Pestisit zehirlenmelerine yanlış ve bilinçsiz kullanım yol açıyor

"Pestisit", zararlı organizmaları engellemek, kontrol altına almak ya da zararlarını azaltmak için kullanılan madde veya maddelerden oluşan karışımlara deniyor. 

Çeşitli kimyasal maddeleri içeren pestisitin birçok türü bulunuyor. Pestisit, "insektisit (böcek, haşerelere karşı)", "herbisit (yabani otlara karşı)", "fungusit (küf ve mantarlara karşı)", rodentisit (kemirgenlere karşı), "mollusit (yumuşakçalara karşı)", "nematisit (yuvarlak solucanlara karşı)", "akarisit (akarlara karşı kullanılan ilaç)" şeklinde sınıflandırılan kimyasal maddelerin tümünü kapsıyor.

Sebze ve meyvelerin doğada zarar görmeden yetişmesi ve yaşam alanlarının zararlı mikroorganizmalardan arınması için de uygulanan "pestisit", yanlış ve bilinçsiz kullanıldığı takdirde hem çiftçiler hem toplum sağlığı üzerinde olumsuz etkilere yol açabiliyor.

Çevresel hijyen de pestisit kullanımını doğrudan etkiliyor

Yeditepe Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Eczacılık Fakültesi Farmasötik Toksikoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ahmet Aydın, , pestisitlerin, yaşam alanlarında temas edilmek istenmeyen sinekler, böcekler ile tarım alanlarındaki yabani otlar, fare ve sıçanların ürünlere çeşitli hastalık etkenleri bulaştırmasını önlemek, tarım ürünleri ve gıda maddelerinde maya, küf, mantar gibi mikroorganizma üremesini engellemek, ahşap ürünlerin bozulmamasını sağlamak için geliştirilmiş ürünler olduğunu anlattı.

Prof. Dr. Aydın, pestisit kullanımının artmış olabileceğini, bunun nüfus artışıyla bağlantılı olarak gıda maddelerine ulaşımın kolaylaştırılması adına alınan bir tedbir olabileceğini dile getirdi.

Çevresel hijyenin de pestisit kullanımını doğrudan etkileyeceğine işaret eden Aydın, hijyen şartları ne kadar fazla sağlanırsa zararlı canlıların üreme ve çoğalmasının da o kadar azalacağını aktardı. Aydın, kullanılan pestisit miktarının ton bazında ne kadar arttığının üretim ve dağıtım miktarlarının elde edilmesiyle tam olarak bilinebileceğini, bunun için ciddi bir kullanım değerlendirmesi yapılması gerektiğini ifade etti.

Aydın, dünyada ve Türkiye'de her yıl çeşitli kimyasal madde ve mikroorganizma kaynaklı zehirlenme vakasının yaşandığını belirterek, şu değerlendirmede bulundu:

"Yanlış kullanımdan kaynaklı zehirlenmeler ile ürün ya da kimyasal maddenin yapısından kaynaklı zehirlenmeleri ayırmak gerekir. İlaç, pestisit, başka endüstriyel ve kimyasal maddelerin yanlış ve bilinçsiz kullanımı nedeniyle zehirlenmeler meydana gelebilir. Sadece pestisit olarak kullanılan kimyasal maddelerle ilgili zehirlenme istatistiğinin çıkarılması, onun diğer maddelerden kaynaklanan zehirlenmelerden fazla veya eksik olduğunu yansıtmaz. Tüm zehirlenme etkenlerine ait istatistikler çıkarılıp, pestisitlerin hangi sırada bulunduğuna ilişkin değerlendirme yapıldıktan sonra daha sağlıklı karar verilebilir."

"Doğru kullanıldıklarında zararlı bir etkiye yol açmazları beklenmez"

Prof. Dr. Ahmet Aydın, yanlış kullanılmaları halinde pestisitlerin tesirinin her türlü kimyasal maddede olduğu gibi hafiften son derece kuvvetli toksik etkilere kadar varabileceğine dikkati çekerek, şunları kaydetti:

"Pestisitler yasal, ruhsatlı ürünlerdir. Doğru kullanıldıklarında zararlı herhangi bir etkiye yol açmaları beklenmez. Örneğin, maske takarak uygulanması gereken pestisitleri maskesiz uygulayan birinde istenmeyen etkilerin görülmesi kaçınılmazdır. Meydana gelen istenmeyen etkiler, pestisitlerin doğru ve bilinçli kullanılmamasından kaynaklanmaktadır. Günümüzde pestisitlerin faydaları zararlarından çok daha fazladır. Dünya nüfusunun bu kadar artması karşılığında gıda üretiminin yetersiz kalmasının sonuçlarını düşünebiliyor musunuz? Pestisitler doğru ve bilinçli kullanıldıklarında yeterli gıda maddesine ulaşmanın, bulaşıcı hastalıklardan korunmanın en önemli maddelerinden biridir. Lütfen hatırlayalım; sıtma hastalığının çözümü kullanılan pestisitler sayesinde olmuştur."

Tarımda kullanılan pestisitin evde sinek ilacı olarak kullanılması zehirlenme sebebi

Prof. Dr. Ahmet Aydın, pestisit kullanımının profesyonel bir iş olduğunun altını çizerek, "kulaktan dolma" bilgilerle uygulanmaması gerektiğini vurguladı.

Hem çiftçi ve tarım işçilerinin hem de pestisit kullanılan ürünleri tüketen toplumun sağlıkları için dikkat etmeleri gerekenlere yönelik Aydın, şu önerileri sıraladı:

"Kişisel koruyucu ekipman kullanımına azami ölçüde uyulması önem arz ediyor. Kullanım miktarları, ürünün üzerinde veya çevrede kalış süreleri, uygulama ile hasat arasındaki sürenin net olarak takibi, yerine ve ortamına uygun pestisit seçimi önem taşıyor. Örneğin, tarımda kullanılan bir pestisitin evde sinek veya böcek ilacı olarak kullanılması halinde zehirlenme kaçınılmaz olacaktır. Vatandaşların ise gerekli hijyenik şartları sağlamaları, sebze ve meyve gibi gıdaları iyi yıkadıktan sonra tüketmeleri yararlı olacaktır."

Pestisit kullanımında izin ya da ruhsat verilecek ürünler için her türlü toksikoloji ve güvenlilik verisi olan kimyasal maddelerin ruhsatlandırılması, uluslararası kabul gören kriterlere uygun ürün seçilmesi, pestisitlerin dağıtım ve pazarlanmasının profesyoneller aracılığıyla yapılması ve bunun denetlemesi gerektiğini aktaran Aydın, pestisitlerin de reçete benzeri dokümanlarla temin edildiğini ancak bunun ne kadar uygulandığının kontrol edilmesinin fayda sağlayacağını sözlerine ekledi.AA