20 yıllık ABD işgali hem Afganistan'a hem dünyaya pahalıya mal oldu

Afganistan'da son 20 yılda yaşananları rakamlarla derledi.

Brown Üniversitesinin "Savaşın Maliyeti" (Costs of War) başlıklı projesi kapsamında yapılan araştırmalara göre, Afganistan'da birçok sivil çapraz ateş, el yapımı patlayıcılar, suikastlar ve bombalamalar sebebiyle yaşamını yitirdi.

Afganistan'da ve Pakistan'daki sınır ötesi operasyonlarda 2001'den bu yana savaşın doğrudan sonucu olarak 71 binden fazlası sivil yaklaşık 241 bin kişi hayatını kaybetti.

Dönemin ABD Başkanı George W. Bush'un 11 Eylül saldırılarından sonra teröre karşı yürüttüğü operasyonların parçası olarak 7 Ekim 2001'de ABD'nin Afganistan'daki müdahalesi başladı.

ABD ordusunun 2017'de Afganistan'daki hava saldırıları için angajman kurallarını gevşetmesiyle sivil kayıplarda büyük bir artış yaşandı. Eski ABD Başkanı Donald Trump yönetimi sırasında Afganistan'da ABD öncülüğündeki hava saldırılarında öldürülen sivillerin sayısı yüzde 330 arttı.

Afganistan'da 50 bini savaşın ilk üç yılında olmak üzere on binlerce kişi terör şüphelisi olarak gözaltına alındı.

ABD bölgedeki askeri operasyonlarına 2 trilyon dolar harcadı

ABD, savaş bölgesindeki 20 yıllık varlığı boyunca askeri operasyonlara tahmini 2 trilyon dolardan fazla harcadı. ABD'nin borçlanarak finanse ettiği Afganistan ve Irak savaşlarının maliyetinin yanı sıra 2050'ye kadar borçlanma faizinin 6,5 trilyon doları bulması bekleniyor.

ABD, 2002'den bu yana Afganistan'da yeniden yapılanma programlarını uygulamak için 145 milyar doları aşkın ödenek sağladı, geçen 20 yıl içinde Afgan güvenlik güçlerinin eğitim ve teçhizatına ise 83 milyar dolar harcadı.

ABD Sayıştayının 2017 raporuna göre, 2003-2016 yıllarında Afgan güçlerine, yaklaşık 76 bin araç, 600 bin silah, 163 bin telekomünikasyon teçhizatı, 208 hava aracı verildi.

ABD'den sonra Afganistan'da en fazla askere sahip olan İngiltere ve Almanya, savaş boyunca sırasıyla tahmini 30 milyar dolar ve 19 milyar dolar harcadı.

ABD ve NATO, neredeyse tüm birliklerini geri çekmesine rağmen, Afganistan'ın kendi güçlerini finanse etmesi için 2024'e kadar yılda toplam 4 milyar dolar sözü verdi.

NATO bu yıl şimdiye kadar Afganistan'a 72 milyon dolar değerinde malzeme ve teçhizat gönderdi.

ABD tarafından bugüne kadar 300 bin Afgan askeri personele eğitim verildi.

2001'den beri Afganistan'da 800 bin Amerikan askeri görev aldı

ABD Başkanı Joe Biden'ın, 31 Ağustos 2021'de ABD'nin Afganistan'daki tüm faaliyetlerini sonlandırmış olacağını açıklamasının ardından 19 Ağustos'ta Pentagon'dan yapılan açıklamada göre, başkent Kabil'de bulunan ABD askeri birliklerinin sayısının 5 bin 200 olduğu belirtildi.

Ekim 2001'den itibaren Afganistan'da 800 bin ABD askeri görev aldı.

Bu sayısı 2009'da 50 bini geçti, 2010'da ise ilk kez 100 bine ulaştı.

Dönemin ABD Başkanı Barack Obama, 2011'de geri çekilme planını açıkladı ve bu kapsamda yıl sonuna kadar 10 bin askerin geri çekilmesini, güvenlik sorumluluklarını 2014'te Afganlara verene kadar istikrarlı bir hızda devam edilmesini söyledi.

