Atıkların yeniden geri dönüşüm halkasına katılması, çevrenin doğanın dengesinin korunabilmesi ve doğaya verilen zararın minimuma indirilebilmesi açısından son derece önemlidir. Örneklemek gerekirse; Hurda kağıdın tekrar kağıt imalatında kullanılması hava kirliliğini %74-94, su kirliliğini %35, su kullanımını %45 azaltabilmektedir. Bir ton atık kağıdın kağıt hamuruna katılmasıyla 20 ağacın kesilmesi önlenebilir.
Geri dönüştürülebilen malzemeler nelerdir?
-Alüminyum
-Cam
-Kağıt
-Beton
-Plastik
-Piller
-Motor yağı
-Akümülatörler
-Elektronik atıklar
Şimdi de avantajları ve dezavantajlarıyla beraber bu materyalleri tek tek inceleyelim;
1.Kağıt geri dönüşümü
Bilmeyenimiz yoktur. İlköğretim dönemimizden beri kâğıtların ağaçtan elde edildiği, geri dönüşüme katılacak her bir kâğıt parçasının daha fazla ağacın kurtulmasını sağlayacağı bizlere hep anlatılmıştır.
Dolayısıyla en bilindik geri dönüşüm kollarından biri olan kâğıt; eğitim, bilgi birikimi, ekonomi, sanayi, ekoloji gibi çok çeşitli alanlar için büyük önem arz etmektedir.
Atık kâğıtların toplandıktan sonra çeşidine ve kalitesine gore ayrıştırılması ve gerekli çevrimlerden geçirildikten sonra kullanılabilir malzemenin elde edilmesiyle üretilir.
2.Plastik geri dönüşümü
Atık malzemelerin dikkatsizce doğaya terk edilmesi halinde zarar verme potansiyeli diğer birçok atık çeşidinden daha yüksektir. Sebebi ise basittir: Plastik ve türevi maddeler petrol kökenlidir. Doğaya karışmalarının toprağa petrol karıştırılmasından pek de bir farkı yoktur.
Kullanım alanı bakımından plastikler daha çok sanayiye yöneliktir. Elde edilen ikincil hammaddeler birincil olana belirli bir oranda katılmak veya tamamen ikincil malzemeler üretmek suretiyle ekonomiye geri kazandırılır.
Geri dönüşüm şeması da klasiktir. Rengine, çeşidine ve kalitesine göre sınıflandırılan plastikler önce kırıcı makinelerle küçük parçalara ayrıştırılır. Daha sonra erime ve döküm aşamaları gerçekleştirilerek ikincil malzeme elde edilir.
3.Elektronik geri dönüşümü
Başlı başına bir geri dönüştürülebilir malzeme olmaktan çok, birçok farklı çeşidi bünyesinde barındıran bir koldur. Elektroniğin hayatımızın her alanına yerleşmesi ve bu gidişatın her geçen yıl daha da şiddetlendiği düşünülürse elektronik geri dönüşüm üzerine yapilacak ar-ge ve yatırımların ne kadar isabetli olacağı tahmin edilebilir.
Hitap ettiği sektörler daha çok sanayi ve endüstriye yöneliktir. Bunun yanında son yıllarda başımıza bela olmuş elektronik kirliliğe karşı da ciddi bir önlem oluşturmaktadır.
Bu melez geri dönüşüm kolunun işleyişi de son derece basittir: Atık olarak gelen elektronik malzemeler plastik, bakır, demir gibi yapısında bulunan elemanlara ayrıştırılır. Ayrılan bu temel malzemeler de ya tekrar kullanılır ya da ilgili geri dönüşüm çevrimine sokulur.
4.Cam geri dönüşümü
Dünyada en yaygın ve üretimde en aktif biçimde kullanılan geri dönüştürülmüş malzemelerden biridir. Çünkü camın geri dönüşümü diğer birçok zahmetli ve teknik alana göre çok daha basittir ve cam, neredeyse sonsuz kere geri dönüştürülüp tekrar kullanılabilen bir maddedir.
Dolayısıyla dekorasyondan pencerelere, şişelerden aksesuarlara kadar alabildiğine geniş bir kullanıma hitap etmektedir.
Bu basit geri dönüşüm olayını da izah edersek: Rengine ve çeşidine göre ayrılıp yabancı malzemelerden temizlenen atık cam, kristal boyutunda parçalara ufalandıktan sonra eritilip sıvılaştırılır. Sonra da kalıplara dökülerek ya birincil hammaddelere karıştırılmak ya da tamamen ikincil malzeme üretmek suretiyle ekonomiye tekrar katılır.
5.Alüminyum geri dönüşümü
Ekolojik yönünden çok sanayiye ve endüstriye bulunduğu katkılarla adını duyurmuş olan bu sektör, üretimde epey aktif bir şekilde başvurulan ve üreticiler tarafından önem verilen bir alandır.
