Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Figen Çalışkan, akrep zehirlerinde bulunan bazı maddelerin kanser hücrelerine doğrudan bağlandığını ve sağlıklı hücrelere zarar vermediğini gösteren çalışmalar bulunduğunu söyledi. Doç. Dr. Çalışkan, eğer çalışmalar başarılı olursa ileride akrep zehrinden kanser ilacı üretilebileceğini söyledi.
İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından 25- 26 Mart tarihlerinde düzenlenen Moleküler Kanser Zirvesi'nde 30'a yakın bilim insanı çeşitli sunumlar yaptı. Kişiye özel kanser tedavisinin masaya yatırıldığı zirvede Doç. Dr. Figen Çalışkan da akrep zehirleri ile ilgili bilgiler verdi.
"DOĞRUDAN KANSER HÜCRELERİNE BAĞLANIYOR"
Çalışmaların araştırma düzeyinde olduğunu belirten Doç. Dr. Çalışkan şunları söyledi: "Venomlar zehirli hayvan salgıları, akrep, yılan, örümcek gibi hayvanların salgılarına biz venom diyoruz. Zootoksin yani hayvansal toksinler. Akrep zehirleri yaklaşık 1960'lardan bu yana özellikle biyoyararlanım etkileri de çalışılan moleküller. Akrep zehirleri bir kokteyl gibi, bir karışım. Bunların içinde zehirli bileşenler varken zehirli olmayan bileşenler de var. Bunların da biyoyararlanımlarını çalışıyoruz. Uluslararası araştırmalar da gösteriyor ki sadece anti kanser değil antibiyotik etkileri olabilir, daha farklı ağrı kesici etkileri olabilir.
''ÇALIŞMALAR ARAŞTIRMA DÜZEYİNDE''
Anti tümör etkilerine gelince bu son 10 yılda açığa çıkan çalışmalar var ancak araştırma düzeyinde. Bazı kanserli hücre kültürlerinde, kanser hücrelerinin büyümelerini durdurduğu belirleniyor ve bu şekilde çalışmalar devam ediyor. Ülkemizde daha çok yeni ama çok yakın bir gelecekte bu molekülleri ortaya koyduğumuz zaman bunların kanser ile olan ilişkilerini ülkemizden elde edilmiş akreplerden elde edilen toksinlerden de yapabileceğiz. Çünkü her akrebin zehiri, kendine özgü. Yurt dışındaki akreplerin peptidleri, toksinleri farklı moleküller.
''ÜMİT VAAT EDİYOR''
Kanserin gelişiminde önemli noktalardan bir tanesi iyon kanalları. Kanser hücreleri gelişimini iyon kanalları üzerinden geliştiriyor. Akrep zehirlerine baktığımız zaman da direk spesifik olarak iyon kanallarına tanımlı moleküller. Yani iyon kanallarına direk gidip özgünce bağlanıyor. Bu durumda da hücrenin gelişimi için gerekli birçok maddenin akışını, girişini tamamen blokluyor. Bu nedenle ümit vaat ediyor. Birer bloker olduğu için.
''SPESİFİK OLARAK BAĞLANIYOR''
Laboratuvar deneylerimiz gösteriyor ki bu sağlıklı hücreler yaşamını sürdürürken, sadece kanserli hücreye gidip spesifik olarak bağlanıyor. Umut veren nokta da bu akrep peptidleri için. Akrep venom peptidlerinin iyon kanallarını hedefleyerek hücre çoğalmasını ve metastazı durdurduğu ve hücre döngüsünü durdurarak kanser hücrelerine karşı büyük bir potansiyeli olduğu bilinmektedir."
