HAYTAP, sokak hayvanlarının deneylerde kullanılmasıyla ilgili karara itiraz edecek

Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik, 15 Şubat 2014'te Resmi Gazete'de yayımlandı. Hayvan Hakları Federasyonu (HAYTAP), yönetmeliğin Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu (HADYEK) çalışmalarında kullanılacak hayvanlara ilişkin kısımları içeren bazı maddelerinin yürütmesinin durdurulması istemiyle dava açtı. 

Söz konusu maddeler, "kedi, köpek ve insan dışı primatların bütün türleri" ile "hayvanların sağlık ve refahı ile ilgili çalışmalara ihtiyaç duyulması, çevre, insan ve hayvan sağlığına karşı ciddi tehlike oluşturması ve çalışmanın amacının sadece başıboş hayvan kullanılarak gerçekleştirilebileceğine dair bilimsel gerekçeler sunulması hallerinde bu hayvanlar deneylerde kullanılabilir." ifadelerini içeriyor.

Danıştay 10. Dairesi, HAYTAP'ın kararın yürütmesinin durdurulması talebini reddetti.

HAYTAP Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Kemal Şenpolat, AA muhabirine yaptığı açıklamada, sokak hayvanlarının deneylerde kullanılmasının yolunu açtığı gerekçesiyle kararı temyiz edeceklerini belirterek, şu bilgileri paylaştı:

"Yönetmelik, hayvanlarla nasıl deney yapılacağını düzenliyor. İptalini istediğimiz maddede kedi, köpek ve primatlar üzerinde de deney yapılabileceğine dair fıkra yer alıyor. 'Başıboş hayvan' yani 'Sokak hayvanları üzerinde deney yapılabilir.' diyor. Önce yasayla 'Yapılamaz' denilmiş ama öyle bir istisna getirilmiş ki 'Gerektiği takdirde kedi, köpek ve maymunlar üzerinde yapılabilir.' deniliyor. Bir hayvana deney yapabilmeniz için hayvanın seceresini, tarihini, soyunu bilmeniz gerekiyor. Dolayısıyla sokaktan bulduğunuz kedi veya köpek, barınakta geçmişini bilmediğiniz herhangi bir hayvan üzerinde deney yaptığınız zaman zaten bilimsel olarak doğru bir veri elde edemezsiniz. Hayvanların deneylerde kullanılmasını tasvip etmiyoruz elbette ancak yurt dışında özel laboratuvarlarda yetiştiriliyor deney hayvanları. Doğumundan itibaren hayvan bilindiği için daha doğru veri alınıyor. Sokaktan, seceresi bilinmeyen bir hayvan üzerinde deney yapıp elde edilen sonucu bilimsel veri olarak kullanılamaz."

Mahkeme kararında, "Türkiye, Avrupa Birliği müktesebatı çerçevesinde deney hayvanlarıyla ilgili uluslararası bir sözleşme imzalamıştır. Uluslararası sözleşmeler tartışılamaz. Bu hayvanlar üzerinde de deney yapılabilir." denildiğini aktaran Şenpolat, "Gerekçemiz, 'Geçmişi bilinmeyen başıboş kedi, köpek ve maymun üzerinde deney yapılamaz ve bundan da bilimsel bir veri elde edilemez. Bu veriyle de herhangi bir ilaç, aşı, insanlığa, doğaya ve hayvanlara faydalı veri elde edemezsiniz.' Dosyanın bilirkişiye gitmesini istedik, ancak mahkeme bilirkişi incelemesi talebini kabul etmedi." diye konuştu.

"Başıboş kedi, köpek üzerinde deney yapılamaz' diye bakanlığın isyan etmesi lazım"

Şenpolat, kararın hayvan deneylerinin doğurduğu etik meselelerin göz ardı edilmesi olarak tanımlanan "koşullu etik körlüğün" önünü açacağını belirterek, şunları söyledi:

"Üniversitelerde veya başka kurumlarda kariyer elde edebilmek için hayvanlar üstünde çalışma yapmak isteyenler, yönetmelik izin verdiği için sokak hayvanlarını kullanacak, bilimsel hiçbir değerinin olmadığını herkesin bilmesine, aynı deney daha önce denenmiş olmasına rağmen." 

AA