İsrail'i yeni bir koalisyon krizi mi bekliyor?

İsrail'de 17 Eylül'de yapılacak erken seçimler öncesi yayımlanan kamuoyu araştırmalarına göre hiçbir partinin hükümeti kurmak için gerekli milletvekili sayısına ulaşmaması, "Ülkeyi yeni bir koalisyon krizi mi bekliyor?" sorusunu akıllara getiriyor.

İsrail'deki 5 milyon 800 binden fazla seçmen, ülkenin yeni başbakanını belirlemek için bu yıl ikinci kez sandık başına gidecek. Son yıllardaki en çekişmeli seçimlerden biri olacağı tahmin edilen seçimler, 32 partinin yarışına sahne olacak.

Seçimlere katılacak parti sayısı oldukça fazla olmasına rağmen yüzde 3,25 olan seçim barajını aşarak meclise girmeyi başaran parti sayısının 10'da kalacağı öngörülüyor.

Kararsız seçmen sayısının yüksek olduğu ülkede katılım oranının da seçimin kaderini belirleyeceği belirtiliyor. 

Netanyahu'nun partisi ikinci sırada

Hakkında yolsuzluk, rüşvet ve görevi kötüye kullanma gibi suçlamaların yer aldığı 3 ayrı soruşturma dosyasıyla başı dertte olan Netanyahu için bu seçimin büyük önem taşıdığı ifade ediliyor.

Zira, İsrail Başsavcısı Avichai Mandelblit'in ekim ayı başında hakkındaki 3 ayrı dosya nedeniyle Netanyahu'yu dinlemesi bekleniyor.

Netanyahu seçimlerden iyi bir sonuç alarak Başsavcının karşısına eli güçlü olarak çıkmayı hedeflese de anketler İsrail Başbakanı'nın yüzünü pek güldürmüyor.

İsrail basınına yansıyan 3 ayrı kamuoyu araştırmasına göre, Netanyahu'nun partisi Likud, eski İsrail Genelkurmay Başkanı Benny Gantz'ın liderliğindeki Mavi-Beyaz İttifakı'nın gerisinde kalarak salı günü yapılacak seçimlerde ikinci parti olarak çıkacak.

Kanal 13 televizyonun kamuoyu araştırmasında Mavi-Beyaz İttifakı 32, Likud 31 milletvekili çıkarırken, İsrail vatandaşı Filistinlileri temsil eden partilerin oluşturduğu Ortak Arap Listesi Bloku'nun ise 11 sandalyeyle üçüncü parti olacağı tahmin ediliyor.

İsrail Kamu Yayın Kurulu'nun (KAN) anketinde ise Mavi-Beyaz İttifakı'nın 32, Likud'un 31, Ortak Arap Listesi Bloku'nun da sandıktan üçüncü çıkarak 10 milletvekili elde edeceği öngörülüyor.

Kanal 12 televizyonunun anketinde de Mavi-Beyaz 32, Likud 31 milletvekili çıkarırken, Ortak Arap Listesi Bloku'nun üçüncü parti olarak çıkmasına rağmen meclise 9 sandalye göndereceği belirtiliyor.

Anketlere göre, Netanyahu'nun başını çektiği sağ partiler 120 sandalyeli meclise en fazla 58 milletvekili gönderirken, bu sayı Gantz'ın partisiyle birlikte sol blokta 44'te kalıyor.

Bu nedenle sağ ya da sol partilerin oluşturacağı blokların koalisyon hükümetini kurmak için gerekli 61 sandalye sayısına ulaşamayacağı ta

Söz konusu kamuoyu araştırmaları, Netanyahu'nun salı günü partisinin sandıktan güçlü bir şekilde çıkması halinde işgal altındaki Batı Şeria'da yer alan Ürdün Vadisi ve yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerini "İsrail'e ilhak" edeceği vaadinden önce yapıldı.

Seçimin kaderini belirleyecek sağ seçmenin oyunu almaya yönelik Netanyahu'nun vaadinin sandığa etkisinin nasıl olacağını kestirmek zor.

