Irak Cumhurbaşkanı Salih yeni hükümeti kurma görevini kime verecek?

Irak'ta adı başbakanlık için geçtiğinden beri tepkilerin odağında yer alan Muhammed Şiya Sudani'nin şansı azalırken, Cumhurbaşkanı Berhem Salih'in hükümeti kurma görevini verebileceği en az 3 adaydan daha söz ediliyor.

Hükümet karşıtı gösteriler nedeniyle Başbakan Adil Abdulmehdi'nin istifa ettiği Irak'ta Cumhurbaşkanı Salih'in perşembe gününe kadar bir adayı yeni hükümeti kurmakla görevlendirmesi gerekiyor.

Aslında 2 ay öncesine kadar eski başbakanlardan Nuri el-Maliki ve İran'a yakın Fetih Koalisyonunun desteklediği Sudani'nin başbakanlık koltuğuna oturmasına kesin gözle bakılıyordu.

Sudani'ye Kürt ve Sünni gruplar da destek vermişti. Ancak ismi dillendirilmeye başladığından beri Sudani'ye sokağın tepkisi büyük oldu.

Başkent Bağdat ve güneydeki bazı kentlerde sokağa çıkan göstericiler, Maliki liderliğindeki Dava Partisi kökenli Sudani'yi kabul etmeyeceklerini dile getirdi. Bağdat'taki Tahrir Meydanı'na üzerinde kırmızı çarpı işareti bulunan Sudani posterleri asıldı.

Geçmişte Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı yapan Sudani hakkında yolsuzluk iddiaları bulunmasa da Maliki'nin yanında fotoğraf vermesi sokağın tepkisi için yetti.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr da Maliki destekli olduğu için Sudani'ye karşı çıkmıştı.

Sudani'nin şansını azaltan etkenler

Başta, Kürtler ve Sünnilerin yanı sıra Sadr'ın meclis grubu hariç tüm Şii partiler Sudani ismi üzerinden konsensüs sağlamıştı. Ayrıca İyad Allavi'nin Vataniye Koalisyonu da Sudani'ye destek vermişti.

Sudani, göstericilerin "bağımsız başbakan" talebine koşut olarak üyesi olduğu Dava Partisi ve meclis grubu Kanun Devleti Koalisyonu'ndan istifa etti.

Ancak bu istifa yeterli olmadı ve göstericiler Sudani'ye karşı olduklarını "istifa eden değil, bağımsız" yazılı pankartlarla dile getirmeye devam etti.

Cumhurbaşkanı Berhem Salih'in meclise resmi yazı göndererek en büyük meclis grubunun belirlenmesini istemesi de Sudani'nin başbakanlık şansının azaldığı yorumlarına yol açtı.

Sokaktan yana olduğunu defalarca açıklayan Cumhurbaşkanı Salih'in göstericilere rağmen Sudani'ye hükümeti kurma görevini vermek istemediği ifade edildi. Sokağın artan tepkisine karşı bazı siyasi partiler de Sudani'den desteklerini çekerek tavır değiştirdi.

Baskılar yüzünden yarıştan çekildi iddiası

Bu gelişmelerin yanı sıra Sudani'nin hem sokaktan gelen tepkiler hem de yolsuzlukla mücadele için hazırladığı çalışma programına, kendisine destek veren grupların karşı çıkması yüzünden yarıştan çekildiği iddia edildi.

Söz konusu iddiayı AA muhabirine değerlendiren Sudani'nin yakın siyasi çevresinden bir kaynak, "Sudani, sokağın isteklerine ciddi anlamda kulak vermeyi, hatta gösteri alanlarına inerek oradaki insanları dinlemeyi planlıyordu. Sokağı başından beri çok iyi takip ediyor ve taleplerin başında yolsuzluk yapanların yargılanması olduğunu biliyor. Bunun için de bir çalışma planı hazırladı. Ancak durumu fark eden bazı siyasi taraflar kendisine karşı sağlanan oydaşmayı bozmaya çalıştı." dedi.

Adının açıklanmasını istemeyen kaynak, Sudani'nin bu yaşananlar yüzünden geçici dönemde görev üstlenmek istemediğini ve yarıştan çekilmeyi düşündüğünü aktardı.

Nitekim Sudani de sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, "Başbakanlık teklifi verilse de verilmese de halka ve mahrum bırakılan vatandaşlarımıza karşı tavrım değişmeyecek. Buna tarih de şahit olacak." ifadelerini kullandı.

Daha önce Sudani ismine karşı bir sorunlarının bulunmadığını açıklayan Vataniye Koalisyonu lideri Allavi, Cumhurbaşkanı Salih'e gönderdiği açık mektupta, yeni hükümetin geçici, az üyeli, ömrü 1 yılı aşmayacak ve erken seçimlere girmeyecek şekilde oluşturulması gerektiğini ifade etti.

Allavi, geçici hükümetin, ülkeyi yeni bir seçim yasası üzerinden erken seçimlere hazırlamakla görevli olması gerektiğini kaydetti.

Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi liderliğindeki Nasr Koalisyonu da yeni hükümetin kurulmasında yer almayacaklarını ve sürece müdahil olmayacaklarını duyurdu.

Hekim de "Göstericilerin taleplerine bağlıyız" dedi

Irak Meclisinde 19 milletvekili bulunan Ulusal Hikmet Akımının lideri Ammar Hekim ise yazılı açıklamasında, geçici hükümeti kuracak yeni başbakana ilişkin şartlar hususunda, meydanlardaki göstericilerin talepleriyle mutabık kaldıklarını ifade etti.

Hekim, geçici hükümet için herhangi bir adaylarının olmadığını teyit ederek, göstericilerin barışçıl talebi olan; erken seçimleri düzenleyecek ve tüm Iraklıların üzerinde ittifak kurduğu şahsa kendilerinin de destek vereceğini belirtti.

Kürtler, yeni hükümetin ayrıcalıklarına dokunmasını istemiyor

Irak Meclisinde bulunan Kürt partileri ise yeni hükümetin Anayasa'da Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'ne (IKBY) ayrılan bütçeye ve istifa eden Başbakan Abdulmehdi ile petrol konusunda vardıkları anlaşmaya dokunmasını istemiyor.

Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) üyesi Said Memozini, yerel basına yaptığı açıklamada, "Iraklı siyasi gruplara, herhangi bir başbakan ve yeni hükümet döneminde Kürtlerin hakları ve ayrıcalıklarına dokunulmaması gerektiği şartımızı ilettik. Petrol konusundaki anlaşmayı imzaladığımızda Abdulmehdi hükümeti henüz istifa etmemişti. Bu gibi ayrıcalıklarımızdan ödün vermemiz söz konusu olamaz." değerlendirmesinde bulundu.

Cumhurbaşkanı'nın masasında 4 aday ismi bulunuyor

Sudani'nin başbakanlık ihtimalinin zayıfladığı yorumları yapılırken Cumhurbaşkanı Salih'e en az 3 aday ismin daha gönderildiği öğrenildi.

Salih'in masasında Sudani'nin yanı sıra Muhaberat Kurumu Başkanı Mustafa el-Kazimi, Basra Valisi Esad İdani ve göstericiler tarafından aday gösterildiği belirtilen yargıç Raid Cuhi'nin öz geçmişi bulunuyor.

Irak'ta 19 Aralık'a kadar hükümeti kurma görevini verme konusunda gelişme yaşanmadığı takdirde Anayasa'ya göre Cumhurbaşkanı hükümete geçici başkanlık yapacak.

AA