9716,77%-0,05
32,47% -0,21
34,93% 0,38
2438,49% 0,65
3991,84% -0,04
AK Parti'nin başkanlık sistemiyle ilgili çalışmalarında detaylar belli olmaya başladı. İşte 15 maddede Başkan ve Meclis'in karşılıklı feshinin olmayacağı sistemin ayrıntıları...
MHP lideri Devlet Bahçeli'nin önerisinin ardından AK Parti kurmayları, başkanlık sistemiyle ilgili önerilerinin detayları üzerinde çalışmaya başladı. Başkan, 40 yaşını doldurmuş, yüksek öğrenim yapmış vemilletvekili seçilme yeterliliğine sahip vatandaşlar arasından seçilecek. Başkan, 5 yıllığına seçilecek ve iki defa seçilme hakkına sahip olacak. Başkanlıkla birlikte 'dar bölge seçim sistemi'ne geçilecek. Yapılan ilk değerlendirmelerde, AK Parti'nin 2012'deki önerdiği metin içinde yer alan ve Başkan'la Meclis'in karşılıklı olarak birbirlerini feshedebilme yetkisi veren maddenin metinden çıkartılması benimsendi.
ÇALIŞMALAR BAŞLADI
Bahçeli'nin sürpriz önerisinin ardından Başbakan Binali Yıldırım'ın "Teklif metnini Meclis'e sunacağız" açıklamasıyla birlikte AK Parti kurmayları da başkanlık sistemiyle ilgili Anayasa değişikliği çalışmalarına başladı. Çalışmalar, AK Parti Genel SekreteriAbdülhamit Gül'ün öncülüğünde yürütülürken, Cumhurbaşkanı Erdoğan'la da hukukçu kurmaylarının istişarelerinde paketin çerçevesi netleştiriliyor.
- 40 yaşında ve üniversite mezunu olacak
- Siyasi Partiler ya da en az 100 bin kişi tarafından aday gösterilecek
- 5 yıllığına ve en fazla iki dönem seçilebilecek
- İki turlu yapılacak seçimde yardımcıları da belirlenecek
- Başkan ve Meclis'in karşılıklı feshi olmayacak
15 MADDEDE YENİ SİSTEM
1. 550 VEKİL
TBMM 550 milletvekilinden oluşacak. 18 yaşını dolduran ilköğretim mezunu her vatandaşmilletvekili seçilebilecek. Milletvekilleri, yasama dokunulmazlığına sahip olacaklar.
2. BÜTÇEYE ONAY
TBMM, bütçeleri onaylayacak. Hükümetten gelen tasarılar yerine kanunlar, 'teklif' olarak milletvekilleri tarafından verilecek.
3. VETO YETKİSİ
TBMM'den geçen kanunlar, Başkan tarafından onaylanarak yürürlüğe girecek. Başkanın, kanunları veto etme hakkı olacak. Ancak Bütçe kanunlarını veto yetkisi bulunmayacak. Savaş ilanına TBMM karar verecek. Başkan da, ani bir silahlı saldırı olması halinde silahlı kuvvetlerin derhal kullanılmasına karar verebilecek.
4. 40 YAŞ ŞARTI
Başkan, TBMM'ye olağanüstü toplantıya çağırabilecek. Başkan, 40 yaşını doldurmuş, yüksek öğrenim yapmış ve milletvekili seçilme yeterliliğine sahip vatandaşlar arasından, halk tarafından seçilecek. Başkanın görev süresi 5 yıl olacak. Bir kimse en fazla iki defa Başkan seçilebilecek.
5. NASIL ADAY OLACAK?
Başkanlığa son genel seçimde en az yüzde beş oranında oy almış olan siyasi partiler ile en az yüz bin vatandaş aday gösterebilecek.
6. 60 GÜN KALA SEÇİM
Başkanın görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde; makamın herhangi bir sebeple boşalması halinde ise boşalmayı takip eden altmış gün içinde seçime gidilecek. Seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Başkan seçilmiş olacak. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılacak. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Başkan seçilmiş olacak.
