Çoban Mustafa Paşa kimdi?

Kocaeli’nin tarih külliyatının oluştuğu sempozyumların dördüncüsü bu yıl 'Uluslararası Çoban Mustafa Paşa ve Kocaeli Tarihi-Kültürü Sempozyumu- IV' adıyla 24-26 Mart tarihleri arasında Gebze’de yapılacak. 159 akademisyenin 125 tebliğ sunacağı sempozyuma bu yıl 50 profesör, 16 doçent, 57 doktor ünvanlı akademisyen katılacak. 

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından; Kocaeli tarihini ve kültürünü canlı tutmak, kurucu beyleri genç nesillere tanıtmak ve milli-manevi değerlere dayalı tarih şuuru oluşturmak ana teması ile gerçekleştirilen 'Kocaeli Tarihi ve Araştırmaları Sempozyumları'  bu yıl Çoban Mustafa Paşa’nın adına düzenlenecek. Gebze merkezli olarak gerçekleştirilecek sempozyuma bu yıl 5‘i yabancı olmak üzere 289 bildiri başvurusu yapıldı ve 159 akademisyenin 125 tebliği kabul edildi. Sempozyuma 93 farklı üniversite ve kurumdan başvuru oldu. Çin, Macaristan, Mısır, Kırgızistan, İtalya ve Hollanda’dan 8 yabancı akademisyen de sempozyumda bildiri sunacak.

KOCAELİ TARİHİNE TANIKLIK EDİLECEK
Kocaeli’nin 5000 yıllık tarihini gün yüzüne çıkaran tarih sempozyumları, kentin geleceğine yön vermek açısından da büyük önem taşıyor. Bu yıl da sempozyumda çok yönlü ve derinlikli bir kültür ve medeniyet okumasının yapıldığı Kocaeli’nin tarihine tanıklık edilecek. Bu yıl sempozyumda '2. Abdülhamit Döneminde Redif Taburu, 19. Yüzyılın 2. Yarısında Bir Amerikan Misyonerinin Gözüyle İzmit, Gebze Çoban Mustafa Paşa Camii Müezzin Mahfilinin Osmanlı Sanatındaki yeri' gibi yine çok dikkat çekici konular yer alacak. 

TÜRBESİ GEBZE’DEKİ KÜLLİYEDE
Bu yılki sempozyumla; yerel tarih çalışmaları kapsamında Kocaeli Tarihi araştırmalarına ve kültürüne katkı sağlamak, akademisyenler arasındaki iletişim ve işbirliğini güçlendirmek, aynı zamanda Kocaeli’nde Osmanlı döneminin en önemli simalarından biri olan ve 'Çoban', 'Gazi', 'Boşnak', 'Damat', 'Mısırlı Paşa', 'Polak', 'Koca Lala' lakaplarıyla tanınan Mustafa Paşa’yı gündeme taşımak amaçlanıyor. Yavuz Sultan Selim ile Kanuni Sultan Süleyman dönemlerinin önemli devlet adamlarından olan ve sırasıyla, 'Kapıcıbaşı', 'Beylerbeyi', 'Rumeli Beylerbeyliği' görevlerinde bulunan, vefat edince de kendi adına inşa ettirdiği en büyük vakıf eseri olan Gebze’deki külliyesinin içinde yer alan türbesine gömülen bu devlet adamı böylece anılmış olacaktır.

ÇOBAN MUSTAFA PAŞA KİMDİR?
Yavuz Sultan Selim ile Kanuni Sultan Süleyman dönemlerinde önemli devlet görevlerinde bulunan biridir. Aslen Bosnalı’dır. Yeniçeri Ocağı’nda yetişmiştir. Kaynaklarda ona ait ilk bilgiye göre, 1514 yılında yapılan Çaldıran Savaşı’na katılmıştır. Müteakiben sarayda yetişerek sırasıyla, “Kapıcıbaşı”, “Beylerbeyi”, “Rumeli Beylerbeyliği” görevlerinde bulunmuş, bu makamda iken, sadrazam Pîr Mehmed Paşa’nın isteği ile Sultan Selim tarafından III. Vezirliğe tayin edilmiştir. Kanuni Sultan Süleyman döneminin ilk yıllarında da vezirliğe devam eden Mustafa Paşa, 1521 Belgrad Seferinde, Belgrad’a Tuna yönünden saldıran kuvvetlere komuta etmiştir. 1522’de, serdar olarak donanmanın başında Rodos Seferi’ne çıkan Paşa, kuşatma sırasında ölen Mısır valisi Hayr-Bayın yerine 17 Aralık 1522’de Mısır valiliğine atanmıştır. Mayıs 1523’e kadar, yani 6,5 ay gibi kısa bir süre zarfında, çıkan isyanı bastırdığı için İstanbul’a dönmüş daha doğrusu geri çağrılmıştır. Bu olayı müteakip II. vezirlik görevini sürdürürken Nisan 1529 tarihinde İstanbul’da vefat etmiş, dolayısıyla kendi adına inşa ettirdiği en büyük vakıf eseri Gebze’deki külliyesinin içinde yer alan türbesine gömülmüştür. Yerine ise Kasım Paşa, vezirliğe getirilmiştir.

GEBZE’DE ÇOK SAYIDA ESERİ VAR
Çoban Mustafa Paşa’nın Gebze’de cami, han, imaret, hânikâh (tekke), tabhane, paşa odaları, kütüphane, hamam ve türbeden oluşan külliyesinin dışında, banisi olduğu diğer yapıların dökümü şöyledir: Eskişehir’de cami, hânikâh (tekke/medrese), han, imaret ve sıbyan mektebinden oluşan külliye; İstanbul-Rumelihisar, Galata ve Seyidgazi ile Rodos’ta birer sıbyan mektebi, Silistre ve Prevadi’de birer hamam; Edime-Sögütlüdere’de köprü, Edirne’de bir han ile iki hamam Svilengrad’da köprü ile Üsküp’te cami ve imaret.

SEMPOZYUMUN TARİHÇESİ 
Kocaeli Tarihi Sempozyumlarının ilki 'Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu I' adıyla 2-4 Mayıs 2014 tarihinde gerçekleştirildi. Bu Sempozyuma toplamda 115 akademisyen 102 tebliğ sundu. Sempozyum, 3 ciltlik 1802 sayfa bildiri kitabı olarak yayınlandı. Sempozyum kapsamında Gazi Akça Koca’ yı anlatan 'Kıl Çadırların Düşü'  tiyatro oyunu gösterimi yapılmıştır. 'Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu-II' adıyla 3-5 Nisan 2015 tarihinde gerçekleştirilen sempozyuma 172 akademisyen 153 tebliğ sundu. Sempozyum kitabı 3 cilt, 2169 sayfa olarak yayınlandı. Sempozyum kapsamında Yavuz Bahadıroğlu tarafından Kara Mürsel Alp’i anlatan hikâye kitabı yazıldı ve e-Kitap haline getirilerek geçen yıl 6’ncı sınıflara verdiğimiz 27 bin tablet bilgisayara da yüklendi. 'Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu-III' ise 25-27 Mart 2016 tarihlerinde yapıldı. 250 akademisyenin 210 tebliğ sunduğu sempozyum kitabı 4 cilt, 3000 sayfa olarak hazırlandı. Gazi Süleyman Paşa’nın Çanakkale’nin Bolayır İlçesinde bulunan türbesi başında anma programı gerçekleştirildi. Ayrıca Okçular Vakfı da sempozyum süresince Ok ve Okçuluk üzerine tanıtım etkinlikleri yaptı.