Bu tarihten itibaren Afganistan'da düşüşe geçen ABD askeri sayısı 2013'te tekrar 50 binin altına indi.

Obama 2014'te, ikinci görev süresinin sona ereceği 2016 yılı sonuna kadar neredeyse tüm ABD askerlerini Afganistan'dan çekme planını açıkladı, 2015'te ise Afganistan'da durumun Amerikan ordusunun terk etmesi için çok kırılgan olduğunu söyledi.

Eski ABD Başkanı Donald Trump yönetimi, Şubat 2020'de, Taliban ile nihai geri çekilme için 1 Mayıs 2021'i kesin bir tarih olarak belirleyen bir geri çekilme anlaşması müzakere etti.

Başkanlık görevini Ocak 2021'de devralan Joe Biden, kendisine miras kalan 1 Mayıs tarihini 31 Ağustos'a erteledi.

Afganlar dünyadaki en büyük ikinci mülteci nüfusu oldu

ABD yönetimi, Afganistan'dan tahliye sürecinin başladığı 14 Ağustos'tan bu yana toplam 82 bin 300 kişiyi ülkeden çıkardı.

ABD'nin 2001-2021 yılları arasındaki Afganistan'a müdahalesi süresince ABD'ye George W. Bush, Barack Obama, Donald Trump ve Joe Biden başkanlık etti.

Süreç boyunca 2 bin 352 ABD askeri hayatını kaybederken, 20 binden fazlası yaralandı.

Washington Post'a göre, bölgede yaşananlar 2001'den bu yana, 66 bin Afgan ulusal ordusu üyesi ve polisinin, Afganistan'da görev yapan NATO ve diğer ülkelerden 1144 askerin, Taliban başta olmak üzere diğer gruplardan 51 bin 191 kişinin, 444 yardım görevlisinin ve 70'ten fazla gazetecinin yaşamına mal oldu.

Afganistan savaşında NATO ve ortak ülkeler de dahil olmak üzere yer alan ülke sayısı ise 51 olarak kayıtlara geçti.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) raporlarına göre, ülkeden kaçan kayıtlı Afgan mültecilerin mevcut sayısı 2 milyon 500 bini aştı. Gerçek rakamların çok daha fazla olabileceğine işaret eden BMMYK, Temmuz 2021 itibarıyla Afganların dünyadaki en büyük ikinci mülteci nüfusu olduğunu, İran ve Pakistan'ın yerinden edilmiş Afganların yaklaşık yüzde 90'ına ev sahipliği yaptığını bildirdi.

Afganistan'da 2021'in başından bu yana ülke içinde yerinden edilen, şiddet ve güvensizlik nedeniyle evlerini terk etmek ve kendi ülkelerinde yer değiştirmek zorunda kalan Afganların tahmini sayısı ise 270 bine ulaştı. BMMYK, ülke içinde yerinden edilenlerin toplamının 3,5 milyonu aştığını belirtiyor.

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonuna (UNICEF) göre, Afganistan'da okula gitmeyen 3 milyon 700 bin çocuğun yüzde 60'ını kız çocukları oluşturuyor.

Taliban'ın ülkeye hakim olma süreci

ABD ile Taliban arasında Şubat 2020'de varılan barış anlaşması çerçevesinde bu yıl uluslararası güçlerin Afganistan'dan geri çekilme süreci başladı.

Anlaşma, yabancı güçlere saldırılmamasını öngörürken Taliban'ın Afgan güvenlik güçlerine yönelik eylemlerine dair hüküm getirmedi.

Afgan hükümetiyle Doha'daki müzakereleri devam ettiren Taliban, eş zamanlı şekilde, hazirandan bu yana şiddetli saldırılarla Afganistan'da birçok ilçeye, son bir ayda da vilayet merkezlerine hızla hakim oldu.

Başkent Kabil'i kuşatan Taliban, 15 Ağustos’ta Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin ülkeyi terk etmesinin ardından kenti çatışmasız şekilde kontrolüne aldı.AA