok önemlidir.
Koronavirüs (Covid-19) inme riskini artırabiliyor
İlk veriler koronavirüsün inme riskini artırdığını işaret etmektedir ancak oranı henüz bilinmemektedir. Genelde bu ilişki daha ağır seyirli enfeksiyonda görülmüştür. Çin’in açıkladığı verilere göre Covid-19 nedeniyle hastaneye yatırılan kişilerin %6’sında inme, %15’inde diğer şiddetli nörolojik belirtiler (konfüzyon, deliryum, koma) görülmüştür. Bu, ağır zatürre geçiriyor olmaya bağlı olabilir veya Covid-19’a özel bir durum olabilir, henüz kesinleşmemiştir. Koronavirüs nadiren beyin dokusu iltihabı (ensefalit) yapabilir. Literatürde Covid-19 ile ilişkili olarak akut hemorajik nekrotizan ensefalit (beyin dokusunda ödem ve kanma ile seyreden iltihap) vakası bildirilmiştir.
Ev içinde de çok dikkatli olunmalı
Koronavirüs hastalığını ağır geçirme açısından yüksek riskli kişilerin ve evdeki diğer kişilerin ev içinde mesafe ve hijyen kurallarına uymaları gerekmektedir. Fiziksel veya mental fonksiyon kısıtlılığı olan inme-felç hastasına bakan kişiler de tedbirlere sıkı ve çok ciddi bir şekilde uymalıdır.
Ev kalabalık ise diğer kişilerle arasına en az 2 metre mesafe bırakılmalı ve tıbbi maske takılmalıdır.
Refakatçi mümkünse ayrı bir odada kalmalı, bu mümkün değilse kalınan odanın iyi havalandırılmasına dikkat edilmelidir.
İnme- felç hastası ve ilgilenen bakıcısı veya yakınının ev içinde hareketi sınırlı alanlarda olmalıdır.
Varsa ayrı tuvalet ve banyo kullanımı önerilmektedir.
Bardak, tabak, havlu gibi eşyalar ortak kullanılmamalıdır.
Eve ziyaretçi kabul edilmemelidir.
Fizik tedavi ve rehabilitasyona evde de devam edilmeli
İnme tedavisinde ilk hafta ve aylar fizik tedavi ve rehabilitasyon için altın değerindedir. Erken dönemdeki inme hastalarında fizik tedavi için yatarak fizik tedavi hastanın daha az kişiye temasının sağlanması ve daha yoğun bir program uygulanabilmesi açısından önemlidir. Bu dönemde robotik fizik tedavi de iyileşmeye katkı sağlayabilir. İnme tedavisinde belirli bir mesafe kat edilmiş hastalarda ise pandemi sürecinde evde düzenli egzersiz tercih edilebilir. Böylelikle daha az kişiye temas edilir. Bu noktada hastaların inme fizik tedavisine telerehabilitasyon denilen online fizik tedavi ile devam etmek de bir seçenek olabilir.
İnme tedavisinde online fizik tedavi nedir?
Riskli gruptaki hastaların bu dönemde rehabilitasyon amaçlı hastaneye yatırılması veya her gün gelgit yapması onların enfeksiyonla karşılaşmalarına yol açabileceğinden yatış veya ayaktan fizik tedavi kararları ertelenebilmektedir. Bu karar hasta, ailesi ve takip eden fizik tedavi uzmanının birlikte vereceği bir konudur. Mutlaka gerekli olduğu durumlarda inme tedavisinin ertelenmesi doğru olmayabilir. Hastanın koronavirüs nedeni ile alınan pandemi tedbirleri kapsamında hastaneye gelmemesi veya daha seyrek gelmesine karar verilmesi durumunda hastaların fizik tedavi, iş ve uğraşı terapisi, konuşma terapisi gibi ihtiyaçları ortadan kalkmamaktadır. Hastanın hastaneye mutlaka gelmesi gerekmeyen durumlarda telafi için teletıp ya da telerehabilitasyon denilen online fizik tedavi yöntemleri devreye girmektedir. Online fizik tedavide hastanın hekim ve fizyoterapisti veya ergoterapisti ile görüntülü görüşmesi şeklinde gerçekleşmektedir. Bu görüşmede hastanın yapması gereken egzersizler hastanın katılımı ve bakıcısının yardımı ile yaptırılır. Telerehabilitasyon her gün online fizik tedavi şeklinde veya haftanın 3 günü klinikte normal fizik tedavi ve robotik fizik tedavi programı, diğer 3 günü de evde internet vasıtası ile bağlanarak online fizik tedavi olacak şekilde hibrid olarak uygulanabilir. Böylece hasta tedavisine aksatmadan devam edebilmektedir.