Kullanım alanları dolayısıyla alüminyum geri dönüşümünde aslan payını alüminyum bazlı ağır malzeme üreticileri alırken, kola ve meyve suyu kutuları benzeri gıda sektörünün elemanları da bu alana destek olabilmektedir.
Malzemenin geri dönüşümü de diğerlerinde olduğu gibi toplama, kırıp parçalama ve eritip yeniden dökme aşamalarından oluşmaktadır.
6.Pil geri dönüşümü
Çevre dostluğu ve tüketim bilinci bakımından en önemli alanlar arasındadır. Çünkü atık pillerin tamamı araçlarda kullanilan akümülatör (akü) veya kalem pil, vs. küçük pillerden oluşmaktadır. Dışarıdan katı bir madde gibi gözüken pillerin içinde bulunan kimyasallar; doğaya karışmaları halinde ciddi ve telafi edilemez zararlara sebep olmaktadır.
Daha çok akü gibi güç kaynaklarının kullanıldığı sektörlere yararlı olan pil geri dönüşümü, kalem pil gibi araçlar vasıtasıyla günlük hayatımıza da hitap edebilmektedir.
Geri dönüşüm aşamaları da pillerin sınıflandırılıp içindeki kimyasalların tekrar kullanılabilir hale getirilmesi veya zararsizca yok edilmesinden oluşmaktadır.
7. Demir geri dönüşümü
Geldik geri dönüşümün en köklü ve en geniş alanlarından birine.. Demir; geri dönüşüm endustrisinin çevreci bir kimlik edinmesinden çok çok öncesinden beri tekrar tekrar kullanilan ve ülke sanayisine sayısız katkıları olan bir malzemedir. Sebebi ise açık: Hem sayısız kullanım alanı vardır; hem de tıpkı cam gibi demirin de neredeyse sonsuz kere geri dönüştürülme imkânı vardır.
İşleyiş ise atık demirin eritilip tekrar dökülmesiyle gerçekleştirilmektedir.
8. Beton geri dönüşümü
Kentleşme ve yapılaşma oranının önü alınamaz şekilde artması üzerine önem kazanmış bir is koludur. Dolayısıyla beton geri dönüşümünün neredeyse tüm katkısı inşaat sektörüne yöneliktir. Ayrica; beton malzemesinin hantallığı ve işlemden geçirilme zorluğu sebebiyle diğer seçeneklere göre daha zahmetlidir.
Olay şu şekilde gerçekleşir: İnşaatlarda ve şantiyelerde atık durumundaki beton kalıpları ile moloz yığınları toplanır. Kırma işlemlerinden sonra ikincil hammaddeler dönüştürülüp inşaatın sağlamlık gerektirmeyen unsurlarında veya yol yapım çalışmalarında kullanılır.
9. Ahşap geri dönüşümü
Ahşap temelli üretim sektörlerinde tahmin edeceğiniz gibi gerek ise yaramaz parçalar, gerekse talaş halinde tonlarca atık oluşmaktadır. İşte ahşap geri dönüşümü ortaya çıkan bu atıkların tekrar kullanılmasına dayanmaktadır. Dolayısıyla ev eşyalarından çeşitli aksesuarlara kadar ahşap kökenli tüm iş kollarına katkısı bulunmaktadır.
10.Tekstil geri dönüşümü
Ait olduğu sanayi dallarına ve orta ölçekli imalathanelere sıkışıp kalmış olan tekstil geri dönüşümü, kıyafet ve iplik üretiminden günlük hayatımızda kumaş olan her alana kadar hitap edebilecek geniş bir seçenektir. Tüketim bilincine dayanması yönünden pil geri dönüşümü ile epey benzerlik göstermektedir.
Geri dönüşüm aşamaları ise yine malzemelerin kalitesine ve çeşidine gore tasnif edilmesinden ve ikincil hammadde üretimine başlanmasından oluşmaktadır.
11.Organik geri dönüşümü
Sanayi ve endüstriye yönelik onca materyalden sonra epey farklı bir çeşitle yazımızı bitiriyoruz. Doğada veya insan kullanımı sonucunda oluşan yemek artıkları, meyve sebze kabukları ve dal, yaprak parçaları gibi artıkların kullanılıp toprak-gübre karışımı bir maddenin elde edilmesine dayanan bu alan; geleneksel veya organik fark etmeksizin tarımda verimliliği ciddi boyutlarda arttırmaktadır. Hem diğerlerinden farklı olarak tarıma ve gıdaya hitap etmesi, hem de gözle görülür bir farkla ekolojiye katkı sağlaması bakımından dikkate değer bir koldur.