Engellilere Yönelik Araştırmada Dikkat Çeken Türkiye Ayrıntısı

Engelli bireylerin iş yeri ile uyumunu artırmak ve sanayi 4.0 sayesinde farklı alanlarda da istihdam edilebileceklerini göstermek amacıyla 6 ülkeden üniversite ve kurumların ortaklığı ile başlatılan Avrupa Birliği (AB) mali destekli projenin anket ve görüşme sonuçları açıklandı. Araştırma sonuçlarına göre, Türkiye'de sosyal sorumluluk projelerine imza atan şirketlerde, engellilere yönelik bilinç ve farkındalığın belirgin şekilde yüksek olduğu, çalışanların ise işaret dilini öğrenme konusunda oldukça istekli oldukları ortaya çıktı.

Avrupa Birliği (AB) mali destek programları kapsamında gerçekleştirilen ve Avusturya'dan FH Joanneum Üniversitesinin koordinatörlüğünde; Finlandiya, İspanya, Yunanistan ve İtalya'nın da dahil olduğu Workplace Inclusion 4.0'ın proje ekibinde Türkiye'den Yaşar Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Çağrı Bulut, Ekonomi Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Serpil Kahraman ile AB Merkezi Uzmanı Burcu Kiper de yer aldı. Yaklaşık 300 bin euro bütçeye sahip proje kapsamında aralarında Türkiye'nin de yer aldığı; İngiltere, Fransa, Almanya, Hollanda, Finlandiya gibi 16 Avrupa ülkesinden 279 kamu ve özel kurumu kapsayan iş yerinde; erişilebilirlik, engelli bireylerin durumu, gereksinimler, farkındalık düzeyi gibi konular anket çalışması ile araştırıldı. Katılımcılara, "Kurumunuzda engelli çalışanlara yönelik bir kurul var mı?', "Kurumunuzda herhangi bir kimse son 5 yılda engelli erişilebilirliği ile ilgili herhangi bir eğitime katıldı mı?', "Hangi birimlerde engelsiz erişilebilir altyapılar mevcut?" gibi sorular yöneltildi.

"Yüzde 32 ile en fazla işaret dilini öğrenmek istediklerini belirttiler"

Araştırma hakkında bilgi veren Yaşar Üniversitesi Ekonomi Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Serpil Kahraman, "Araştırma kapsamında farklı alanlarda faaliyet gösteren; dernek, üniversite, hastane, fabrika gibi çalışma alanlarında da anket dışında birebir görüşmeler gerçekleştirdik. 279 kurumun 46'sında engelli bireyler hiç göz önünde bulundurulmazken, kalan kısmında ancak engelli birey istihdamından sonra iş veya iş yerinin ve iş yapısının söz konusu bireye göre uyarlandığını belirledik" dedi.

Türkiye ile AB ülkeleri arasındaki temel farklılıklara değinen Kahraman, "Genel olarak kurumların yüzde 80'ininde engellilerin istihdam bariyeri dendiğinde algı fiziki erişimle sınırlı, oysa esnek iş modeli gibi işin makul uyarlanması da söz konusu olabilir. Erişilebilirlik ise yüzde 57 oranında yalnızca idari birimlerden ibaret, oysa üretim gibi diğer alanların oranı oldukça düşük. Kurumların yüzde 59'unda engelli çalışandan kurum müdürü sorumluyken, Türkiye'de bu oran insan kaynakları ve müdür arasında paylaşılmış durumda. Yüzde 31'lik bir kısım ise herhangi bir bilgisi olmadığını belirtti. Şu ana dek engellilikle ilgili bir eğitime katılan bireylerin çoğunluğu yüzde 36 ile "genel bilgilendirme eğitimi" aldıklarını belirtirken Türkiye'de ise çoğunluk aynı oran ile "mimari altyapı düzenlemelerine" ait. "Engellilikle ilgili bir eğitime katılsanız hangisini seçerdiniz?" sorusunu ise Türkiye özelinde katılımcılar yüzde 32 ile en fazla işaret dilini öğrenmek istediklerini belirttiler" bilgisini verdi.

Sosyal sorumluluk proje bilincinin artıyor

Türkiye'de nüfusun yaklaşık yüzde 12'sini oluşturan engelli bireylerin istihdama katılım oranının yaklaşık 22 olduğu, bunun da toplam istihdam içindeki payının yalnızca yüzde 2,1'e denk düştüğüne dikkat çeken Yaşar Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Çağrı Bulut, "Çalışma esnasında gördük ki ülkemizde bireylerin engellilere ilişkin farkındalık düzeyleri son derece düşük. Engellilerin iş yerine uyumu konusunda daha ziyade görme veya yürüme engeli gibi görünen fiziki engeller ve fiziki düzenlemeler akla geliyor. Ancak engellilere uygun yapılanan veya sosyal sorumluluk projelerine imza atan şirketlerde bilinç ve farkındalık belirgin şekilde yüksek" dedi.