• BIST 100

    8718,11%-1,25
  • DOLAR

    32,30% 0,54
  • EURO

    35,14% 0,10
  • GRAM ALTIN

    2242,44% 0,70
  • Ç. ALTIN

    3950,05% 1,42

Türk edebiyatının bağımsız yazarı: Hüseyin Rahmi Gürpınar

Toplumcu bir sanat anlayışıyla yazılarını kaleme alan Gürpınar, eserlerinde kullandığı yalın dil ile en çok okunan yazarlar arasında yer aldı.

KÜLTÜR - SANAT 7.03.2021 13:13:00 0
Türk edebiyatının bağımsız yazarı: Hüseyin Rahmi Gürpınar

Hiçbir edebi akıma bağlı kalmadan savunduğu görüşlerini hem romanlarında hem de hikayelerinde kendine has üslubuyla işleyerek Türk edebiyatında özgün bir yer edinen gazeteci, yazar Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın vefatının üzerinden 77 yıl geçti.

Yaşamı boyunca çok sayıda esere imza atan Gürpınar 17 Ağustos, bazı kaynaklara göre ise 19 Ağustos 1864'te İstanbul'da dünyaya geldi. Plevne savunmasına katılan hünkar yaveri Mehmet Sait Paşa'nın oğlu olan yazar, 3 yaşındayken annesini kaybetti.

Henüz 4 yaşındayken Girit'te asker olan babasının yanına giden Gürpınar, buradayken ilk medrese eğitimini aldı. 6 yaşındayken İstanbul'a geri dönen usta yazar, çocukluğunu Aksaray'da anneannesinin ve teyzesinin yanında geçirdi.

Gürpınar, eğitimine Yakubağa Mektebi'nin ardından bugünkü adıyla Pertevniyal Lisesi olan Mahmudiye Rüştiyesi'nde devam etti. Yazar, 1878'de girdiği Mülkiye Mektebi'nin ikinci sınıfından hastalık nedeniyle ayrıldı.

1887'de edebiyat hayatına adım attı

Bir yıl tedavi görüp iyileşmesine rağmen bir daha okula devam etmeyen usta edebiyatçı, kendi kendine Fransızca öğrendikten sonra, Yunanistan Yanya'da görevli olan babasının yanına giderek, yaşadığı çevreden bir süre uzaklaştı.

Yanya'dan döndükten sonra Adliye Nezareti Umur-i Cezaiye Kalemi'nde, İkinci Ticaret Mahkemesi aza mülazımlığında ve Nafia Nezareti Tercüme Kalemi'nde çalışan Gürpınar, 1887'de Ceride-i Havadis gazetesinde yayımlanan ilk öyküsü "İstanbul'da Bir Frenk" ile edebiyat hayatına adım attı.

Gürpınar'ın kaynaklarda yer alan o dönemdeki bir anısı şöyle:

"Basına Ceride-i Havadis gazetesiyle girdim. İlk yazım 'İstanbul'da Bir Frenk' başlıklı yazıdır. İstanbul'da bir Frenk makalesi, adımın yayılmasına sebep oldu. Tercüman'a çağırdılar. Beşir Fuat, o zaman benim için 'bu çocukta espri komik var' demişti. Ondan sonra Şık'ı yazdım."

Aynı yıl Ahmed Mithad Efendi'nin Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yazmaya başlayan yazarın, Batı uygarlığının yaşantısını taklit ederken gülünç duruma düşen insanları anlattığı ilk romanı "Şık", 1890'da tefrika şeklinde gazetede yayımlandı.

İkdam gazetesinde romanlarını tefrika halinde yayınladı

Paul Bourget, Paul de Kock, Alfred de Musset gibi Fransız yazarlardan çeviriler de yapan Gürpınar, 1894'te İkdam gazetesine geçti. Usta edebiyatçının 1896'da "İffet" romanı İkdam'da tefrika halinde yayımlanırken hemen ardından Türk edebiyatında mektup tarzında düzenlenen ilk roman vasfına sahip "Mutalleka" okurlarla buluştu.

Gürpınar'ın "Sanatkar şahsiyetini sergileyen ilk eseri" olarak tanımlanan "Mürebbiye" ve ardından da "Bir Muadele-i Sevda", "Metres", "Tesadüf" ve "Nimetşinas" adlı romanları da İkdam Gazetesi'nde yazı dizisi olarak yayınlandı.

