1) Başka bir seçenek önerin:
Hayır demenin en kolay yolu budur. İsteği geri çevirin, ama karşılığında o kişiye bir teselli ödülü sunun. Ancak salt suçluluk duygusundan kaynaklanan bir seçenek sunmadığınızdan da emin olun amacınız, suçluluk duygunuzu yatıştırmaktan çok, sizden bir şey isteyen kişiye yardımcı olmak olsun.
2) Hayır derken karşıdaki kişinin duygularına da ortak olun
Kişinin isteğine gerçekten kulak verdiğinizi ve onu anladığınızı göstermek, sonuçta bu isteğini geri çevirmiş olsanız bile, o kişiyi rahatlatabilir. Onun çok çaba gösterdiğini, ya da epey zorlu bir durumla baş etmeye çalıştığını onaylayın. Söz gelimi, “Kız kardeşinin düğünü için ne denli yoğun bir uğraş verdiğini biliyorum. Keşke bu yükünü biraz olsun azaltabilseydim, ama şu anda bunu yapacak durumda değilim” diyerek karşınızdaki kişinin içinde bulunduğu güç durumu anlayışla karşıladığınızı dile getirin.
3) İsteği nesnel bir gerekçeyle geri çevirin
Karşı kişinin isteğini zamanınızın darlığı, işlerinizin yoğunluğu ya da elinizde olmayan başka bir nedenden ötürü geri çevirmek zorunda kaldığınızı belirtin. Bu gibi durumlarda, “Bu haftan çok dolu, peki ya gelecek haftaya ne dersin?” gibi uygunsuz bir soruyla karşılaşmamak için, “İşler hafiflediğinde seni ararım” türünde bir ekleme yapmayı da unutmayın.
4) Öznel bir gerekçe bulun
Hayır yanıtı verdiğinizde elinizde olmayan nedenleri öne sürebileceğiniz gibi, size özel bir durumu da gerekçe olarak sunabilirsiniz. Örneğin, karşı kişinin isteğini geri çevirirken suçu beğenilerinize, becerilerinize, ya da yaşam biçiminize atabilirsiniz. Söz gelimi, “Resitalde sunuculuk yapma işine hayır demek zorundayım. Sahneye çıkmak hiç bana göre değil” diyebilirsiniz.
5) İsteği övgüye dönüştürün
İsteğe hayır deyin, ama bunu istekte bulunan kişiye yönelik bir övgüye de dönüştürün. “Bu iş için beni düşündüğünden ötürü teşekkürler! Çok incesin” ya da “Böyle bir olanak sunduğun için sana teşekkür borçluyum-ilk aklına gelenin ben olması gerçekten de gönlümü okşadı” diyebilirsiniz. Sokaklarda dernekler için bağış toplamaya çalışanlara parasal bir yardımda bulunmasanız bile, o kişilere önemli bir iş yaptıklarını söyleyip, kendilerine bol şans dileyebilirsiniz.
6) İlkelerinizden vazgeçmeyin
Şimdi biraz daha ileriye bir adım atıyoruz. Kimi insanlar daha baskıcı bir tavır sergileyip, istekte bulunmayı sürdürürler ya da askıntı olup sizi yıpratmaya çalışırlar. Bu durumda aynı sözcüğün sürekli yinelendiği klasik Kırık Plak Yöntemi’nden yararlanabilirsiniz. Karşınızdaki kişi bıkıp usanmadan aynı istekte bulundukça siz de aynı yanıtı vermeyi sürdürün. Böyle bir durumla karşı karşıya kaldığınızda duyarsız olmanız gerekmiyor, kendinizi bu kişilerin yerine koymaya ve onlarla duygudaşlık kurmaya çalışın. Onlara sarılın, ama yanıtınızın “hayır” iken “olabilir”e ya da “tamam, ama bir seferlik”e dönüşmesine izin vermeyin. Tek yapmanız gereken, başında verdiğiniz hayır yanıtının arkasında durmak.
7) Özür dilemeye gerek duymadan hayır deyin
Bu aşama “hayır diyebilme” okulundan mezun olma aşamasıdır. Suçluluk duygusu gibi, özür dileme de kişinin yanlış bir davranışta bulunduğunda başvurduğu bir edimdir. Özür dilememe ile kabalık arasında çok ince bir çizgi varmış gibi görünse de, ustalıklı bir biçimde dile getirildiğinde “hayır” demek de son derece ince ve kibar bir davranış olabilir. Bu gibi durumlarda, istekte bulunan kişi karşısındakinden bir özür beklemek durumunda bile kalmayacaktır. Örneğin, “Toplantı için el yapımı süsler yapma düşüncesi çok hoş, ama ne yazık ki benim elim bu tür işlere hiç de yatkın değil. Onun yerine sizlere güzel bir kokteyl yapabilirim,” dediğinizde özür dilemenize de gerek kalmaz. Son bir tüyo daha: “Hayır” yanıtınız hızlı ve açık olsun. Yanıtınızı geciktirmeyin, bakalım ve belki gibi birtakım gevelemelerden kaçının ve asla evet deyip sonradan geri çark etmeyin. Hayır demek size o anda yanlış bir davranış gibi gelebilir, ancak yerinde ve açık seçik bir yanıt vermek sonuçta hem çok daha kibar, hem de istekte bulunan kişinin çıkarları açısından çok daha yararlı bir davranış biçimi olur. Her yere ve herkese yetişebileceklerine inananlar için, “hayır” demenin bir bedeli olabilir. Olduğumuzu düşündüğümüz süper anne, on parmağında on marifet olan kişi, ya da her koşulda güvenilecek dost olmaktan çıkabiliriz, ama tüm bunları yapmaktan biraz olsun vazgeçtiğimizde hem zamandan hem de gücümüzden tasarruf etmeye başlar ve en önemlisi de saygınlık kazanırız.
KAYNAK: CUMHURİYET