Koalisyon açmazında anahtar Liberman'ın elinde

Her ne kadar 9 Nisan'daki seçimin üzerinden 5 ay geçmiş olsa da İsrail'deki seçmenlerin görüşlerinde pek bir değişiklik olmadığı ve önceki seçimde de olduğu gibi ülkede yeni bir koalisyon krizinin yaşanabileceği dile getiriliyor.

Partisi seçimlerden ikinci çıksa bile sağ partilerin desteğiyle Netanyahu koalisyon hükümetini kurmaya en yakın aday olarak gösteriliyor. Ancak Netanyahu, koalisyon hükümetini kurabilmek için sağ partilerin yanı sıra başka partilerin de desteğine ihtiyaç duyuyor.

Netanyahu'nun koalisyon hükümetini kurabilmesi için ilk akla gelen seçenek, hükümetin abluka altındaki Gazze Şeridi'ne yönelik politikaları nedeniyle geçen yıl Savunma Bakanlığı görevinden istifa eden Avigdor Liberman'ın kapısını çalmak olarak gösteriliyor.

Kamuoyu yoklamalarına göre, Liberman'ın liderliğini yürüttüğü İsrail Evimiz Partisi'nin sandıktan dördüncü sırada çıkarak meclise en az 9 milletvekili göndereceği tahmin ediliyor.

Nisan ayında yapılan erken seçimlerde de Liberman'ın partisi 5 milletvekili çıkarmış ve Netanyahu, koalisyon hükümetini kurmak için eski Savunma Bakanı'ndan kendisine destek vermesini istemişti.

Liberman ise Netanyahu liderliğindeki koalisyona destek vermek için Ultra-Ortodoks (Haredi) Yahudi gençlerin de askere alınmasını öngören zorunlu askerlik yasa tasarısının meclisten geçirilmesini şart koşmuştu.

Söz konusu tasarıya Netanyahu'ya destek veren ve sekizer milletvekiliyle meclise giren Ultra-Ortodoks Yahudileri temsil eden Birleşik Tevrat ile Şas Partisi karşı çıkmıştı.

Liberman'ın askerlik yasasında ısrarı, Şas ile Birleşik Tevrat'ın geri adım atmaması nedeniyle Netanyahu koalisyon hükümetini kuramamış ve meclis mayıs sonunda yeniden erken seçim kararı almıştı.

Gelecek hafta gerçekleştirilecek seçimler için yaptığı kampanya konuşmalarında Liberman, askerlik yasasındaki ısrarından vazgeçmediğini birçok kez vurguladı.

Seçimlerde sonuçlar söz konusu anketlerdeki gibi olursa Netanyahu'nun koalisyon hükümetini kurmak için ya Liberman'ı zorunlu askerlik yasa tasarısının çıkarılması ısrarından vazgeçirmesi ya da Şas ile Birleşik Tevrat Partisi'ni söz konusu yasadan taviz vermeye ikna etmesi gerekiyor.

Netanyahu-Gantz koalisyonu

Koalisyon hükümetinin kurulması için en çok dile getirilen senaryo ise Netahyahu'nun partisi Likud ile Gantz'ın liderliğindeki Mavi-Beyaz'ın, ittifak yapması.

Gantz, Likud ile koalisyon kurmaya hazır olduğunu ancak bunun için Netanyahu'nun parti liderliğinden ayrılması gerektiğini dile getiriyor.

Netanyahu ise "solcu" olmakla itham ettiği ve seçim kampanyasında sık sık hedef aldığı Gantz ile koalisyon kurma ihtimali konusunda rengini pek belli etmiyor.

İsrail basınında yer alan haberlerde, Netanyahu'nun oğlu Yair Netanyahu'nun yakın çevresine babasının Mavi-Beyaz ile koalisyon kuracağını söylediği ileri sürülüyor.

Liberman'ın da Likud ile Mavi-Beyaz koalisyonuna sıcak baktığı ve bu koalisyonun içinde yer almaya istekli olduğu yorumları yapılıyor.

