Sanatçı Sertab Erener ile yeniden gündeme gelen telomer tedavisi, son yıllarda üzerinde çok sayıda bilimsel araştırma yapılan bir konu. Çünkü hem insanları hem de tıp başta olmak üzere bilim dünyasını çok yakından ilgilendiren iki alana odaklanıyor: Yaşlılığın geciktirilmesi ve daha uzun yaşam. Ancak genç kalmayı ve uzun yaşamayı vadeden telomer tedavisi kanser riskini artırabileceği düşüncesiyle tıp bilimin temkinli yaklaştığı konular arasında
yer alıyor.
“TELOMER MÜDAHALESİ YILLAR SONRA SORUN YARATABİLİR”
Telomerlerin kısalmasını engellemek yaşlanmanın geciktirilmesinde önemli bir hedef. Ancak bu konuda halen bilim dünyasında tam çözülmemiş bazı sorular ve sorunlar bulunduğunu aktaran Fitoterapi ve Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Canfeza Sezgin, ölümsüzlük ve kanser kavramlarının yolunun telomer ve telomeraz aktivitesi üzerinde kesiştiğini söyledi ve uyardı: Bu nedenle insanların telomer ve telomeraz enzimi üzerine müdahaleleri yıllar sonra sorun yaratabilir.
Telomerler DNA dizilerinin ucunda bulunan ve genetik şifreyi koruyan nükleotit diziler. Normal bir hücre her bölünüşünde telomer boyu yaklaşık olarak 100 baz çifti kısalıyor.
Telomeraz enziminin, telomerlerin yapılmasını sağlayarak bu kısalmayı engellediğini belirten Prof. Sezgin, telomerler ile kanser arasındaki ilişkiyi şöyle açıkladı:
“Sağlıklı hücrelerde telomeraz aktivitesinin az olması, bir süre sonra telomerlerin aşırı kısalmasına ve hücre bölünmesinin durarak ölmesine neden olur. Kanser hücreleriyse sahip oldukları yüksek telomeraz enzimi sayesinde neredeyse sonsuza kadar çoğalma yeteneğine sahiptir.”
“KANSERİN GELİŞMESİNİ ARTTIRABİLİR”
Telomer kısalmasını engellemede, telomeraz aktivitesinin arttırılmasının tehlikeli olabileceği konusunda endişeler bulunduğunu söyleyen Fitoterapi ve Onkoloji Uzmanı, “Uzun yıllar boyunca telomeraz aktivitesinin arttırılmasına bağlı hücrenin hayatının uzatılması ile nadir genetik bozukluklar daha sık ortaya çıkabilir, bu durum kanserin gelişmesini arttırabilir. Ayrıca öngörülemeyen riskler karşımıza gelebilir” uyarısında bulundu.
TELOMERLER DOĞAL YOLLARDAN NASIL KORUNUR?
Dışarıdan müdahale sakıncalı olabilir, peki telomerleri korumanın ve uzun yaşamanın daha sağlıklı yolları neler? Prof. Dr. Canfeza Sezgin’in bu konudaki öneri listesi ise şöyle:
"Stres kontrolü ve
mutlu çocukluk: Stres kontrolü ile stres azaltılmalı ve çocukluk mutlu yaşanmalıdır. Çalışmalara göre çocuğu hasta olan annelerin telomerleri, çocuğu sağlıklı olan annelere göre 10 yıl daha kısa bulunmuştur. Ayrıca stresli ortamda yetişen çocukların telomerleri, daha mutlu ortamda yetişen çocuklarınkinden % 40 daha kısadır. Sınav stresinin telomerleri olumsuz etkileyebileceğini düşünebiliriz.
Düzenli egzersiz yapın: Egzersiz için hiçbir yaş geç değildir. Hangi yaşta başlanırsa başlansın egzersiz telomerlerin uzunluğunu arttırıyor. Antioksidan ve vitamin zengini gıdaları sofranızda bulundurun: Doğal gıdanın yerini hiçbir destek veya takviye alamaz. Hücre hasarını azaltan yaban mersini, ahududu, portakal, enginar, biber, lahana, ıspanak, brokoli, tatlı patates ve tatlı bademi düzenli tüketin. Dua ve ibadet ile inancınızı kuvvetlendirin: Meme kanseri tedavisi olan kadınlarda meditasyon veya dua stresi azaltırken telomerlerin kısalmasını engellemektedir. Vegan diyeti, aerobik egzersiz ve stresin azaltılması ile telomerleri koruyan telomeraz aktivitesi 3 ayda artmaktadır."