Spor öncesi ısınma ve germe egzersizleriyle eklem zedelenmesi önlenebilir

Yeditepe Üniversitesi Hastanelerinden yapılan açılamada görüşlerine yer verilen Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Gökhan Meriç, kas iskelet sisteminin gelişmesinden vücut direncinin artmasına kadar sayısız faydaları olan sporun, ancak doğru uygulandığında etkili sonuçlar doğurduğunu belirtti.

Bu konuda çok fazla yanlış bilginin bulunduğuna işaret eden Meriç, bunlardan birinin de aşırı spor yapmaya bağlı eklemlerde kıkırdak aşınması ve kireçlenmesinin daha hızlı olacağına dair toplumsal kanı olduğunu aktardı.

Kıkırdak aşınmasının, özellikle 60 yaş üstü kişilerde, ailesinde kıkırdak aşınması veya kireçlenme olanlarda ya da herhangi bir nedenle eklem cerrahisi geçirenlerde daha sık rastlanan bir sorun olduğunu anlatan Meriç, "Ancak bazı yanlış davranışlar nedeniyle her yaş grubunda ortaya çıkabiliyor. Özellikle spor yaparken yapılan hatalarda. Spor yaparken vücudun aşırı zorlanmasına izin vermemek için mutlaka öncesinde ısınma ve germe egzersizleri yaparak olası eklem ve kas dokusu zedelenmeleri önlenebilir." ifadelerini kullandı.

"Uzun süreli koşucularda aşınma daha az"

Bu noktada fazla spor yapmanın da bu sorunların ortaya çıkmasına neden olabileceğine dair yaygın kanıyı değerlendiren Meriç, şunları kaydetti:

"675 maraton koşucusunun 20 yıl boyunca takip edildiği bir çalışmada, bunun tam tersi ortaya kondu. Maraton koşucuları haftada 50 kilometreden fazla koşmasına karşın bu kişilerin diz ve kalça eklemlerinde kıkırdak aşınması yani kireçlenmenin normal insanlardan daha düşük olduğu gösterilmiştir. Koşma sırasında dizlere vücut ağırlığının sekiz katı kadar, kalçaya vücut ağırlığının beş katı kadar yük biner. Uzun süreli yüklenmeden dolayı kıkırdak hasarı gelişebileceği düşünülse de ancak maraton koşucularında veya uzun süreli koşan kişilerde gerçekten bu tip bir hasarlanmanın gelişmediği ortaya kondu."

Doç. Dr. Meriç, kurallarına uyarak limitleri zorlamadan yapılan spor aktivitesinin eklemlere ekstra faydası olduğunu vurgulayarak, "Koşma veya uzun süreli yürüyüş gibi aktiviteler, kemiklerin mineral yükünde artış sağlamaktadır. Koşucuların eklem sıvılarının incelendiğinde anti inflamatuar etkisi (ağrı kesici) normal kişilere göre daha fazla bulunduğu gösterilmiştir." dedi.

Bu sonucun nedenleri arasında maraton koşucularının zayıf olmasına bağlandığına işaret eden Meriç, bu durumda her ne kadar yüklenme artsa da kilo fazlası olmadığı için yüklenmenin de çok ciddi oranda gerçekleşmemesi nedeniyle hasar yaşanmadığını belirtti.

"Kasları zayıf olan kişilerde eklem hasarı daha sık görülür"

Meriç, çarpma, darbe ve yüklenmenin çok daha fazla olabileceği futbol, güreş, ağırlık kaldırma, tenis gibi sporlarda tekrarlayan darbeye bağlı kıkırdakların, menüsküs ve bağlarda hasarlanmanın gelişebildiğinin gösterildiğini aktardı.

Menüsküs yırtığı, çapraz bağ yaralanması gibi eklem içi hasarlanmaları olan kişilerde kireçlenmeye gidişin daha hızlı olduğuna dikkati çeken Meriç, kişinin yükünü kas dokusunun taşıdığını ve spor kas kitlesini arttırarak ekleme binen yükün azalmasına yarar sağladığını anlattı.

Doç. Dr Meriç, "Kas gücümüz ne kadar fazla ise eklemleri binen yük o kadar az olur. Bu nedenle kasları zayıf olan kişilerde eklem hasarlanması, kıkırdak hasarı ve eklem içi yaralanmalar daha sık görülür." ifadelerini kullandı.

Spordan önce ısınma hareketlerinin yapılması önemli

Spordan önce gerekli ısınma hareketlerinin yapılmasının önemini vurgulayan Meriç, "Ani patlayıcı güç gerektiren zumba, hitt gibi yoğun kardiyo egzersizleri yapan kişilerin özellikle egzersiz öncesinde mutlaka ısınma yapmaları ve kaslarını ısıtmaları gerekir. Özellikle Kovid-19 pandemi döneminde evde zaman geçirmek adına yapılan online derslerde ve antrenmanlarda yeterli şekilde ısınma hareketleri yapılmayabiliyor. Bu durumda eklem hasarlanması daha sık görülüyor." değerlendirmesini yaptı.

Doç. Dr. Meriç, aşırı spor aktivitesinde dizlerde ve kalçalarda kireçlenme riskini oluşturabilecek durumlara ilişkin şu bilgileri verdi:

"Spor yaparken herhangi bir darbe veya ters bir hareket sonrasında eklemlerde şişme, takılma hissi, eklem hareketi ile ses gelmesi ve ağrı oluşursa mutlaka spor aktivitesine ara verilmeli. Ağrı olan bölgeye buz konarak istirahat edilmeli. Eğer ağrı, şişlik gibi şikayetler bu önlemlere rağmen devam ederse mutlaka bir uzmana danışılmalı." 

AA