7. İKİNCİ ADAY KATILMAZSA
İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde yapılacak oylama referandum şeklinde olacak. Aday, geçerli oyların çoğunluğunu aldığı takdirde Başkan seçilmiş olacak.
8. ANAYASA MAHKEMESİ'NE DAVA
Başkan, gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü TBMM'de açılış konuşmasını yapabilecek. Kanunlar ve TBMM İçtüzüğüyle ilgili Anayasa Mahkemesi'nde iptal davası açabilecek.
9. BAŞKANLIK KARARNAMESİ
Başkan, genel siyasetin yürütülmesinde ihtiyaç duyduğu konularda Başkanlık kararnamesi çıkarabilecek. Başkan, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilecek. Başkan hakkında, kişisel ya da göreviyle ilgili bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının en az üçte ikisinin vereceği önerge ile soruşturma açılması istenebilecek. Meclis, bu istemi en geç bir ay içinde görüşüp gizli oyla karara bağlayacak.
10. YARDIMCISI DA SEÇİLECEK
Başkan seçilenin oy pusulasında Başkan Yardımcısı adayı olarak yer alan kişi Başkanın seçildiği anda Başkan Yardımcılığına seçilmiş olacak. Başkanlık makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde, seçimlere kadar kalan sürede Başkan Yardımcısı Başkanın yerine görev yapacak ve Başkanlık yetkilerini kullanacak. Bakanlar, Başkan tarafından atanacak ve görevden alınacak.Her bakan, Başkana karşı sorumlu olacak. Bakanlar milletvekilleri ile aynı hukukî statüye tâbi olacaklar ve milletvekillerinin sorumsuzluk ve dokunulmazlığına ilişkin hükümlerden yararlanacaklar. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri ile teşkilât yapısı Başkanlık kararnamesi ile düzenlenecek.
11. YEDEK MİLLET VEKİLLİĞİ
Siyasi partilerin seçim çevrelerindeki milletvekili aday listelerinde bulunup da seçilemeyen adaylar bulundukları sıra esas alınarak yedek milletvekili sayılacaklar. Milletvekilliklerinde boşalma olması halinde boşalan üyelikler öncelikle o seçim çevresindeki asıl aday listesinde bulunup da seçilemeyen yedek milletvekilleri ile doldurulacak.
12. BAŞKANLIK YEMİNİ
Başkan, başkan yardımcısı, bakanlar ve milletvekilleri göreve başlarken "İnsan haklarına, hukukun üstünlüğüne ve demokrasiye bağlı kalacağıma; Devletin bağımsızlığını, ülkenin bütünlüğünü, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma andiçerim" şeklinde yemin edecekler.
13. FESİH METİNDENÇIKARILDI
AK Parti'nin önerisinde, "Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Başkanın seçimlerin yenilenmesine karar vermesi" başlığıyla düzenlenen maddede, "TBMM veya Başkan tek başına her iki organın seçimlerinin birlikte yenilenmesine karar verebilir" hükmü getiriliyordu. AK Parti'de, başkanlıkla ilgili pakete ilişkin yapılan ilk değerlendirmelerde "karşılıklı fesih" imkanı getiren bu maddenin metinden çıkartılması benimsendi. Madde, başkan ya da TBMM'den herhangi birinin "seçim" kararı alması durumunda diğerinin seçimlerinin yenilenmesini de öngörüyordu.
14. BAŞKOMUTAN
TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar verebilecek. Bakanları atayacak ve görevlerine son verecek. Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil edecek. Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verebilecek. Sıkıyönetim veya olağanüstü hal ilân edebilecek ve sıkıyönetim veya olağanüstü hal kararnamesi çıkarabilecek.
15. YÜRÜTMENİN BAŞI
Başkan Devletin ve yürütmenin başı olacak. Yürütme yetkisi Başkana ait olacak. Başkan, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti'ni ve Türk Milleti'nin birliğini temsil edecek, Anayasa'nın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetecek. Başkan, yürütmenin başı olarak genel/(iç ve dış) siyaseti yürütecek.
