Tiyatronun Cadısı: Macide Tanır

"Arkası Yarın" ve "Radyo Tiyatrosu" programlarında yaptığı seslendirmelerle unutulmazlar arasına giren oyuncu Macide Tanır, vefatının yedinci yılında anılıyor.

Tanır, Yunanistan'ın Yanya şehrinden İstanbul'a göç eden bir ailenin kızı olarak 1922'de dünyaya geldi.

Pendik'te büyüyen Tanır, lise öğrenimine devam ettiği Erenköy Kız Lisesi'ni birincilikle bitirdi. Babasının teşvikiyle girdiği Ankara Devlet Konservatuvarı'nda bir sınıf atlayarak Şan Bölümü'ne başladı. Daha sonra bölümünü değiştirip tiyatro bölümünü 3 yılda tamamladı.

Usta sanatçı Tanır, 1943'te yüksek lisans eğitimini bitirdi ve aynı yıl Devlet Tiyatrolarında göreve başladı. İlk defa Moliere'in "Kibarlık Budalası" eserinde sahneye çıktı.

Kariyeri boyunca 60'ın üzerinde eserde rol alan sanatçı, 1985'te Devlet Tiyatrolarındaki görevinden emekli oldu. Tanır, 2 yıl kadar Tiyatro Kare'de oyunculuk yaptı.

Emekli olduktan sonra "Yer Demir Gök Bakır", "Yengeç Sepeti" ve "Cumhuriyet" adlı sinema filmleriyle "Baharın Bittiği Yer" ve "Şehnaz Tango" adlı televizyon dizilerinde rol aldı. Radyo tiyatrosu ve seslendirmeler sayesinde oyunculuğunun yanı sıra sesi ile de dinleyicilerin hafızalarında yer edindi.

Oyuncu olarak pek çok prestijli ödüle layık görülen sanatçı 1991'de Devlet Sanatçısı unvanı aldı.

Macide Tanır, 2000'de yayımlanan, anılarını kaleme aldığı "Tiyatronun Cadısı" isimli kitabında, "Tiyatroda genellikle anne rolü oynadım. Doğal olarak çocuklarım oldu. Hepsini ayrı ayrı çok sevdim. Özellikle oyun süresince benim için çok şey ifade ettiler. Annelik duygusunu onlarda tattım. Duygunun rengini, boyutlarını biliyorum. Doğurmadığıma bir an bile pişman olmadım ise onlara duyduğum sevgi sayesindedir." sözleriyle ifade etmişti.

Tiyatroya olan sevgisini her şeyin üzerinde tutan sanatçı, bir röportajında tiyatro sevgisine ilişkin şu ifadeleri kullanmıştı:

"Tiyatrosuz yaşayamam sandım. Şimdi yaşıyor muyum sanki? Bu Macide'nin bedenini oradan oraya sürüklüyorum. Bunun ne demek olduğunu, ne anlamanızı beklerim ne de sizi üzmek isterim."

Tanır, TRT'nin "Arkası Yarın" ve "Radyo Tiyatrosu" programlarında, "Brahms'ı Sever misiniz?", "Fırtına Gecesi", "Yanlış Ödenen Borç", "Paris'e Gece Varış", "Peşimizde Biri Var" ve "Miras"ın da aralarında olduğu birçok eserin seslendirmesini yaptı.

Ziya Öztan'ın 1998 yapımı Cumhuriyet adlı filminde, Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım'ı canlandırarak unutulmazlar arasına giren Tanır, bu rol için "Hayatımın en büyük şerefi" değerlendirmesinde bulunmuştu.

Tanır, 6 Şubat 2013'te yoğun bakım ünitesinde solunum yetmezliğinden hayatını kaybetti. Tanır'ın cenazesi Emirgan Mezarlığı'na defnedildi.

Ödülleri

Basının tiyatro sanatçıları arasında yaptığı anket – Yılın Sanatçısı (Ağaçlar Ayakta Ölür, 1961-1962)

Basın-İş Sendikası – Yılın Sanatçısı (Dünyanın Düzeni, 1964-1965)

Sanatsevenler Kurumu En İyi Oyuncu (Kıl Payı, 1968-1969)

Sanatsevenler Kurumu – En İyi Oyuncu (Yanlışlık, 1973-1974)

Sanat Kurumu – En İyi Oyuncu (Gölge Ustası, 1973-1974)

Kültür Bakanlığı – Jüri Özel Ödülü, Şehir Tiyatroları – Yılın Sanatçısı, Hürriyet Gazetesi – Yılın Sanatçısı (1988)

Kadınlar Birliği -En Başarılı Sanatçı (1989)

Mersin Kültür ve Sanat Şenliği Onur Ödülü, Sanat Kurumu – Yılın Sanatçısı (1990)

Devlet Sanatçısı (1991)

Avni Dilligil Onur Ödülü – Müziksiz Evin Konukları, İtalyan Kültür Bakanlığı – Adelaide Ristari Ödülü (1992-1993)

Ses-Der Ödülü (1993)

İstanbul Milletlerarası Lions Kulübü Ödülü (1993-1994)

Yarım Asır Sahnede – Altın İğne, Lions Yönetim Çevresi Ödülü (1996)

ÇASOD Ödülü (1996-1997)

Nisa Serezli-Tolga Aşkıner Ödülü (1997)

Kadınlar Birliği Şişli Şubesi Cumhuriyetin 75. Yılı Ödülü, Mimoza Dergisi – 75 Yılda 75 Kadına Ödül (1998)

Rol aldığı bazı oyunlar

Dünyanın Düzeni, Öteye Doğru, Keçiler Adası, Nora, Hortlaklar, Kılpayı, Kanlı Düğün, Ağaçlar Ayakta Ölür, Altın Göl, Gölge Ustası, Günden Geceye, Ecinniler, Faust, Kibarlık Budalası

 AA