Avrupa'da merkez bankası faizi sıfıra düşürürken, Fed'in enflasyon tehlikesi olmamasına rağmen faiz zammını görüşmesi dikkat çekti.
Amerikan merkez bankası Fed ne zaman para politikasıyla ilgili karar alacak olsa, gözler Washington'a çevrilir. Dünyanın en büyük ekonomisi ve onun para birimi için tayin edilen yön bütün dünyayı etkiler. Fed'in faiz kararıyla ilgili sorular ve yanıtları:
FED NEDEN FAİZ YÜKSELTMEYİ DÜŞÜNÜYOR?
Gerçi Fed bütün dünya ekonomisini göz önünde tutuyor ama kararlarında önce Amerikan ekonomisindeki gidişatı gözetmek zorunda. Birbiriyle yakından bağlı olan işsizlik ve enflasyon faiz kararlarına yön veriyor. ABD finans krizinden diğer ülkelerden daha çabuk kurtuldu. Kısa mesaili ve düşük ücretli işleri de kapsasa, işsizlik yüzde 4,9 ile ideal oranda seyrediyor. Düşük enflasyon uzun süre faizlerin artmasını önledi. Fed'in başkan yardımcısı Fischer'in de geçenlerde söylediği gibi fiyat cephesinde hareketlenme başladı.
EKONOMİSTLERİN ÇOĞU NEDEN FED'İN FAZİ YÜKSELTEMEYECEĞİNİ SÖYLÜYOR?
Fed dikkatli olmak zorunda. Küreselleşen ekonomide her şey birbiriyle bağlantılı hale geldi. Amerikan ekonomisindeki dinamikleri kestirmek de neredeyse imkansız. Faizin artması ihraç mallarını pahalandırır. Konjonktürün zayıfladığı ülkelerde tüketici Amerikan malları almaktan vazgeçebilir. ABD faiz ayarını aceleye getirirse, ekonomik durumu bozulan Çin'deki piyasa payları küçülebilir.
FAİZİN ARTMASINI KİM İSTİYOR, KİM İSTEMİYOR?
Orta vadede kredi fiyatlarını yükselteceğinden, bankalar ana faiz oranının artırılmasını istiyor. Bankalar ticari kredilerin fiyatını Fed'in faizine göre ayarlıyor. Fed guvernörlerinden Lael Brainard daha temkinli konuşuyor ve bütün dünyada oluşan girdapların ABD'yi de sarabileceğini söylüyor. Brainard talebin gerektiği kadar kuvvetli olmadığı görüşünde. Dünyanın zayıf ekonomileriyle ilgilenen Uluslararası Para Fonu (IMF) da 'ihtiyat' tavsiye ediyor.
ZAMANLAMA ÖNEMLİ Mİ?
Evet. Fed faiz kararını doğru zamanda almak zorunda. Çok beklerse, enflasyon başını alıp gidebilir. Bundan en çok dar gelirliler etkilenir. Ayrıca, gayrı menkul krizinde olduğu gibi yeniden riskli kabarcıklar oluşabilir. Fed aceleci davranırsa, ekonomiyi durgunluğa sürükleyebilir.
FED FAİZİNİN YÜKSELMESİ AVRUPA'YI NASIL ETKİLER?
Artan Amerikan faizlerinin doğrudan etkisi sınırlı kalır. Avrupa Merkez Bankası parasal genişlemeyi sürdürmekte kararlı görünüyor. İktisatçılar ABD'de alınan faiz kararlarının 2,5 ya da 3 yıl sonra Avrupa'da etkisini göstereceğini tahmin ediyorlar. Ancak ABD'de reeskont haddinin artması Dolar'ın Euro karşısında değer kazanmasına yol açabilir. Euro kurunun düşmesi Almanya gibi ihracatçı Avrupa ülkelerine yarar. Dolarla alışveriş yapanların giderleri azalır. ABD'de tatil yapmak ise pahalılaşır.