Düzenli çalışan bir insan vasfına sahip olan, en yaşlı dönemlerinde bile roman ve hikaye yazmayı sürdüren Hüseyin Rahmi Gürpınar, 1901 yılında "Alafranga" adlı romanının sansüre uğraması sonucu 2. Meşrutiyet'in ilanına kadar eser yayımlamadı.

Gürpınar, 1908'de 2. Meşrutiyet'in ilanının ardından resmi görevinden ayrılarak kendini tümüyle yazarlığa verdi. Ahmet Rasim ile Gürpınar'ın 1908'de yayımlamaya başladığı "Boşboğaz ile Güllabi" adlı mizah dergisi 37. sayıya kadar okuyucuyla ulaştı.

Bağımsız yazar Gürpınar'ın, İbrahim Hilmi Bey ile çıkardığı Millet gazetesi uzun ömürlü olmazken daha sonraki yazıları ise İkdam, Söz, Vakit, Son Posta, Milliyet ve Cumhuriyet gazetelerinde yayımlandı.

İstanbul yaşamını gerçekçi bir biçimde yansıtan eserlere imza attı

Yazılarında 19. ve 20. yüzyıl başındaki İstanbul yaşamını gerçekçi bir biçimde yansıtan yazarın, "Alafranga" adlı romanı sansürlenirken, eser 1911'de "Şıpsevdi" adıyla yeniden yayımlandı.

"Son Posta" gazetesinde 1924'te yayımlanan "Ben Deli Miyim" isimli romanı ahlaka aykırı bulunduğu için yargılanan Gürpınar, bu davadan beraat etti.

Sonraki yazılarını İkdam, Söz, Zaman, Vakit, Son Posta, Milliyet ve Cumhuriyet gazetelerinde okuyucuya ulaştıran Gürpınar, 1936-1943 yılları arasında Kütahya milletvekili olarak görev aldı.

Usta yazar, eserlerinde, İstanbul halkının toplumsal, töresel yaşantısını, aile geçimsizliklerini, mahalle kadınlarının kavgalarını, batıl inançları, yaşadığı çağdaki Türk toplumunun geçirmekte olduğu kriz ve değişimleri gözlemci bir mizah diliyle ele aldı.

İstanbul'u tüm canlılığıyla anlatan yazar, sokağı edebiyata taşıyan yazar olarak bilindi. Toplumcu bir sanat anlayışıyla yazılarını kaleme alan Gürpınar, eserlerinde kullandığı yalın dil ile en çok okunan yazarlar arasında yer aldı.

Gürpınar, roman ve öykülerinde seçtiği tipleri seviyelerine uygun, ustaca konuştururken olayları hem komik hem acıklı yönleriyle anlattı. Ertem Eğilmez'in "Gulyabani" isimli romandan sinemaya uyarladığı "Süt Kardeşler filmi bunun güzel bir örneği oldu.

Eserlerinde sıklıkla, zeki ve kurnazların, saf ve cahilleri kandırarak işlerini yürüttükleri çarpık bir düzenden kurtulmak için akılcı düşüncenin gelişmesi gerektiğini savunan yazar, yazılarında dar sokakları, ahşap evleri, konakları, yalıları ve çarşılarıyla İstanbul'u işledi.

Yaşamının büyük bölümünü Heybeliada'da geçirdi

Hüseyin Rahmi Gürpınar, milletvekili olduğu yıllar dışında yaşamını, 1912'de taşındığı Heybeliada'da geçirdi. Usta yazar, Türk edebiyatında daha çok romancılığıyla tanınmasına rağmen hikaye ve tiyatro türlerinde de eserler verdi.

Edebiyat hayatı boyunca 41 roman, 9 hikaye ve 4 tiyatro eserinin oluşturduğu 54 ciltlik dev külliyatıyla şahidi olduğu İstanbul'u 60 yıla yakın bir zaman diliminde eserlerine aktarmış olan Gürpınar, "sokağın ilk ve yüksek bir yazarı" olarak kabul gördü.

Türk edebiyatının usta isimlerinden biri olan Gürpınar, 8 Mart 1944'te Heybeliada'da vefat etti ve Abbas Paşa Mezarlığı'na defnedildi.

