İş Kazası Tazminatı Nedir?

İş kazası tazminatı, işçinin bedensel zararı veya ölümünde doğan maddi ve manevi zararların Türk Borçlar Kanunu m.49, m.53-55 ve TBK m.417 ile 6331 sayılı Kanun çerçevesinde işverenden talep edilen karşılığıdır. Maddi kalemler; geçici iş göremezlik, sürekli iş göremezlik, kazanç kaybı, bakıcı gideri, tedavi ve protez giderleri ile yol-refakat ücretlerini kapsar. Ölüm halinde “destekten yoksun kalma” tazminatı doğar. Sorumluluk kusura, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin ihlaline ve illiyet bağının kanıtına dayanır. Kusur dağılımı, maluliyet oranı ve gelir verisi sonuç tutarını belirler. Aktüer hesaplama, TRH-2010 yaşam tabloları ve progresif rant yöntemi esas alınarak yapılır.

İş Kazası Sonrası Tazminat Hakları
Zarar gören işçi; geçici iş göremezlik ödeneği, sürekli iş göremezlik geliri, tedavi ve bakıcı giderlerinin tahsili, çalışma gücü kaybına bağlı tazminat ve uygun manevi tazminat talep eder. Ölüm halinde eş, çocuk, anne-baba destekten yoksun kalma tazminatı ister. Eksik ödeme ve red durumlarında aktüer hesaplamaya itiraz yapılır. SGK tarafından bağlanan gelirler, TBK kesinti ilkeleri ve 5510 sayılı Kanun’un rücu sistemi gözetilerek netleştirilir. Delil seti; olay tutanakları, tanık beyanları, iş güvenliği kayıtları, kamera ve OSGB evrakı, sağlık kurulu kararları ve adli tıp raporu ile tamamlanır. Her kalem ayrı başlıkta ve ayrı delille istenir. Faiz türü ve başlangıç tarihi açık yazılır.

İş Kazası Tazminat Hesaplama Nasıl Yapılır?
Hesaplama net gelir, maluliyet oranı, kusur dağılımı ve bakiye çalışma süresine dayanır. Esas alınan yöntem progresif ranttır. TRH-2010 tabloları kullanılır. Net gelir; çıplak ücret, düzenli prim ve yan hakların net toplamıdır. Temel denklemler:

1. Maddi tazminat (basit gösterim): T = G x O x S x K – PSD(SGK) – Ö
   G: net gelir, O: iş göremezlik oranı, S: destek/kalan çalışma süresi (yıl), K: iskonto/kusur katsayıları, PSD(SGK): SGK gelirlerinin peşin sermaye değeri, Ö: ön ödemeler.
2. Geçici iş göremezlik: Tgeçici = G x devamsız gün/ay x kusur
3. Sürekli iş göremezlik: Tsürekli = G yıllık x O x aktüer katsayı – PSD(SGK)
   Aktüer katsayı; yaş, cinsiyet, TRH-2010 ve iskonto varsayımına göre belirlenir. Kusur indirimi ve müterafik kusur doğrudan çarpan olarak uygulanır. Örnek (basitleştirilmiş, indirgeme uygulanmadan): Net gelir 22.104,67 TL, O=%20, S=25 yıl, kusur indirimi yok, SGK PSD=300.000 TL ise yaklaşık brüt tutar 22.104,67 x 0,20 x 25 x 12 = 1.326.280,20 TL; net tazminat yaklaşık 1.026.280,20 TL olur. Nihai rakam aktüer indirgeme, kusur ve kesinti kuralları ile değişir.

İş Kazası Ölüm Halinde Maddi Tazminat Hesaplama
Ölümlü iş kazası tazminat hesaplama, destekten yoksun kalma esasına dayanır (TBK m.53). Destek; ölenin yakınlarına düzenli sağladığı paydır. Pay oranları; eş, çocuk ve ana-babanın sayısına ve yaşına göre belirlenir. Formül (özet): T = (G x Pay) x S x K – PSD(SGK) – Ö. G net gelirdir. Pay, destek payıdır. S destek süresidir. K aktüer ve kusur katsayılarını içerir. Çocuklar için pay, eğitim ve ekonomik bağımsızlık yaşına kadar sürer. Eş için destek süresi, TRH-2010’a göre belirlenir. Cenaze ve defin giderleri ayrıca talep edilir. SGK ölüm geliri peşin sermaye değerinin mahsubu yapılır. Yargısal uygulama, gelir ve payların kararlılık testini ve kesintilerin açık gösterimini zorunlu kılar. Faiz türü ve başlangıç tarihi dilekçede net yazılır.

