AYM'den 'gazetecilerin fazla mesailerine' ilişkin karar

Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre, Bakırköy 13. İş Mahkemesi, "5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkındaki Kanun"a ilişkin Anayasa Mahkemesine başvurdu.

İlgili kanundaki "Gazetecilere ücretlerini vaktinde ödemeyen işverenler, bu ücretleri, geçecek her gün için yüzde 5 fazlasıyla ödemeye mecburdur." ve "Fazla çalışma ücretlerinin gününde verilmemesi halinde, her geçen gün için yüzde 5 fazlasıyla ödenir." maddelerinin Anayasa'ya aykırı olduğunu savunan yerel mahkeme, bunun, diğer çalışanlara göre gazetecilere bariz bir ayrıcalık tanıdığını ve kanun önünde eşitlik, hukuk devleti ve hukuki güvenlik ilkelerini zedelediği tespitinde bulundu.

Söz konusu hükmün basın mesleğinde çalışanlar ile çalıştıranlar arasında serbestçe sözleşme yapılmasını önlediği için sözleşme hürriyetini zedelediğini, çalışma barışına zarar verdiğini öne süren mahkeme, söz konusu maddenin iptalini istedi.

Başvuruyu inceleyen Yüksek Mahkeme, kanundaki "Fazla çalışma ücretlerinin gününde verilmemesi halinde, her geçen gün için yüzde 5 fazlasıyla ödenir." hükmünü Anayasa'ya aykırı bularak oy çokluğuyla hükmün iptaline karar verdi.

AYM kararının gerekçesinde, gazetecilere verilen yüzde 5'lik gecikme ödemesinin yıllık yüzde 1825'e tekabül ettiği belirtilerek, bu oranın basın sektöründe faaliyette bulunan teşebbüs ve işletmeleri doğrudan etkileyebilecek nitelikte olduğu kaydedildi.

Gazetecilerin diğer iş kollarına göre farklı çalışma tarzı, demokratik toplumun varlığında ve devam ettirilmesinde sahip olduğu önemli rol nedeniyle bazı özel düzenlemelere bağlı kılınması konusunda farklı bir koruma rejiminin benimsenmesinin kanun koyucunun takdirinde olduğuna işaret edilen kararda, şu ifadelere yer verildi:

"Toplumu doğru bilgilendirme gibi önemli görevleri bulunan gazetecilerin bu görevi yerine getirirken işverenin etkisinden mümkün olduğu kadar arındırılmaları ve bunun için de ücretlerinin güvence altına alınması gerekmektedir. Bazı alacakların gününde ödenmemesi halinde günlük yüzde 5 fazlasıyla ödenmesi gerektiği yönündeki düzenlemenin amacının da toplumu doğru bilgilendirme görevi olan gazetecilerin ücret ve fazla çalışma ücreti alacaklarını güvence altına almak olduğu anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, gazetecilerin demokratik toplumda yüklendikleri görev ve sorumluluklarını en iyi şekilde yerine getirebilmeleri için diğer ücretlilere göre ücret alacaklarının özel düzenlemelerle teminat altına alınmasının anılan amaca ulaşma yönünde elverişli ve gerekli olmadığı söylenemez. Ancak getirilen sınırlamanın orantılı bir tedbir olup olmadığı da değerlendirilmelidir."

Çok yüksek meblağlara ulaşabilen "yüzde 5 fazla ödeme" kuralının, işverene aşırı bir külfet getirdiği, işverenin ekonomik varlığını ve geleceğini ağır şekilde etkilediği kaydedilen kararda, Anayasa'ya aykırı görülen hükmün oy çokluğuyla iptal edildiği belirtildi.

4 üyeden karşı oy

Karara, Anayasa Mahkemesinin 4 üyesi karşı oy kullandı.

AYM Başkanvekili Engin Yıldırım, karşı oy gerekçesinde, şu ifadeleri kullandı:

"Gazetecinin, basın ve ifade özgürlüğü için oynadığı önemli rolden kaynaklanan sahip oldukları hakların, gazete işvereninin girişim ve çalışma özgürlüğünü ölçüsüz bir şekilde sınırlandırdığı söylenemez. Her şeyden önce gazete işvereni çoğu durumda büyük bir holding veya gruptur ve gazeteciye göre iktisaden çok daha güçlü bir konumdadır. Öngörü sahibi, basiretli bir tacir olarak gazete işvereni, gazetecinin fazla çalışma ücretini gününde ödememesinin kendisine ne gibi mali külfetler yükleyeceğinin farkında olması gerekir. Gazetecinin emeği karşılığında hak ettiği fazla çalışma ücretini, gazete işvereninin, örneğin bir yıl gibi uzun bir süre ödememesinin mali boyutunu hesap etmesi ve ona göre teşebbüsü için gerekli tedbirleri alması beklenir. Böyle bir öngörüde bulunmayarak işletmesini zora sokması tamamen kendi hatasından kaynaklanacaktır."

Karara, Üye Serdar Özgüldür, Muammer Topal ve Selahaddin Menteş de benzer gerekçelerle karşı çıktı.

AA