NATO 70'inci yıl dönümünü kutluyor

Uluslararası alanda en uzun ömürlü askeri ve savunma ittifakı olarak ön plana çıkan NATO 70 yaşına girdi.

Washington'da 4 Nisan 1949'da 12 kurucu üyeyle kurulan NATO, 70 yıl sonra 29 müttefikle yoluna devam ediyor.

Karargahı Belçika'nın başkenti Brüksel'de bulunan NATO, Kuzey Makedonya'nın da katılımıyla 30 üyeli bir ittifak olmaya hazırlanıyor.

Temel amacını askeri ve siyasi yollarla üye ülkelerin bağımsızlık ve güvenliğini güvence altına almak olarak tanımlayan NATO'yu, 5. madde olarak bilinen ortak savunma taahhüdü ayrıcalıklı kılıyor.

Bu madde uyarınca NATO, bir saldırı veya saldırı tehdidine karşı üyelerini savunmayı ve bir üyesine yapılan saldırıyı tüm üyelerine yapılmış varsayarak harekete geçmeyi taahhüt ediyor.

NATO etkinliğini artırmaya çalışıyor

İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Sovyetler Birliği'nin askeri gücü ve yayılmacı politikalarına karşı kurulan NATO'nun, giderek daha karmaşık bir hal alan güvenlik tehditleri karşısında gerçekten işlevsel olup olmadığı sık sık sorgulanmaya başlandı.

Soğuk Savaş döneminin ardından Sovyetler Birliği'nin dağılması sonucu tehdit algısı değişen NATO müttefikleri, savunma harcamalarında ciddi azaltmalar gerçekleştirdi.

Rusya'nın 2014'te Kırım'ı yasa dışı ilhakı, NATO'ya ezeli tehdidinin hala geçerliliğini koruduğunu gösterdi. Bu tetiklemeyle, ittifak üyeleri 2014 Varşova Zirvesi'nde Gayrisafi Yurtiçi Hasılaları'nın (GSYH) yüzde 2'sini savunmaya harcamayı taahhüt etti.

Savunma harcamalarındaki düşüşü tersine çevirmede etkili olan bir diğer husus ABD Başkanı Donald Trump'ın NATO'nun varlığını sorgulayacak nitelikte açıklamaları oldu. NATO üyelerine sürekli olarak adil külfet paylaşımı çağrısında bulunan ve ittifaka en fazla katkı sağlayan ABD'nin desteğinin koşullu olduğuna işaret eden Trump'ın, savunma harcamalarının artmasında itici bir güç olduğu değerlendiriliyor.

Halihazırda, tüm müttefikler savunma harcamalarındaki düşüş eğilimini tersine çevirerek artışa geçmiş durumda. NATO'nun güncel verilerine göre, müttefikler savunmaya 2016'dan beri ilave 41 milyar dolar harcadı. Bu rakamın yıl sonunda 100 milyar dolara çıkması bekleniyor. İttifak üyesi 7 ülkenin de 2018 yılı savunma harcaması, GSYH'nin yüzde 2'sini geçmiş durumda.

NATO, kendini güncelliyor

Savunma harcamalarındaki artışın yanı sıra NATO sınama ve zorlukların şekil değiştirdiği ve küresel boyutlara ulaştığı bu dönemde, işlevselliğini korumak için kendini güncellemeye ve uyarlamaya devam ediyor.

İttifakın bu çerçevede özellikle geçen yıl attığı adımlar dikkati çekiyor.

NATO, Brüksel'de düzenlenen 2018 zirvesinde komuta yapısını uyarlama ve modernize etme konusunda önemli kararlar aldı.

NATO Hazırlık Girişimi'ni onaylayan müttefikler, özellikle Rusya'dan kaynaklanabilecek olası tehditlere karşı ittifakın hızlı şekilde cevap verme kabiliyetini ve caydırıcılığını artırmayı planlıyor.

İttifakın "hazır olma kültürünü" geliştirmeyi amaçlayan girişim uyarınca, NATO'nun 2020'ye kadar tüm müttefiklerinin katkısıyla 30 mekanize tabur, 30 hava muharip filo ve 30 muharip gemiyi 30 gün veya daha az sürede göreve hazır olabilecek kapasitede tutması öngörülüyor.

Terörle mücadele kapsamında da daha etkin bir rol üstlenmeyi hedefleyen NATO'nun Irak'ta başlattığı eğitim misyonu da önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

NATO, hala etkin ve güçlü olduğunu göstermek için aynı zamanda tatbikatlara da ağırlık veriyor. Geçen sene yüzden fazla tatbikat yapan ittifak, özellikle Trident Juncture'la dev bir gövde gösterisi yaptı.

İttifakın, Norveç'te gerçekleştirdiği ve Soğuk Savaş'tan bu yana en büyük ve kapsamlı tatbikatı olarak nitelendirilen Trident Juncture'a 50 bin asker, 250 uçak, 65 gemi ve 10 bin araç katıldı.

Üye sayısını artırıyor

NATO'nun etkinliğini artırmak için kullandığı diğer bir araç da "açık kapı" politikası olarak ön plana çıkıyor.

NATO'nun bu politikasına göre, ittifaka üye olmak isteyen ülkenin "coğrafi olarak Avrupa'da bulunması", "demokrasiyle yönetilmesi" ve "Avro-Atlantik bölgesinin güvenliğine katkı sağlayacak kapasite ve isteğe sahip olması" gerekiyor.

Bu çerçevede, tüm üye ülkelerin katılım protokolünü imzalaması sonrasında Kuzey Makedonya'nın üyeliğiyle genişleyecek NATO'ya, Gürcistan, Bosna Hersek ve Ukrayna da üye olmak istiyor.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, "NATO'yu tarihin en güçlü ve başarılı ittifakı" olarak tanımlıyor. Stoltenberg, ittifakın başarısını "değişime ayak uydurmasına" bağlıyor.

Tarih boyunca askeri ittifakların geleneksel olarak kısa ömürlü olmasına karşın NATO'nun, her ne kadar etkinliği sorgulansa da 70 yıl sonra hala geçerliliğini koruduğu görülüyor.

AA