Bazı eserleri vefatından sonra yayınlanan usta yazarın öykü, hikaye, roman ve tiyatro oyunu eserlerinin birçoğu şöyle:

"Sevda Peşinde" (1912), "Hayattan Sayfalar" (1919), "Hakka Sığındık" (1919), "Toraman" (1919), "Son Arzu" (1922), "Tebessüm-i Elem" (1923), "Cehennemlik" (1924), "Efsuncu Baba" (1924), "Meyhanede Hanımlar" (1924), "Tutuşmuş Gönüller" (1926), "Billur Kalp" (1926), "Evlere Şenlik, Kaynanam Nasıl Kudurdu" (1927), "Mezarından Kalkan Şehit" (1928), "Şeytan İşi" (1933), "Eşkıya İninde" (1935), "Ölüm Bir Kurtuluş mudur" (1954), "Namusla Açlık Meselesi" (1933), "Tünelden İlk Çıkış" (1934), "Gönül Ticareti" (1939), "Melek Sanmıştım Şeytanı" (1943), "Eti Senin Kemiği Benim" (1963).

 

AA


Kat Temizlik Arabası Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Doğum Günü Süsleri Nelerdir?

Gebze'de sanayi tüpü patladı: 2 ölü

Gebze’de Çanakkale Zaferi Anma Programı

Fatma Kurtuluş, acil servisteki hastaları dinledi

Diyetisyen Merve Doğan Yılmaz'dan ramazan ayı için öneriler

Bugün hangi eczaneler nöbette?

Saadet Partisi iftarı Gebze’yi buluşturdu

Bünyamin Çiftçi sevgisi, evlere sığmadı sokaklara taştı

Ömeroğlu, iftarını emekçilerle birlikte açtı

Çayırova Gençlik Merkezi açılıyor

Çetinkaya Dadaşlardan Destek İstedi

Kartepe’de Çanakkale Destanı Törenleri

Türel şehit ailelerini yalnız bırakmadı

Kongre ne zaman yapılacak?

Darıca Hükümet Konağı’nda çalışmalar devam ediyor

Seçimden sonraki gün okul var mı?

Yeşilova-Solaklar Kavşağı trafiğe açıldı

Başkan çocukların Ramazan şenliğine katıldı

Ramazan’da Mahallenizdeyiz etkinlikleri Ayazma Mahallesi’nde devam edecek

İtfaiyeden İZAYDAŞ’a arama-kurtarma eğitimi

Kocaeli’nin 65 yaş üstü çınarları Yerel Kültür Müzesinde; Çocukluklarını hatırladılar

Başkan Adayı Büyükgöz’den Hafta Sonu Ziyaretleri; Büyükgöz Kırsal Mahallelerde

Bağcılar’da 24 Saat Acil Kilit Hizmetleri

Kocaeli'de yağış olacak mı?

Dolar bugün ne kadar?

Altın fiyatları ne kadar oldu?

Kara Yollarında Durum

Benzin ve motorin fiyatları

Gazinin müzesinde gurur ve hüzün bir arada

Yükleniyor

İsrail, Gazze'deki Cibaliye Mülteci Kampı'na saldırdı! Çok sayıda ölü ve yaralı var

Swiss Transporte, Zürih'te Nakliyede Çevre Dostu Çözümler Geliştiriyor

Almanya İşçi Vizesi: Kariyerinizi Uluslararasılaştırmanın Kapıları

Yurt Dışında İş Bulmak Kolay Mıdır?

Dünya liderlerinin gözünün içine baka baka söyledi: Artık sizden bıktık

Havuzdan bulaşan 'beyin yiyen amip' 16 aylık çocuğu öldürdü

Halk sokaklara indi, belediye başkanının evini basıp ateşe verdiler

İspanya Kargo Gönderimi

Avrupa Parlamentosu'ndan, AB'ye katılım süreci ile ilgili skandal Türkiye raporu

"Sessiz katil" olarak biliniyor, tek bir lokması hasta ediyor

Seçimden sonraki gün okul var mı?

