Sürekli olarak şekerli gıdaların tüketilmesi ve diş fırçalama alışkanlığı edinmemiş çocuklarda sıkça rastlanan çürükler ile ilgili bilgi veren Çocuk Diş Hekimi Itır Aydıntuğ, çocuklarda çürük oluşumunun önlenmesi için yapılması gerekenleri anlattı.
“Çocuklarda kilo kaybına ve büyüme geriliğine yol açıyor”
Çocuklarda diş ağrısı; çiğneme ve yeme yetisinin kısıtlanmasına sebep olurken yiyecek seçimlerinde meydana gelen kısıtlanma, öğün kaybı ve yeme keyfinin azalması; şiddetli çürüklerle birlikte görülebilen kilo kaybı ve büyüme geriliğine sebep olmaktadır. Diş sağlığı çocuğun sadece beden sağlığı için değil aynı zamanda ruh sağlığı açısından da önemlidir. Diş sağlığı ihmal edilen çocuklarda dişlerin ve ağzın görünümü çocuğun sosyal güvenini, iletişimini ve ruhsal sağlığını bozabilir. Ağrıya sebep olan derin çürükler, çocukların yaşam kalitesi düşürmektedir. Uyku bozukluğu, konsantrasyon problemleri, oyun veya okuldaki çalışmalarındaki aksaklık, öfke ve huzursuzluk ile birlikte duygusal stresi tetiklenebilmektedir. Estetik ve konuşmadaki sorunlar yüzünden; kendine olan saygısı olumsuz etkilenen, dalga geçilen çocuklar sessiz bir tavır içine bürünme veya gülmekten kaçınma gibi tepkiler verebilir.
Ağız hijyeni ve beslenme alışkanlıkları gibi diş sağlığını etkileyen davranış şekilleri çocuğun erken yaşamında yerleşir ve çocukluk döneminde olduğu kadar gençlik döneminde de kalıcı olmaktadır. Erken çocukluk çağı çürükleri (EÇÇ) olarak adlandırılan okul öncesi çocuklarda ve bebeklerde görülen diş çürükleri gelecekteki süt ve sürekli diş dizisinde meydana gelebilecek çürük gelişimi üzerinde etkilidir. Bu noktada ailelere düşen görev ise ağız ve diş sağlığını ihmal etmemek ve 6 ayda bir rutin kontrol için çocuk diş hekimine başvurmaktır.
Çürük lezyonlarını önlemek, geriye döndürmek veya ilerlemesini yavaşlatmak için yapılması gerekenler:
- Şeker içerikli ara öğünlere erişimi azaltmak,
- Ağız hijyenini sağlamak,
- Fluorid ve fissür uygulamaları ile koruyucu uygulamaların sağlanmasıdır.
Çürük oluşumunu önlemek için yapılması gerekenler
- Yeme sıklığı 3 ana ve 3 ara öğün olmak üzere düzenlenmelidir.
- Şeker içeren yiyecek ve içeceklerden kaçınılmalıdır.
- Şekerleri ve abur cuburları haftada bir ile sınırlandırmak gerekmektedir.
- Şayet şeker ve sakızların kullanımına engel olunamıyorsa şeker birleşikleri (ksilitol ve sorbitol) ile tatlandırılmış ürünler kullanılmalıdır.
- Meyve suyu ve spor içecekleri gibi meşrubatların alım sıklığının azaltılması ve pipet ile tüketiminin sağlanması gerekmektedir.
- Erken çocukluk çağı çürüklerini önlemek için bebeklik beslenmesi alışkanlıkları ile ilgili tavsiyeler alınmalıdır.
“İlk diş çıktıktan sonra dişler fırçalanmaya başlanmalı”
İyi bir ağız hijyeni sağlamak için etkin ve düzenli diş fırçalama alışkanlıklarının çocuklara ve ebeveynlere öğretilmesi gerekmektedir. Ebeveynler ilk diş çıktıktan sonra çocuklarının dişlerini fırçalamaya başlamalıdırlar. Küçük çocuklar kendi başlarına etkili bir ağız hijyeni sağlayamadıklarından belli yaşa kadar ebeveynler çocukların dişlerini fırçalamalı ve daha sonrasında çocuklar fırçalarken izleyip kontrol etmelidirler. Uygun boyutta yumuşak bir diş fırçası ve çocuğun yaşına uygun olarak seçilecek olan fluoridli diş macunları ile günde iki kez (kahvaltıdan sonra ve yatmadan önce) dişlerin fırçalanması iyi bir ağız hijyeni için gerekli olan en etkili yardımcılardır. Elektrikli diş fırçaları, el ile fırçalamaya benzer temizleyici etkilere sahiptir ancak bazı çocuklar için motive edici olabilirken; engelli çocuklar için ise mükemmel yardımcılardır.
Fırçalamaya ek olarak kullanılabilecek diş ipi ve gargaralar çürük oluşumunu minimuma indirmektedir. Fluoridli diş macunları dişlere fluorid uygulaması için en ideal araçlardır. Günlük fluoridli diş macunu kullanımı çürüklerde en az %20-40 azalmaya neden olmaktadır. Küçük çocuklar diş macunlarını yuttukları için macununun miktarını kontrol etmek önemlidir. Çürük riski yüksek olan çocuklarda diş hekimleri tarafından yılda iki kez uygulanabilen fluoridli jeller ve cilalar çürüğün önlenmesinde önemli rol oynarlar.
Diş çürüklerinin büyük bir çoğunluğu azı dişlerinin çiğneme yüzeylerinde bulunan ve fissür adı verilen küçük, derin çukurcuklarda başlar. Bu alanlar fissür örtücü uygulamaları ile kapatılarak çürük oluşumu engellenebilir. Süt ve sürekli dişlere uygulanabilen fissür örtücüler çocuklar için ağrısız ve basit bir tedavi yöntemidir. Çürüğe karşı yüksek bir koruma sağlayarak; dolgu, kanal tedavisi veya çekim gibi zor tedavilerin önüne geçilmiş olunur.
