Gebelik Döneminde Kan Uyumuna Dikkat

Kadın Hastalıkları Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Betül Görgen, gebelik döneminde kan uyumuna dikkat çekti.

Rh duyarlılığının gelişmesi için, Rh negatif kan grubu olan gebenin, Rh pozitif kan grubu olan bebek taşıması gerektiğini dile getiren Op. Dr. Betül Görgen, "Çoğunlukla doğuma kadar anne ve bebeğin kanı birbirine karışmadığı için, bebeği etkileyecek olan antikorların oluşması için bir neden yoktur. Bu nedenle ilk gebelikte muhtemelen bir etkilenme olmayacaktır. Fakat eğer kadın tekrar gebe kalır ve bebeğin kan grubu da Rh-pozitif olursa, zaten var olan antikorlar, bebeğin kan hücrelerine saldırır. Bu da bebekte kansızlık, sarılık ve daha ciddi problemlerin oluşumuna neden olur. Bu problemler her Rh-pozitif gebelikte gittikçe daha kötüye gider" dedi.

Rh duyarlılığının, gebeliğin ilk 3 ayında doktora mutlaka gidilmesini gerektiren en önemli sebeplerden biri olduğunu kaydeden Op. Dr. Görgen, "Sizi uyaracak herhangi bir belirti yoktur ve riski anlamanızın tek yolu kan testi yaptırmanızdır. Unutmayın; risk grubunda olsanız bile, Rh duyarlılığı önlenebilen bir durumdur. Eğer duyarlılık geliştirdiyseniz,bebeğinizi koruyabilecek tedaviler vardır. Gebelikte Rh duyarlılığı sadece Rh-pozitif bebeğe hamile olan Rh-negatif annelerde meydana gelir. Eğer anne Rh-negatif ve baba Rh-pozitifse bebek büyük olasılıkla Rh-pozitif olacaktır. Rh duyarlılığı gelişebilecektir. Eğer anne ve baba Rh-negatif kana sahipse, anne ve bebeğin kanı reaksiyona girmeyecek ve duyarlılık oluşmayacaktır" ifadelerini kaydetti.

"KÜÇÜK MİKTARDA RH-POZİTİF KANLA BİLE DUYARLILIK OLUŞABİLMEKTEDİR"

Rh duyarlılığının, Rh-negatif kan grubuna sahip bir kişinin, Rh-pozitif kanla karşılaşmasıyla olduğunu dile getiren Opç. Dr. Görgen, "Birçok kadın için bu duyarlılık, Rh-pozitif kan gruplu bebeğinin doğumu esnasında meydana gelir. Çünkü doğum esnasında bebeğin kanı, annenin kanına karışabilmektedir. Rh duyarlılığının oluşması için gereken minimum kan miktarı bilinmemekle beraber, 0,1 ml kadar küçük miktarda Rh-pozitif kanla bile duyarlılık oluşabilmektedir. Rh-negatif kişi, Rh-pozitif kanla karşı karşıya kaldıktan birkaç hafta sonra immunoglobulin M adı verilen antikorlar geliştirir. Bunlar plansentayı geçemeyecek kadar büyük olduğundan, annenin duyarlılığını tetikleyen ilk fetus genellikle zarar görmez. İkinci gebelik oluştuğunda ve o da Rh-pozitif bir bebekse, zaten daha önce duyarlılık geliştirmiş olan bağışıklık sistemi bu sefer çok hızla reaksiyon verir. Karşılaşmayı takip eden saatler içinde, bu sefer plasentayı geçebilen ve fetusun kan hücrelerine saldırarak onları yok eden immunglobulin G tarzı antikorlar oluşur. Bazı kişilerin büyük miktarda Rh-pozitif kana maruz kalsalar bile duyarlılık geliştirmezler. Ancak bunun sebebi bilinmemektedir" açıklamasında bulundu.

"HASTALIĞIN ŞİDDETİ FARKLI SEVİYELERDE OLABİLİR"

"Eğer geçmişte Rh duyarlılığı geliştiyse ve Rh pozitif bir partnere de sahipseniz, tekrar gebe kaldığınızdan itibaren yakın gözlem altında olmalısınız" diyen Op. Dr. Betül Görgen, "Rh pozitif kan grubunda bir bebeğe gebeyseniz bağışıklık sisteminiz hızla IgG antikorlarını oluşturur ve bunlar plasentayı geçerek fetüse ait kan hücrelerine saldırırlar. İlerde olacak her Rh pozitif gebelikte semptomların ciddiyeti artacaktır. Bu olaylar sonucunda meydana gelen fetal hastalığa Rh hastalığı, yenidoğanın hemolitik hastalığı ya da eritroblastosis fetalis adı verilir. Hastalığın şiddeti farklı seviyelerde olabilir. Hafif hastalıkta fetal kan hücrelerin bir kısmı etkilenmiştir. Fetal kansızlık hafif düzeydedir. Gebelik sıklıkla miadına kadar ulaşır ve bebekte özel bir tedavi gerektirmeyen sarılık ile belirti verir. Hafif hastalığa, duyarlılık gelişmesinden sonra oluşan ilk gebelikte daha fazla rastlanır. Ilımlı formunda, daha fazla fetal kan hücresi tahrip olur ve fetüste karaciğer büyümesi başlar. Kansızlık daha ciddidir. Bebeğin zamanından önce doğurtulması gerekebilir. Ayrıca doğmadan önce ya da doğduktan sonra kan transfüzyonu gerekebilir. Bu bebekler sarılık açısından dikkatle izlenmelidir. Hastalığın şiddetli formunda, fetal kırmızı kan hücrelerinin çoğunluğu tahrip edilmiştir. Fetüste şiddetli anemi, karaciğer ve dalak büyümesi vardır. Sarılıkla beraber, yaygın ödem de görülür. Fetüs doğumdan önce 1 ya da daha fazla kan transfüzyonu gerektirir. Ayrıca şiddetli hastalıkta bazen fetüs kanının genellikle Rh negatif bir kanla değişimi gerekebilir" dedi.

Op. Dr. Görgen, gebelikte Rh duyarlılığı gelişme riskini artıran durumlar konusunda ise şunları söyledi:

"Eğer Rh negatif bir gebeyseniz; tüm gebeler erken dönemde indirekt coombs testi yaptırmalıdır. Daha önce Rh duyarlılığı gelişen gebelerde test negatif sonuç verirse, 24 ve 28. haftalar arasında tekrar edilmelidir. Tekrarda sonuç yine negatifse doğuma kadar başka teste gerek yoktur. 28. haftada yapılacak bir doz Rh immunoglobulin iğnesi doğuma kadar oluşabilecek duyarlılığın önüne geçer. Doğum sonrası bebek Rh pozitifse, indirekt coombs tekrarlanmalıdır. Eğer duyarlılık yoksa doğum sonrası 72 saat içinde bir doz Rh immun globulin iğnesi yaptırmanız gerekir. Yeni doğan kan grubu Rh negatifse, Rh duyarlılığı gelişmeyeceğinden tedavi gerekmez."