İş kazası geçiren işçinin hakları nelerdir?
İşçi; SGK’ya bildirim, geçici iş göremezlik ödeneği, tedavi giderleri ve yol-refakat bedellerinin karşılanması, maluliyet halinde sürekli gelir bağlanması, işverenden maddi ve manevi tazminat talebi, ceza soruşturması başlatılması, kayıt ve belgelerin ibrazı, bilirkişi incelemesi ve aktüer hesap talep etme haklarına sahiptir. İş kazasının işveren talimatı dışı gösterilmesi girişimlerine karşı delil muhafazası istenir. İş güvenliği eğitimleri, risk değerlendirme raporları ve periyodik muayene kayıtları dosyaya alınır. Arabuluculuk dava şartı uygulanır. Eksik ödemeye itiraz ve ıslah yolları kullanılabilir.

İş Kazası Tazminatı Zamanaşımı Süresi
Haksız fiil temelli taleplerde TBK m.72 uygulanır: zarar ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl, her hâlde olaydan itibaren 10 yıl. Olay suç oluşturuyorsa ceza zamanaşımı süresi uygulanır. Hizmet sözleşmesine dayalı tazmin taleplerinde TBK m.146’daki 10 yıllık genel süre işler. Zamanaşımı başlangıcı; geçici iş göremezlikte rapor süresi bitimi, sürekli iş göremezlikte maluliyetin kalıcılaştığı tarih ve zararın öğrenildiği ana göre belirlenir. Zamanaşımı kesen işlemler; arabuluculuk başvurusu, dava açma, icra takibi ve karşı tarafın borcu ikrarıdır. Süre yönetimi dosyanın kaderini belirler.

İş Kazalarında SGK Süreci
İşveren, iş kazasını en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde SGK’ya bildirir. Sağlık hizmet sunucusu da provizyon ve vizite kayıtlarını sisteme işler. İşçiye geçici iş göremezlik raporu düzenlenir ve ödenek bağlanır. Kalıcı sonuç varsa sağlık kurulu raporu alınır, çalışma gücü kaybı oranı belirlenir ve sürekli iş göremezlik geliri bağlanır. SGK, 5510 m.21 uyarınca kusurlu işverene ve üçüncü kişilere rücu eder. Dosyada tüm tıbbi belgeler, rapor tarihleri ve ICD kodları eksiksiz olmalıdır. Maluliyet oranı değişirse kontrol muayenesi ve gelir güncellemesi yapılır. SGK gelirleri aktüer hesaplamada peşin sermaye değeri esas alınarak mahsup edilir. Kurum yazışmaları ve tebliğ tarihleri süre yönetimi için dosyada tutulur.

İş Kazası Avukatının Önemi 
İş kazası avukatı, olayın iş kazası niteliğini somut delillerle ispatlar, kusur ve illiyet bağını kurar, hesap kalemlerini ayrı ayrı talep eder. Delil setini erken toplar; kaza yeri keşfi, kamera ve tanık, iş güvenliği defterleri, risk analizleri ve eğitim kayıtları dosyaya girer. Sağlık kurulu, adli tıp ve meslekte kazanma gücü kaybı raporlarını karşı raporlarla denetler. Trafik kesişimli vakalarda trafik kazası avukatı pratiği ve trafik kazası heyet raporu bilgisi devreye girer. Trafik kazası tazminat hesaplama ve İş kazası tazminat hesaplama tablolarını aktüer hesaplama ilkeleriyle kontrol eder. Talep kalemlerini net yazar; faiz türü, başlangıç tarihi, kusur ve müterafik kusur oranlarını açıklar. Tahkim, ıslah, temyiz ve icra aşamalarını süre kaybı olmadan yürütür.

İş kazası dosyalarında başarı; doğru hukuki nitelendirme, eksiksiz delil, net kusur analizi ve hatasız aktüer hesaplama ile sağlanır. TRH-2010 ve progresif rant yöntemi uygulanır. Net gelir, maluliyet ve kusur çarpanları açık yazılır. SGK gelirlerinin peşin sermaye değerine göre mahsup yapılır. Süre yönetimi ve arabuluculuk aşaması dosyanın akışını belirler. Her kalem ayrı istenir ve her rakam dayanaklı gösterilir.

Kaynak: https://cozumavukatlik.com.tr/is-kazasi-tazminat-hesaplama/