Amazonlar'da yerli halk Kovid-19 tehlikesiyle karşı karşıya

Yağmur ormanlarını ve Amazon Havzası'ndaki yerli halkların haklarını korumak üzere kurulan, kar amacı gütmeyen yardım kuruluşu "Amazon Watch" program direktörü Christian Poirier, yağmur ormanlarını korumak için farkındalığı artırmak amacıyla her yıl 22 Haziran'da kutlanan Dünya Yağmur Ormanları Günü öncesinde AA'ya açıklamalarda bulundu.

Brezilya'daki yerli halk arasında yeni tip koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle görülen can kayıplarının endişe verici oranda olduğunu söyleyen Poirier, Brezilya Yerli Halklar Birliğinden (APIB) alınan verilere dayanarak yerliler arasında 9 Haziran itibarıyla resmi olarak doğrulanmış 2 bin 640'tan fazla vaka ve virüse bağlı en az 252 ölüm olduğunu belirtti. Poirier, ulusal nüfusun ölüm oranı yüzde 5,6 iken, yerli nüfusta bu oranın yüzde 9,6 olduğuna dikkati çekti.

Poirier, kar amacı gütmeyen InfoAmazonia tarafından yapılan bir çalışmaya işaret ederek "Yerli halk arasındaki durum, yerleşim yerleri ile en yakın yoğun bakım üniteleri arasındaki ortalama mesafe 315 kilometre olduğu için uygun tıbbi bakıma erişim yetersizliği nedeniyle daha da kötüleşiyor." değerlendirmesinde bulundu.

Yerel yetkililerin uyardığı gibi, bölgenin sağlık sisteminin mart ayında çöktüğünü söyleyen Poirier, "Yerli halk arasında Kovid-19'a bağlı ölümlerinin çoğu, en yüksek enfeksiyon oranına sahip eyaletlerden biri olan Amazonas'ta meydana geldi." dedi.

Poirier, Brezilya Ulusal Uzay Araştırmaları Enstitüsü (INPE) verilerine dayanarak 2020'nin ilk dört ayında, ormansızlaşmanın geçen yılın aynı dönemine kıyasla Brezilya Amazonlarında yüzde 55, yerli bölgelerde ise yüzde 59 artış gösterdiğini belirtti.

"Salgın karşısında çok da seçeneğimiz olmadı"

APIB yönetim koordinatörü Dinaman Tuxa da "Topluluklarımız, genellikle erişim veya altyapı olmayan, uzak, yaşanması zor bölgelerde. Salgın karşısında çok da seçeneğimiz olmadı." diye konuştu.

Brezilya'nın kuzeydoğusundaki Tuxa halkının bir üyesi olan Tuxa, "Tuxa halkı, kendini izole etti. Dışarıdan kimsenin girmesine izin verilmiyor ve herhangi bir kişinin dışarı çıkmasını da engellemeye çalışıyorlar." dedi.

Gelecekteki bir salgının tedavisinin kendi topraklarından çıkabileceğini ileri süren Tuxa, yerli toplulukların geleneksel bilgisine işaret ederek "Büyük ilaç şirketleri topluluklarımıza giriyor, haklarımızı tanımadan geleneksel bilgi ve bitkilerimizi öğreniyor ve onları şehirlere götürerek kendi keşifleri olduğunu söylüyor." yorumunu yaptı.

Brezilya Sağlık Bakanlığının son verilerine göre, Kovid-19 vaka sayısı 1 milyon 67 bin 579'a yükselirken, virüs nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı da 49 bin 976'ya çıktı.

Diğer yandan, Amazonların yer aldığı Amazonas eyaletinin başkenti Manaos'ta, geçen ayın başında, Kovid-19'dan dolayı kısa sürede çok sayıda kişinin hayatını kaybetmesi nedeniyle cenazeler üst üste gömülürken, bazı ailelerin de ölen yakınlarının toplu mezarlara gömülmemesi için istemeyerek de olsa yakılmalarını tercih ettiği kaydedilmişti.

83 binden fazla yangın çıkmıştı

INPE, 2019'un Ağustos sonunda yayımladığı raporda, Brezilya'daki Amazon ormanlarında yılın sekiz ayında 83 binden fazla yangın çıktığını bildirmişti.

INPE'nin Kasım 2019 raporunda, Amazon yağmur ormanlarındaki ormansızlaşma oranının 2008'den itibaren en yüksek seviyeye ulaştığı belirtilmişti.

Raporda, ülkenin Amazon ormanlarındaki kaybın, Ağustos 2018 ile Temmuz 2019 arasında, önceki yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 30'luk bir artışla 9 bin 762 kilometrekareye ulaştığı kaydedilmişti.

Yeryüzündeki oksijenin yüzde 20'sini sağlayan, "Dünyanın akciğerleri" olarak adlandırılan Amazon Yağmur Ormanları yılda bir milyar tondan fazla atmosferik karbonun emilmesini sağlıyor.

Dünyadaki hayvan ve bitki türlerinin de yüzde 10'unu barındıran Amazonlar, sekiz ayrı Güney Amerika ülkesinde yaşayan 400'den fazla yerli kabileye de ev sahipliği yapıyor.

Amazonlar'daki orman tahribatında Bolsonaro etkisi

Bazı sivil toplum kuruluşları, Amazonlar'daki orman tahribatının artmasında Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro liderliğindeki hükümetin yasa dışı çiftçilik ve madencilikle mücadeleyi azaltmasının yanı sıra korunan alanlarda uygulanan para cezaları ile ekipmanın imha edilmesi gibi tedbirleri ihmal etmesinin rol oynadığını belirtiyor.

Bolsonaro, devlet başkanı seçiminden önce Amazonlar'ın korunmasının ülke ekonomisinin gelişimine engel olduğunu belirterek bu alanı ticari kullanıma açma sözü vermişti.

1 Ocak 2019'da göreve başlayan Bolsonaro, iktidarı süresince Amazon ormanlarını korumakla görevli çevre ve yerli hakları ajanslarının bütçesinde yüzde 25, orman yangınlarını önlemek için ayrılan bütçede yüzde 23 kesintiye gitmişti.