Türkiye’nin görsel hafızasıydı

Tam 68 yıldır çektiği fotoğraflarla Türkiye tarihinin görsel hafızası olan usta fotoğrafçı Ara Güler hayatını kaybetti. 90 yaşındaki Güler, tedavi gördüğü hastanede hayata gözlerini yumdu. Yapılan açıklamada Güler’in kalp ve solunum yetmezliği nedeniyle yaşamını yitirdiği belirtildi. Güler’in cenazesi yarın saat 12.00’de Beyoğlu’ndaki Üç Horan Kilisesi’nde düzenlenecek törenin ardından Şişli Ermeni Mezarlığı’nda toprağa verilecek.

EDEBİYATIN YÜZÜ OLDU

Tam adı Aram Güleryan olan fotoğrafçı, 16 Ağustos 1928’de çok sevdiği Beyoğlu’nda doğdu. Lise yıllarında fotoğrafla tanıştı. 1950’de gazeteciliğe başladı. 1953’te dünyanın en önemli fotoğraf ajanslarından Magnum’a katıldı. 1958’de Time-Life, Paris-Match ve Der Stern’in foto muhabirliği görevlerini üstlendi.

Onun sanatında toplumun her kesimini kucaklayan bir üslup ön plandaydı. Objektifini insana çeviren Güler, kimi zaman siyasi liderleri kimi zaman sanatçıları kimi zaman ise sıradan insanları fotoğrafladı. İstanbul kareleri şehrin hafızasını oluşturdu. 40’lı yıllardan itibaren ise Orhan Veli, Cemal Süreya, Nazım Hikmet, Orhan Kemal gibi Türk edebiyatının önemli isimlerinin şairlerin portrelerini çekti. Bugün usta kalemlerin elimize nadir ulaşan portrelerinde hep Ara Güler’in imzası var. Güler 2004’te verdiği bir röportajında, “Ben olmasaydım edebiyatımız yüzsüz olurdu” demişti.

KÜLTÜRÜNDEN BESLENDİ DÜNYAYA AÇILDI

Kültürüne bağlılığını her fırsatta dile getiren sanatçının yüzü dünyaya dönüktü. Salvador Dali, Picasso, Bertrand Russell, Alfred Hitchcock, Sophia Loren gibi sanat dünyasının önemli isimleriyle röportajlar yaptı. İndira Ghandi, William Churchill gibi siyasetçilerin portrelerini çekti. 1962’de Almanya’da çok az fotoğrafçıya verilen “Master of Leica” unvanını kazandı. Fotoğrafları Amerika’dan Japonya’ya, Paris’ten Kanada’ya bir çok sergi, fuar, dergi ve antolojide yer aldı. Savaş muhabirliği yaptığı sırada çektiği bir kare Times dergisine kapak oldu.

Afrodisias’ı keşfetmişti

Güler, UNESCO’nun Dünya Mirası Listesi’ne kaydedilen Afrodisias’ın keşfedilmesinde önemli bir rol oynamıştı. Usta fotoğrafçı, tarihi M.Ö. 500’lü yıllara dayanan Afrodisias antik kentini keşfini şöyle anlatmıştı: “Yıl 1958. Başbakan Adnan Menderes, Kemer Barajı’nı açacak, ben de Hayat mecmuasında çalışıyorum. Gittik, resim çektik. Aracın şoförü, eşiyle kavga etmiş, yolu kaybetti. Biz saat 23.00’te dağda kaybolduk. Sonra bir kahve bulduk. Kahvede sütun başlıklarını masa yapmışlar, adamlar Roma eserinin üzerine bezik, pişpirik oynuyor. Sabah uyandım, etrafı acele acele gezdim. Eski Roma’da mıyım, Mısır’da mıyım? Ben olmasaydım, buralar bulunmayacaktı.”

Erdoğan’dan iki ustaya taziye

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Ara Güler ile önceki gün kaybettiğimiz şair Bahaettin Karakoç için taziye mesajı yayımlandı. Erdoğan, “Büyük sanatçılar, vefatlarından sonra da, geride bıraktıkları eserleriyle yaşamaya devam ederler. Objektifiyle tarih yazan Ara Güler’i de, işte böyle bir büyük sanatçı olarak görüyorum” ifadelerini kullandı. Ara Güler, 2015 yılında Erdoğan’ın Kısıklı’daki konutunda aile fotoğraflarını çekmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Twitter’dan yayımladığı diğer mesajda ise Karakoç’un Kardeşçe şiirinde, “Ha gayret de bıçkın gönül ha gayret /Yüksel gök katına, arz’ı seyran et/Sırt sırtadır dünya ile ahiret/Zemin berkse hep tavana gülümser” dizelerine yer vererek, “Mekanın cennet olsun ‘Beyaz Kartal’ Bahaettin Karakoç” dedi.

Kahramanın Sonu’nu belgeledi

Ara Güler’in Osmanlı’nın I. Dünya Savaşı’na girmesinde büyük rol oynayan savaş gemisi ‘Yavuz Zırhlısı’nın hurdaya çekilişini anlatan 1975 tarihli filmi “Kahramamanın Sonu” bu yıl seyirciyle buluşmuştu. Filmin perde arkasını Yeni Şafak’a verdiği röportajda anlatan Güler, şunları kaydetmişti: “Geminin sökülme aşamasından başladım. Sonuna kadar çekimi yaptım. En iyi yönetmenden daha iyidir. Dünyada bunun bir örneği yok. 12 yıl sürdü. Yapım süresi olarak dünyadaki en uzun olan filmdir. Rekor kırdı.”

SON YAŞ GÜNÜ HEDİYESİ MÜZE OLDU

90 yaşında hayata gözlerini yuman usta fotoğrafçı Ara Güler son yaşgününde adına açılacak bir müze ile onurlandırılmıştı. Doğuş Grubu’nun katkılarıyla Bomontiada’da açılan müzede Güler’in eserleri, kişisel notları, eşyaları, koleksiyonları ve fotoğrafçılık ekipmanları sergilendi.

KAYNAK: YENİ ŞAFAK GAZETESİ