Kur’an’ın her bir suresi, her bir ayeti hatta her bir noktası beni müthiş şekilde etkilemiştir. Ama iki suresi var ki bu sureler ayrı etki alanı oluşturur bende. Birisi günde beş vakitte okunmakta olan ve Rabbimizin de birçok surede atıfta bulunduğu Fatiha suresi. Bu sure bir nevi Kur’an’ın özeti niteliğinde. Bir diğeri de Asır suresidir. Bu da insan davranışının yol haritası özelliğini taşıyan kısa bir özet.
Burada şu açıklamayı yapmak bir zorunluluk. Kur’an’ı okurken iki temel esas vardır. Birincisi ayetleri bağlamında okuyup anlamaya çalışmak. Diğeri ise konu bağlamında diğer ayetlerde işaret edilen noktalara dikkat ederek anlamaya çalışmak. Geleneksel öğreti de ibadetler ve Kur’an okumaları sevap kazanılmak için teşvik edildiği için Müslümanların kahir ekseriyeti okuduğunu anlamak için değil sevap kazanmak için okuduğundan hiç kimsenin anlamak gibi bir derdi de olmuyor maalesef. Acı ama gerçek.
Öncelikle şunu ifade edelim ki, insan sureti olarak yaratılmadan önce ruhlar âleminde Allah-kul ilişkisini karşılıklı sözleşme ile teyit ettik. Rabbimiz de Kur’an da zaman zaman buna atıfla birçok şeyi şahit olarak önümüze getirmektedir. Genel bir ifadeyle bütün azalarımızın yaptıklarımıza şahitlik edeceğini belirterek çoğu yerde de hayatın içinde olan birçok şeyi de bizlere şahit olarak göstermektedir. Yani! Müslümanların özelinde “inandık iman ettik deyince salıverilmeyeceğimizi” beyan ederken insanlığın genelinde de başıboş bırakılmadığımızı hatırlatmaktadır.
Bazen gezegenleri şahit gösterir, bazen yıldızı, güneşi ve ayı, bazen de yaşadığımız ortamların önemli olan olay ve unsurlarını örnek göstererek bunların kıyamet gününde bize şahitlik edeceğini bildirir. Bizden önceki yaşanmışlıkları görmedik, bilmiyoruz diye biliriz. İşte bu anlamda “Asr suresi” bize çok şey anlatıyor. Yani, öncekilere ihtiyatla yaklaşsanız da yaşadığınız yüzyılı size şahit göstereceğiz diye uyarıyor kullarını.
“Asra yemin olsun ki” Yemin burada şahit anlamında kullanıldığı açıktır. Bir şeyi güçlü şekilde ifade etmek için yemin kullanılır. Asr, akıp giden zaman veya yaşadığımız anı ifade eder. Bu süreçte insanı ele alarak değerlendirmede bulunuyor Rabbimiz.
“Şüphesiz insan zarardadır” İnsan burada tekil olarak kullanılsa da insanlık olarak genele bir hitap söz konusu. Bunu anlamak için başka surelerde geçen benzer ayetlere bakmak gerekiyor. İşte bunun için Kur’an’ı anlamak için bütüncül olarak okuyup anlamak gerektiğini söylüyoruz. İnsanlık tarihi boyunca birçok olaylar başka ayetler de örnek gösterilerek yeryüzünde bozgunculuk çıkarmayın uyarıları yapılıyor. Böyle bir toplumun insanının zararda olduğunu, kaybedeceklerini kim bilir belki de helak olacak seviyeye gelebileceği ifade edilmekte.
Üç ayetlik bir surenin son pasajında da müjdeler verilmekte. “İman edip iyi işler yapanlar, birbirlerine doğruyu tavsiye edenler ve birbirlerine sabrı tavsiye edenler hariç” İman, içi boş bir inançtan ibaret değil. Bir iddiadır ve iddianın ispata ihtiyacı vardır. Birçok tercümede “Salih amel işleyenler” diye geçer. Biz özellikle iyi işler olarak genel bir ifade kullandık. Sebebi ise, genel olarak namaz, oruç gibi ibadetler Salih amel olarak anlaşıldığı için. Evet, bu da doğru ancak bu ibadetler daha çok aidiyet ifade ettiği gibi daha çok ahlaki olgunluğu güçlendirmek için yapılan uygulamalardır. Oysa ayetin başında zararda olan olarak “insan” ifadesi kullanılmakta. Dolayısıyla genele hitap edilmekte.
Kurtuluşa ereceklerin “imandan” sonraki sorumlulukları da hatırlatılmaktadır. Doğruyu (Hakkı) tavsiye edenler ve sabrı tavsiye edenlerden kasıt imandan sonraki sorumlulukları da yerine getirmemiz gerektiğini hatırlamaları içindir. Yani, zararda olan insanın imandan sonra olgunluğa ulaşmak için diğer seçenekleri de yerine getirmesi zorunluluktur. İnsanlığın huzur içinde yaşamını sürdürebilmesi için bu yol haritasına mutlak manada riayet etmesi gerek.
Tarihi süreçler içerisinde yeryüzünde her şey değişir, değişebilir. Yeryüzü şekilleri değişir, mekânlar değişir, iklim şartları değişi, bilim teknoloji aklınıza ne geliyorsa her şey değişebilir. Hatta insanoğlunun yaşam koşulları da değişir. Bu yüzden değişmeyen tek şey değişim derler. Ancak ne var ki, yaratılış kodları hiçbir zaman değişmez. İnsanın istekleri, arzuları, içgüdüleri, duyguları ve ihtiyaç şekilleri değişse de ihtiyaçları hiç değişmez.
Kur’an’ın hükmünün kıyamete kadar sürecek olması ve bu sürede Asra yemin edilmesi bu açıdan büyük önem arz etmektedir. ”Ey iman edenler iman edin” ayeti de iman sahiplerinin zaman zaman saptıklarını veya sapma eğiliminde olduklarını hatırlatıp uyaran çok çarpıcı bir ayettir. İman edenlerin neye nasıl iman ettiklerini, salih amelin ne olduğunu, hakkın ne olduğu ve gerçekten sabredip etmediklerini Kur’an projeksiyonunda kontrol etmesi, gözden geçirmesi gerekiyor.
Gerek İslam coğrafyasının hali pür melali gerekse Türkiye’de aynı saflar da namaz kılanların birbirleriyle şiddetli geçimsiz veya kavgalı olmaları Kur’an’ı anlamadan sırf sevap kazanmak için okudukları gerçeğini ortaya çıkarıyor. Veya geleneksel din algısıyla yaşananları gören gençlerin deizme ve ateizme sapmaları geleceğimizin vahim bir sona doğru gittiğinin göstergesidir. “Kıldığınız namaz sizi mutlaka bütün kötülüklerden alıkoymalı” ayetinden de anlaşıldığı üzere salih amel tek başına namaz değil. Kıldığımız namaz günlük hayatımıza dokunup etki etmiyorsa yaptığımız ibadetlerin ahlakımıza hiçbir katkısı olmuyor demektir.
Hakkın ve sabrın tarifi çok uzun bir konu olduğu için inşallah bir sonraki yazıda devam etmek üzere burada bitirelim de fazla sıkmayayım sizleri.
Hadi kalın sağlıcakla, selam ve dua ile….
