Haklarının ihlal edildiği iddiasıyla yaklaşık 300 bin kişi AYM'nin yolunu tuttu

Bireysel başvuru hakkının tanındığı 23 Eylül 2012'den 31 Aralık 2020'ye kadar, haklarının ihlal edildiği iddiasıyla yaklaşık 300 bin kişi Anayasa Mahkemesinin yolunu tuttu.

Türkiye'nin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesindeki (AİHM) ihlal davalarını azaltmak amacıyla 23 Eylül 2012'de getirdiği Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hakkı, aralarında ünlülerin, siyasetçilerin de bulunduğu çok sayıda kişinin umudu oldu.

Yüksek Mahkemeye 2012'de 1342 kişi bireysel başvuruda bulundu. Bu sayı 2013'te 9 bin 897, 2014'te 20 bin 578, 2015'te 20 bin 376 oldu.

Anayasa Mahkemesine en yüksek başvuru, 80 bin 756 ile 2016'da yapıldı. Başvurular 2017'de yarı yarıya azaldı ve 40 bin 530 olarak kayıtlara geçti. 2018'de 38 bin 186, 2019'da 42 bin 971 olarak gerçekleşen bireysel başvuru sayısı, geçen yıl itibarıyla 40 bin 402 oldu.

Yüksek Mahkemeye 23 Eylül 2012-31 Aralık 2020 tarihlerinde 295 bin 38 bireysel başvuru yapıldı. Başvuruların 257 bin 108'i sonuçlandırıldı, 37 bin 930'u için karar verilmesi bekleniyor.

Sonuçlandırılan başvuruların 738'i için hakkın ihlal edilmediğine, 1265'i için ise düşme, kapama gibi sebeplerle reddine karar verildi. 14 bin 27'si için en az bir hakkın ihlal edildiğine, 12 bin 223'ü için idari ret ve 228 bin 855'i için kabul edilemezlik kararı verilmesine hükmedildi.

Yüksek Mahkeme, bir başvuruda birden fazla hakkın ihlal edildiğine karar verebiliyor. Bu kapsamda Yüksek Mahkemenin verdiği ihlal kararı sayısı 14 bin 273'ü buldu.

İhlal kararlarında gösterilen gerekçeler

İhlal kararlarının hak ve özgürlüklere göre dağılımında ilk sırayı yüzde 63,3 ile adil yargılanma hakkının ihlali aldı. İkinci sırada yüzde 19,4 ile mülkiyet hakkı, üçüncü sırada yüzde 4,2 ile ifade özgürlüğü hakkı yer aldı.

Diğer ihlal gerekçelerini de "özel hayatın ve aile hayatının korunması hakkı", "kötü muamele yasağı", "etkili başvuru hakkı", "kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı", "yaşam hakkı", "toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı", "ayrımcılık yasağı", "örgütlenme özgürlüğü", "maddi manevi varlığın korunması hakkı", "masumiyet karinesi", "suç ve cezaların kanuniliği ilkesi", "din ve vicdan özgürlüğü", "seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı", "eğitim hakkı" ve "bireysel başvuru hakkı" oluşturdu.AA