Hattuşa'daki örnek Hitit surları her yıl zorlu kış şartlarına hazırlanıyor

Anadolu'nun ilk medeniyetlerinden Hititlerin başkenti Çorum'un Boğazkale ilçesindeki Hattuşa'nın girişine aslına uygun olarak kerpiçten inşa edilen 65 metre uzunluğundaki örnek Hitit surları, hemen her yıl onlarca işçinin yaklaşık 2,5 aylık çalışmasıyla kışa hazır ediliyor.

Dönemin kazı başkanı Prof. Dr. Jürgen Seeher öncülüğünde Japonya merkezli JTI şirketinin sponsorluğunda, Hititlerin tespit edilebilen şehirleşme ve mimari özelliklerini somutlaştırmak amacıyla ören yerinin güneyine 65 metre uzunluğunda sur inşa edilmesi için 2003'te çalışma başlatıldı.

Ören yerini çevreleyen yaklaşık 7 kilometre uzunluğundaki surun yüzde 1'ini ayağa kaldırmak amacıyla yaklaşık 2 bin 700 ton kil toprak, 100 ton saman ve 1500 ton su kullanılarak her biri 34 kilogram ve 45 x 45 x 10 santimetre ölçülerinde 64 bin kerpiç tuğla üretilmiş, 3 yıl süren çalışmalar sonunda inşa edilen 8 metre yüksekliğinde 3 sur ve 12 metre yüksekliğinde iki kule, dönemin Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç'un da katıldığı törenle ziyarete açılmıştı.

Ziyaretçilere Hititlerin yaklaşık 3 bin yıl önce ne kadar ihtişamlı kentler kurduğunu göstermek amacıyla inşa edilen Hitit surları, zaman içinde Çorum'un simgelerinden biri haline geldi.

Turistlerin önünde hatıra fotoğrafı çektirdiği Hitit surlarının önündeki açık alanda sosyal ve kültürel etkinlikler düzenleniyor.

Deneysel arkeolojinin en önemli örnekleri arasında gösterilen Hitit surları, günümüzden yaklaşık 3 bin yıl önce sur inşa etme ve bu surların ayakta tutulması için yapılan bakım çalışmalarının ölçülmesi açısından arkeoloji dünyasına bilgi veriyor.

Hattuşa Ören Yeri'nin şimdiki Kazı Başkanı Prof. Dr. Andreas Schachner, , 15 yıl önce inşa edilen surlarda hemen her yıl bakım çalışması yaptıklarını, bu çalışmaların iş gücü ve ekonomi açısından ciddi bir yük oluşturduğunu ancak Hitit Devleti'nin, kenti çevreleyen 7 kilometrelik surun inşası ve bakımı için ne kadar çaba sarf ettiği hakkında da fikir sahibi olmalarını sağladığını söyledi.

Kerpiç işçiliğinde usta işçilerle her yıl yaklaşık 2,5 ay onarım çalışması yapıldığını belirten Schachner, "Surlarımız güneşte kurutulan kilden yapılmış kerpiçten inşa edildiği için hemen her sene tamirattan geçirilmesi gerekiyor. Biz hem bozulan kerpiçleri değiştiriyoruz, bozulan kısımları yeniliyoruz ve aynı zamanda gereken yerleri yeniden sıvıyoruz. Bu şekilde kış mevsimine hazırlıyoruz." dedi.

"Onarım çok büyük bir külfet ve iş gücü gerektiriyor"

Bakım çalışmasıyla bir yandan suru ayakta tutarken, diğer yandan da Hititler hakkında bazı bilgilere ulaşma imkanı bulduklarını dile getiren Schachner, "Bu onarım çok büyük bir iş gücü gerektiriyor. Ancak arkeolojik ya da tarihsel olarak Hititler döneminde bu surları yapmak ve ayakta tutmak için, anıtsal yapıları ayakta tutabilmek için ne kadar efor harcamaları gerektiği konusunda da bize fikir veriyor. Dolayısıyla bu çalışmaların iş gücü anlamında götürüsü olsa dahi tarihsel açıdan böyle bir getirisi var." diye konuştu.

Onarım çalışmalarının eylül sonu itibarıyla tamamlandığını aktaran Schachner, "Serin havada kil çamur yeterince kurumuyor, bu da kış aylarında başka sorunlara neden oluyor. Dolayısıyla eylülde bitirmemiz gerekiyor." ifadesini kullandı.

Schachner, kazılarda elde edilen verilere göre inşa edilen surun Çorum halkı tarafından benimsendiğini, Boğazkale'de bir otelin sur şeklinde inşa edilmesi gibi yereldeki modern mimari için bazı yapılara esin kaynağı olmasının da mutluluğunu yaşadığını anlattı.

- "Bu sadece bir örnekleme"

Ören yerinin etrafını çevreleyen surun yalnızca yüzde 1'lik kısmının ayağa kaldırıldığının altını çizen Schachner, şunları kaydetti:

"Sonradan yapıldı, belki yüksekliği de orijinalinden farklı olabilir ama orijinal plan üzerinde kurulduğu için bizlere Hitit mimarisinin ihtişamıyla ilgili fikir veriyor. Bu nedenle çok önemli bir deneme bu. Ayrıca bunun deneme olarak kalması gerekiyor. Bütün ören yerini bu şekilde surla çevirsek, o zaman yapay bir şey yaratmış oluyoruz. Bu sadece bir örnekleme. 'Hitit şehri bu şekilde olabilir' demek için var ancak yüzde 100 öyledir diyemeyiz. Çalışmamız benimsenmiş ve modern uygulamalara esin kaynağı olmuş. Böylece Çorum'un bir simgesi haline de geldi."AA