DEM Parti tarafından düzenlenen Nevruz kutlamalarında terör örgütü elebaşı Öcalan'ın posterleri açıldı

Ayasofya'da Yunanistan bayrağı açıp fotoğrafı da skandal bir notla paylaştı

Başiskele Termal Tesis yükseliyor

Devlet hastanesinde panik! Acil servis boşaltıldı, hasta kabulü durdu

32 ilde oy verme saatleri değişti

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, Darıca'da dernek iftar programına katıldı

Yüksek Seçim Kurulu'nun seçim takvimi... Yasaklar başlıyor!

İkinci el araç alacaklara uyarı. Kritik tarih açıklandı

Yoksullara ‘sabır’ çağrısı yapan Ali Erbaş’ın kızından ‘lüks arabasının anahtarına ’ şiir

Türkiye İşçi Partisi, Hatay'da Gökhan Zan'ın adaylığını geri çekti

Türkiye Komünist Partisi'nden Gebze'de halk buluşması! "Zübüklerden Kurtuluyoruz"

(BTP) Genel Başkanı Hüseyin Baş “Hem inançlıyım, hem ultra Atatürkçüyüm. Bu bazılarını rahatsız ediyor”

Erdoğan'ın "Son seçimim" açıklamasına, Bahçeli'den "Ayrılamazsın. Türk milletini yalnız bırakamazsın.''

Elindeki son anketi paylaşan Kurum, 4 partinin seçmenine "Bana oy verin" çağrısı yaptı

CHP Başiskele Belediye Başkan Adayı Anıl Acurman, Saadet Başiskele adayı Zafer Mutlu’nun eleştirilerine cevap verdi

YRP Kocaeli’de istifa

Hüseyin Baş “Köprüye araç garantisi vereceğine çiftçiye alım garantisi ver”

Ümit Özdağ: "Afganlara da ‘geçici sığınmacı statüsü’ verecekler"

Yeniden Refah Partili aday, kamyona yüklenen lüks yatla seçim konvoyu düzenledi

Dolar bugün ne kadar?

Altın fiyatları ne kadar oldu?

Benzin ve motorin fiyatları

Emeklilere ‘Ramazan Bayramı’ ikramiyesinin ödeneceği tarih belli oldu

Dolar bugün ne kadar?

Altın fiyatları ne kadar oldu?

Benzin ve motorin fiyatları

Dolar bugün ne kadar?

Altın fiyatları ne kadar oldu?

Benzin ve motorin fiyatları

Kongre ne zaman yapılacak?

Batshuayi, sahaya inen Trabzonspor taraftarına döner tekme attı

Trabzonspor-Fenerbahçe maçının sonunda taraftarlar sahaya girerek Fenerbahçeli futbolculara saldırdı

Beşiktaş'ın penaltısı neden geçerlilik kazanmadı?

KÖRFEZ ANKARA'DA 3 PUAN PEŞİNDE!

UEFA Şampiyonlar Ligi’nde çeyrek final ve yarı final eşleşmeleri belli oldu

Fenerbahçe'nin rakibi belli oldu!

PFDK'dan Kocaelispor'a cezalar yağdı

ÜNAL KARAMAN ÇAYIROVA’DA

Ragbici kızlar Türkiye finaline gidiyor

LİG TABLOSU

Takım O G M B Av P
1.Galatasaray 30 26 1 3 48 81
2.Fenerbahçe 30 25 1 4 54 79
3.Trabzonspor 30 15 11 4 11 49
4.Beşiktaş 30 14 12 4 4 46
5.Kasımpaşa 30 12 11 7 -2 43
6.İstanbul Başakşehir 30 12 12 6 3 42
7.Rizespor 30 12 12 6 -11 42
8.Antalyaspor 30 10 9 11 2 41
9.Adana Demirspor 30 9 9 12 7 39
10.Alanyaspor 30 9 9 12 -4 39
11.Sivasspor 30 9 10 11 -7 38
12.Samsunspor 30 10 14 6 -6 36
13.Kayserispor 30 10 11 9 -7 36
14.Ankaragücü 30 7 11 12 -3 33
15.Hatayspor 30 7 11 12 -4 33
16.Konyaspor 30 7 11 12 -11 33
17.Gazişehir Gaziantep 30 8 15 7 -10 31
18.Fatih Karagümrük 30 7 14 9 -4 30
19.Pendikspor 30 7 15 8 -27 29
20.İstanbulspor 30 3 20 7 -33 13

YAZARLAR