Ankara’daki devlet bürokrasisi hakkında işittiklerimiz başkanlık sisteminin neden gerekli olduğunu her olayda bize kanıtlıyor. Siz ne kadar şu anda yetkilerin Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın elinde toplandığını söyleseniz de devlette çift başlı sistem devam ediyor. Çünkü mevcut yasal durum bunu zorunlu kılıyor. Bu yüzden de pratik ve hızlı kararlar alınamıyor, acil operasyonlar yapılamıyor, kangren olmuş organları, tüm bedeni çürütmeden kestirip atmak mümkün olamıyor.
Dahası eski sistemin bürokrat aktörleri siyasete atıldıklarında kendi mikro doğrularından milim şaşmadan ve mevcut büyük fotoğrafı görmezden gelerek kısa vadeli hedefler peşinde koşturup duruyorlar. Dün Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Cemil Ertem TRT ekranlarında çok önemli bir açıklama yaptı. Konu Merkez Bankası’nın faiz konusunda aldığı kararla ilgiliydi ama asıl ilginç çıkış Cemil Ertem’in maliye politikalarıyla ilgili yaptığı tavsiyeydi ve şöyle diyordu:
"Maliye politikasının eksikliği gündemde, bunun altını çiziyorum. Bakanlık fiyat esnekliği az olan mallarda ÖTV indirimine gitmeli. Örneğin akaryakıt gibi, Merkez Bankası’nın politikalarını destekleyecek şekilde gerekli adımların atılması gerekiyor..." Cemil Ertem’i arayıp biraz daha açıklama istedim. Sordum, o cevapladı: -Akaryakıtta ÖTV indirimine gidilirse ne olacak? -Merkez Bankası para politikalarını yönetiyor. Ancak maliye politikası da para politikasıyla örtüşmek zorunda. -Ne yapmalı Maliye Bakanlığı? -Bak şimdi. Ekonomide bir Merkez Bankası’nın enflasyon beklentisi vardır, bir de piyasanın. Piyasa kendini BEKLENEN ENFLASYONA göre belirler. Uzun vadeli kâğıtlardan tut, yatırımlara kadar her şey beklenen enflasyonla ilgilidir. Enflasyon aynı zamanda TL’yi ve kuru da belirlediği için faizi de etkiliyor.
-Bunu da anladık. Neden ÖTV indirimi sorusunun cevabı gelecek mi? -Geliyor. Şimdi Merkez Bankası faizle ilgili gerekli sıkılaştırmayı yapıyor. Bunun etkili olabilmesi için enflasyon beklentisinin aşağı düşmesi gerekir. Maliye akaryakıt gibi esnekliği az olan ve aynı zamanda enflasyon sepetine giren mallarda ÖTV indirimine gittiği takdirde ENFLASYON BEKLENTİSİ aşağı çekiliyor. Hem piyasada, hem de Merkez Bankası’nda bu beklenti düşer. Bu da faizin ve dövizin hareketini olumlu etkiler. -Peki, akaryakıtta ÖTV’yi düşürdün, bu durumda akaryakıta talep artmaz mı? Artınca da enflasyonu olumsuz etkilemez mi? -Hayır, akaryakıt gibi malların kullanımında bir rutin vardır. Adam belli bir yüzde indirim oldu diye durup dururken kendine bir seyahat planı yapmaz. Dolayısıyla da böyle bir etkisi yoktur. Yani gıda ya da diğer tüketim mallarıyla aynı şey değil.
-O zaman Maliye Bakanı Naci Ağbal “Peki benim bütçe denkliğim ne olacak?” diye sorarsa. -Bunun hesabı yapıldı. Yılda 4-6 milyar lira gibi bir miktar bütçe açığına ek olabilecek. Ancak bunun karşılığında enflasyon beklentisinin düşmesiyle birlikte faiz ve dövizin olumlu etkilenerek düşüşe geçeceğini de biliyoruz. Bu durumda ekonominin canlanması ile birlikte maliyenin kazancının çok daha fazla olacağını da söylemek gerekir. Dahası kurdaki sakinleşme yatırımları da yukarıya çekecek. -Bu konu ilk kez gündeme geldi. Ekonomiyle ilgili biri değilim ama olsaydı duyardım. Yeni mi? -Aslında bu öneri iki ay öncesinden konuşulmaya başlandı. Hem Cumhurbaşkanlığı, hem de Başbakanlık katında. Maliye Bakanı Naci Ağbal ile de konuşuldu. Yani bunu bir seçim yatırımı olarak göstermek isteyenler olabilir diye söylüyorum. Anlattıklarım ders kitaplarına geçecek bir denklem. Maliye bunu yapmazsa başarılı bir maliye politikası izliyor denemez. Açık söylüyorum, para politikası ile maliye politikası örtüşmeli. Bu bir popülizm değil, iktisat politikalarının temel ihtiyacı...
Cemil Ertem ile konuşmamız böyle. Öğrendik ki öneri iki ay öncesinden itibaren tartışılıyormuş. Bakan Naci Ağbal burada ne diyecek o önemli. Kendisi bürokrasiden geldiği için “Bütçem parama denk olmalı” konforuna mı yaslanacak, yoksa Cemil Ertem’in dillendirdiği bu konuya avangard bir yaklaşımla sıcak bakacak mı?