Hem Netanyahu hem Gantz'ın ülkeyi üçüncü defa seçime götürmemek için bu koalisyona razı olacağı aksi halde Liberman'ın Netanyahu liderliğindeki sağ partilerden oluşacak koalisyona destek verebileceği ifade ediliyor.

Gantz'ın liderliğindeki koalisyon ihtimali zayıf

Öte yandan sol partilerin desteklediği Gantz'ın liderliğindeki bir koalisyon hükümetinin kurulması ihtimalinin de zayıf olduğu ifade ediliyor.

Çünkü, bu anketlere göre Gantz'ın lideri olduğu Mavi-Beyaz'ın yanı sıra eski Başbakan Ehud Barak'ın desteklediği Demokratik Birlik İttifakı ve İşçi Partisi'nin toplam milletvekili sayısının 44'te kalacağı tahmin ediliyor.

Liberman'ın da bu gruba dahil olması halinde milletvekili sayısının 53'te kalacağı ve koalisyon hükümetini kurmak için Gantz'ın ya sağ partilerin ya da Ortak Arap Listesi Bloku'nun desteğine ihtiyaç duyacağı kaydediliyor.

Ortak Arap Listesi Bloku lideri Eymen Avde geçen ay yaptığı açıklamada İsrail ile Filistin yönetiminin barış görüşmelerine tekrar başlaması, Batı Şeria'daki İsrail işgaline son verilmesi, geçen yıl İsrail Meclisinde kabul eden tartışmalı Yahudi ulus devlet yasasının iptal edilmesi ve işgal altındaki Batı Şeria'da Filistinlilere ait evlerin yıkımına son verilmesi gibi şartlarının kabul edilmesi halinde Gantz liderliğindeki koalisyon hükümetine destek verebileceklerini söylemişti.

Gantz ise Ortak Arap Listesi Bloku'yla koalisyon kurmayacaklarını açıklamıştı.

Birleşik Tevrat ile Şas'ın yanı sıra eski Adalet Bakanı Ayelet Şaked'in liderliğindeki Yamina (Sağ) İttifakı ve fanatik Yahudilerin destek verdiği Otzma Yehudit (Yahudi Gücü) Partisinin Gantz liderliğindeki koalisyona destek vermesinin zor olduğu yorumları yapılıyor.

Tüm bu senaryoların daha da netleşmesi için salı akşamı sandık çıkış anketlerini beklemek gerekiyor.

Netanyahu ve Gantz'ın Filistin politikaları benzerlik gösteriyor

İsrail'de kurulacak yeni koalisyon hükümetinin başında Netanyahu'nun mu yoksa Gantz'ın mı olacağı Filistinliler açısından pek bir anlam ifade etmiyor.

Bunun da en önemli nedeni Netanyahu ile Gantz'ın Filistin-İsrail çekişmesinin odağındaki sorunlara bakış açılarının büyük ölçüde benzerlik göstermesi.

İki lider de Kudüs'ün tamamının "İsrail'in başkenti" olduğunu iddia ederek Filistin yönetiminin iki devletli çözüm için dile getirdiği 1967 sınırlarında başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız Filistin'in kurulması şartını görmezden geliyor.

Buna ek olarak hem Netanyahu hem Gantz işgal altındaki Batı Şeria'da yer alan yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerini boşaltmayacakları sözünü veriyor.

Türkiye'ye bakışları da benzer

Son 10 yılı aşkın süredir Başbakanlık koltuğunda oturan Netanyahu ve partisi Likud üyelerinin Türkiye karşıtlığı herkesçe biliniyor.

Çiçeği burnundaki siyasetçi Gantz, dış politika konularına pek girmese de mayıs ayında başkent Tel Aviv'de düzenlenen Netanyahu karşıtı gösteride o da Türkiye'ye karşıtlığını açığa vurmuştu.

Gantz'ın partisi Mavi-Beyaz'ın öncülük ettiği gösteride, protestoculardan bazıları Osmanlıyı simgeleyen fesler giymiş ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın posteri açılmıştı.

Mitinge katılan muhalif liderler, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı hedef alan çirkin söylemlerde bulunmuştu. 

AA