Memurlar artık denetlenecek!

TBMM Genel Kurulu'nda, kamuoyunda ''ombudsmanlık'' olarak bilinen Kamu Denetçiliği Kurumu kurulmasına ilişkin tasarı kabul edilerek yasalaştı.Kanun, kamu hizmetlerinin işleyişinde bağımsız ve etkin bir şikayet mekanizması oluşturulması suretiyle idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı, adalet anlayışı içinde hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve önerilerde bulunmak üzere Kamu Denetçiliği Kurumu kurulmasını öngörüyor.

Kanuna göre, TBMM Başkanlığı'na bağlı, kamu tüzel kişiliğine haiz, özel bütçeli ve merkezi Ankara'da bulunan Kamu Denetçiliği Kurumu kurulacak. Kurum; başdenetçilik ve genel sekreterlikten oluşacak. Kuruma 1 başdenetçi, 5 denetçi ve genel sekreter, uzman ve uzman yardımcıları ile diğer personelden oluşan 246 kadro ihdas ediliyor. Kurum, gerekli gördüğü yerlerde büro açabilecek.

Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikayet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını, insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevli olacak. Ancak cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler ile resen imzaladığı kararlar ve emirler, yasama yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler, yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin kararlar ile Türk Silahlı Kuvvetleri'nin (TSK) sadece askeri nitelikteki faaliyetleri kurumun görev alanının dışında olacak.

Kurum, başdenetçi tarafından yönetilecek ve temsil edilecek.

Denetçilerden biri kadın ve çocuk hakları alanında görevlendirilecek.

Kimse talimat veremeyecek

Başdenetçi ve denetçi aday adayı olmak isteyenler TBMM Başkanlığı'na başvuracak. TBMM Dilekçe Komisyonu ile İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyelerinden oluşacak karma komisyon, başdenetçi seçiminde başvuruda bulunan adaylar arasından üç adayı, başvuru süresinin bittiği tarihten itibaren 15 gün içinde belirleyerek Genel Kurul'a sunulmak üzere Meclis Başkanlığı'na bildirecek.

Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, başdenetçi ve denetçilere görevleriyle ilgili olarak emir ve talimat veremeyecek, genelge gönderemeyecek, tavsiye ve telkinde bulunamayacak.

Başdenetçi TBMM Genel Kurulu'nda, denetçiler ise karma komisyonda, ''Görevimi tam bir tarafsızlık, dürüstlük, hakkaniyet ve adalet anlayışı içinde yerine getireceğime namusum ve şerefim üzerine ant içerim'' şeklinde yemin edip göreve başlayacak.

Başdenetçi ve denetçilerin görev süreleri 4 yıl olacak.

Başdenetçiye başbakanlık müsteşarı, denetçilere ise başbakanlık müsteşar yardımcısı maaşı ödenecek.

-Başvurulardan ücret alınmayacak-

Kuruma, gerçek ve tüzel kişiler başvurabilecek. Kişinin talebi halinde başvurusu gizli tutulacak.

Başvurulardan; belli bir konuyu içermeyenler, yargı organlarında görülmekte olan veya yargı organlarınca karara bağlanmış uyuşmazlıklara ilişkin olanlar, belirtilen şartları taşımayanlar, sebepleri, konusu ve tarafları aynı olanlar ile daha önce sonuçlandırılanlar incelenmeyecek.

Kuruma başvuruda bulunulabilmesi için idari başvuru yollarının tüketilmesi zorunlu olacak.

Başvurulardan herhangi bir ücret alınmayacak.

Kurumun, istediği bilgi ve belgelerin, bu isteğin tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde verilmesi zorunlu olacak. Bu süre içinde istenen bilgi ve belgeleri haklı bir neden olmaksızın vermeyenler hakkında soruşturma açılabilecek.

Devlet sırrı veya ticari sır niteliğindeki bilgi ve belgeler, yetkili mercilerin en üst makam veya kurulunca gerekçesi belirtilmek suretiyle verilmeyebilecek. Ancak, devlet sırrı niteliğindeki bilgi ve belgeler yerinde incelenebilecek.

Başdenetçi veya denetçiler, bilirkişi görevlendirebilecek.

Başvurular 6 ayda sonuçlandırılacak

Kamu Denetçiliği Kurumu, inceleme ve araştırmasını başvuru tarihinden itibaren en geç 6 ay içinde sonuçlandıracak. Kurum, inceleme ve araştırma sonucunu ilgili merci ve başvurana bildirecek.

Başvurunun Kurum tarafından reddedilmesi halinde, durmuş olan dava açma süresi, gerekçeli kararın ilgiliye tebliğinden itibaren kaldığı yerden işlemeye devam edecek.

Başvurunun Kurum tarafından yerinde görülerek kabul edilmesi halinde ise ilgili merci kurumun önerisi üzerine 30 gün içinde herhangi bir işlem tesis etmez veya eylemde bulunmaz ise durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlayacak.

Kurumun inceleme ve araştırmasını başvuru tarihinden itibaren 6 ay içinde sonuçlandırılmaması halinde de durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işleyecek.

Kurum, her yıla ilişkin faaliyet ve önerilerini kapsayan raporu Komisyon'a sunacak. Komisyon, bu raporu 2 ay içinde görüşüp kendi kanaat ve görüşlerini de içerecek şekilde özetleyerek Genel Kurul'a sunulmak üzere Meclis Başkanlığı'na gönderecek. Komisyon'un raporu TBMM Genel Kurulu'nda ivedilikle görüşülecek.

TBMM bütçesinden alınacak Hazine yardımı ile diğer gelirler kurumun gelirlerini oluşturacak.

Yasaklar

Başdenetçi, denetçi, genel sekreter, uzman ve uzman yardımcıları ile diğer personel, siyasi partilere üye olamayacak; herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef tutan davranışta bulunamayacak. Görevlerini yerine getirirken dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ayırımı yapamayacak; görevleri nedeniyle herhangi bir şekilde öğrendikleri mesleki veya ticari sırları, görevlerinden ayrılmış olsalar bile açıklayamayacak, kendilerinin veya başkalarının yararına kullanamayacak.

Bu kişiler, kendilerinin, eşlerinin ve üçüncü derece de dahil kan ve kayın hısımlarının şikayetlerini inceleyemeyecek. Bu görevleri süresince resmi veya özel hiçbir görev alamayacak, ticaretle uğraşamayacak.

Soruşturma, TBMM Başkanı'nın iznine bağlı

Başdenetçi ve denetçi hakkında ceza soruşturması ve kovuşturması yapılabilmesi, TBMM Başkanı'nın iznine bağlı olacak. İzin verilmesi veya verilmemesine ilişkin karara karşı Danıştay'a itiraz edilebilecek. Bu kişiler hakkındaki soruşturma Yargıtay cumhuriyet başsavcısı tarafından yapılacak, açılacak kamu davası Yargıtay'da görülecek.

Genel Sekreter, uzman ve uzman yardımcıları ile diğer personel hakkında ceza soruşturması ve kovuşturması yapılabilmesi de başdenetçinin iznine bağlı olacak ve karara itiraz merci de Ankara Bölge İdare Mahkemesi olacak.

Başdenetçi ve denetçiler hakkında, Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu'nda yer alan yaş haddi hükümleri uygulanmayacak.

Kanunun, Kurum'a başvuru yapılmasına ilişkin maddesi 9 ay sonra, diğer maddeleri ise yayımı tarihinde yürürlüğe girecek. Kanun hükümlerini ise TBMM Başkanı ve Bakanlar Kurulu yürütecek