4 başlıkta Ortodoks krizi

Fener Rum Patrikhanesi’nin Kiev’in ayrılık kararını onaylaması ‘eşi görülmemiş bir saldırı' olur.

Kiev Kiliseleri ‘bağımsızlık’ istedi

Ukrayna'da bazı din adamları, Moskova kiliselerine karşılık, Kiev Patrikhanesi Ukrayna Ortodoks Kilisesi ve Ukrayna Bağımsız (Otosefal) Ortodoks Kilisesi'ni kurduklarını ilan etti. Ancak, Ortodoksluk mezhebinde bu yapılanmanın geçerli olabilmesi için bu kiliselerin, Fener Rum Patrikhanesi ya da diğer patrikhanelerin yarısı tarafından tanınması kuralı var. Halkın büyük çoğunluğunun Ortodoks mezhebine mensup olduğu Ukrayna'da, kiliselerin bir kısmı Moskova Patrikhanesi'nin, bir kısmı da Kiev Patrikhanesi'nin kontrolünde. Bazı kiliseler de Ukrayna Bağımsız Ortodoks Kilisesi'ne ait. Ukrayna yönetimi günümüzde Rus Patrikhanesi'nden bağımsız kiliselerden yana.

Kiev Patrikhanesinin bağımsızlık istemesi, Fener Rum Patrikhanesi ile Rus Ortodoks Kilisesi’ni karşı karşıya getirdi. İnfografik: Emir Ece

Fener Rum Patrikhanesi, Konstantinopolis Ekümenik Patrikhanesi ya da Rum Ortodoks Patrikhanesi[2], Ortodoks Hristiyanlığı temsil eden Doğu Ortodoks Kilisesi'ni oluşturan 14 otosefal kiliseden biri. Günümüzde Konstantinopolis-Yeni Roma Başepiskoposu ve Ekümenik Patriği I. Bartholomeos tarafından yönetilmektedir.

Fener Rum Patrikhanesi Nisan ayınca süreci ele alacak

Nüfusunun büyük bölümü Ortodoks olan 45 milyonluk Ukrayna'daki Kiev Patrikhanesi bağımsızlık talebini İstanbul'daki Fener Rum Patrikhanesine iletti. İstanbul'daki patrikhane de nisan ayında resmen süreci ele alma kararı verdi.

Fener Rum Patrikhanesi’nin Ukrayna kiliselerinin bağımsızlığı yönünde Kiev'e temsilci göndermesi sonrasında Rus Ortodoks Kilisesi ile kopma noktasına geldi.

Patrikhane sıcak baktı

Kiev’den gelen ‘bağımsızlık’ talebini değerlendirme ve karar verme yetkisi Fener Rum Patrikhanesi’nde. Patrikhane, Nisan ayında süreci resmen ele almaya karar verdi ve Kiev’e bağımsızlık için temsilci gönderdi. Patrikhane’nin temsilci göndermesi, bağımsızlığı tanımak için bir sinyal olarak yorumlandı. Fener Rum Partikhanesi’nin bu sürece sıcak bakması, Rus Ortodoks Kilisesi ile İstanbul’daki Fener Rum Patrikhanesini karşı karşıya getirdi. Bu bağlamda, 31 Ağustos'ta İstanbul'da Fener Rum Patriği Bartholomeos ile Moskova Patriği Kirill bir araya geldi. Ancak Patrik Bartholomeos'un Moskova Partiği tarafından ikna edip edemediği bir muamma.

Fener Rum Patriği Bartholomeos, Ukrayna'nın başkenti Kiev'deki Patrikhane'ye 'bağımsızlık' talebii ile ilgili temsilci gönderdi.

‘Ayrılık’ sinyali: Rus Ortodoks Kilisesi: Fener Rum Patrikhanesi’nin adını anmayacağız!

Rusya Ortodoks Kilisesi Meclisi, Ukrayna kilisesinin bağımsızlığını tanımaya yönelik girişimi nedeniyle, Fener Rum Patrikhanesi'nin ibadetlerde adının anılmaması ve Patrikhane’nin başkanlık ettiği yapılardaki mevcudiyetini sonlandırması kararını aldı.

Rus Ortodoks Kilisesi Patriği Kirill. Patrik II. Aleksi'nin 5 Aralık 2008 tarihinde ölümü üzerine Siviller ve Din Adamlarından Oluşan Genişletilmiş Konsülde yapılan seçimde toplam 677 oydan 508'ini alarak Rus Ortodoks Kilisesi'nin 16. patriği seçildi.

Ayrılırlarsa sonuç ne olur?

Rus ilahiyat uzmanı Arkadiy Maler, Fener Rum Patrikhanesi ile iletişimin kopması halinde 'Rus Ortodoks Kilisesi'nin 'vicdan azabı duymadan' Türkiye’de kendi kiliselerini açabileceğini söylüyor. Fener Rum Patrikhanesi’nin Kiev’in ayrılık kararını onaylaması halinde ‘eşi görülmemiş bir saldırı' olarak görüleceğini belirten Rus Ortodoks Kilisesi Ruhani Meclisi, Kilisesi'nin tanınmasının Hristiyan Ortodoks aleminde bölünmeye yol açacağını düşünüyor.

İstanbul Şehir Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Ali Büyükkara, Fener Rum Patrikhanesi’nin Ukrayna kiliselerinin bağımsızlığı yönünde Kiev'e temsilci göndermesi sonrasında Rus Ortodoks Kilisesi ile kopma noktasına gelen ilişkileriyle ilgili konuştu. (Kaynak: AA)

Ortodokslar’ın hiyerarşik yapısı

Dünyada yaklaşık 220 milyon (bazı istatistiklere göre 300 milyon) Ortodoks yaşıyor. Bunların yarısından fazlası Rusya Federasyonu vatandaşı. Rusya’yı ise Ukrayna, Beyaz Rusya ve Balkan ülkeleri takip ediyor. Bizans’ın yıkılışından sonra Moskova’nın kendisini III. Roma ilân etmesi, dünyadaki Ortodoksların büyük kısmının Rusya’da yaşaması, Rusya’nın uluslararası arenada önemli bir konuma sahip olması, diğer önemli patrikliklerin Müslüman ülkelerin topraklarında bulunması gibi hususlar, şüphesiz Moskova’yı ve Rus Ortodoks Kilisesi’ni en önemli Ortodoks merkezlerinden biri kılıyor. Buna rağmen Rus Ortodoks Kilisesi (Moskova Patrikliği), Ortodoks kiliseler “hiyerarşisinde” İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi, İskenderiye Rum Ortodoks Patrikhanesi, Antakya Rum Ortodoks Patrikhanesi ve Kudüs Rum Ortodoks Patrikhanesi’nden sonra ancak 5. onur sırasına sahip ve adı da Ortodoks kiliselerindeki merasim ve dualarda 5. sırada zikrediliyor.