Ermenistan’ın denge politikası merak konusu

Ermenistan'da bu ay başında yapılan seçimde yüzde 70 üzerinde oy alarak ezici bir üstünlükle iktidarını perçinleyen Nikol Paşinyan öncülüğündeki yeni yönetimin Rusya ile Batı ülkeleri arasında bir "denge politikası" izlemesi bekleniyor. Seçim zaferinden sonra ilk kez Rusya'ya giderek Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşen Ermenistan'ın yeni liderinin bu politikayı nasıl hayata geçireceği merak ediliyor.

Eski Sovyetler Birliği'ni oluşturan cumhuriyetlerden biri olan Ermenistan yıllardır Rusya'nın etki hakimiyetinde bulunuyordu. Ermenistan'ın yeni yönetiminin ise Rusya'nın yanı sıra Batı ile de daha gelişmiş ilişkiler kurmak istediği biliniyor. "Erivan, Rusya’ya rağmen politik bir hamlede bulunabilecek mi" sorusu tartışılırken uzmanlar, Ermenistan'ın özellikle dış politikada Rusya'nın istemediği bir çizgide adım atamayacağını düşünüyor.

Ermenistan’da 9 Aralık'ta yapılan erken seçimlerde "reformist" söylemlerle öne çıkan Nikol Paşinyan'ın yüzde 70,4'lük oy oranıyla iktidara gelmesi, Ermenistan-Rusya ilişkilerinin seyrinde bir değişlik olup olmayacağı sorusunu beraberinde getirdi. Birçok analiste göre, Ermenistan dahil eski Sovyet cumhuriyetlerini her zaman "küçük kardeşi" olarak gören Rusya, bu ülkelerin Batı ile kuracağı iyi ilişkilerde de söz sahibi olmayı amaçlıyor.

Uzmanlar, Moskova'nın Ermenistan'daki son gelişmeleri yakından takip ettiğini belirterek, Ermenistan'da büyük siyasi ve ekonomik hegemonyası bulunan Rusya'nın rızası olmadan ülkenin Batı'ya açılmasına neredeyse imkansız gözüyle bakıyor.

Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Başkanı Alev Kılıç, Ermenistan'da Paşinyan'ın ifadesiyle Kadife Devrim’in gerçekleştiğini ve Rusya’nın bu renkli devrimleri "Rusya'ya karşı girişimler" şeklinde yorumlayarak, sıcak bakmadığını belirtti.

Rusya'nın son zamanlarda Ermenistan'daki gelişmeleri kuşkuyla izlediğinin altını çizen Kılıç, "Bu kuşkuları gidermek için çeşitli temaslar oldu." dedi. Putin'le Paşinyan kısa süre içerisinde 4 kez görüştüğünü hatırlatan Kılıç, "Paşinyan muhalefetteki milletvekilliği döneminde Rusya karşıtı ve Batı yanlısı çok söz söyledi. İktidara geldikten sona bunları hiç tekrarlamadı ve 'Rusya bizim en önemli müttefikimiz, ilişkilerimizi geliştirmek istiyoruz' dedi." ifadesini kullandı.

"Bolton'un ziyareti Rusya'yı rahatsız etti"

Kılıç, son dönemde Fransa, Almanya, İtalya'dan Erivan'a üst düzey ziyaretler gerçekleşmesinin Rusya’yı iyice tedirgin ettiğini vurgulayarak, "Bunlar Ermenistan için olağan dışı ziyaretler. Özellikle ABD Başkanı Donald Trump'ın Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’un Erivanı ziyaret etmesi ve basın toplantısında 'Eski alışkanlıklarını bırak, silahlarını bizden al, Rusya'dan kop Batıya yanaş' mesajı vermesi Rusya'yı son derece rahatsız etti." dedi.

Kılıç, "Paşinyan, Ermenistan'ın geleceğinin Batı ile kuracağı ilişkilerden geçtiğini idrak etti. Bu dengeyi Rusya'yı karşısına almadan kurabilmenin Paşinyan'ın en büyük sınavı olacak." değerlendirmesini yaptı.

"Rusya’nın eli Ermenistan’a karşı eli çok kuvvetli"

Ermenistan'ın Rusya'ya rağmen Batı'ya yaklaşmasının mümkün olmadığını belirten Kılıç, "Rusya’nın şu anda Ermenistan’da 3 üssü, tam teçhizatlı 5 bin askeri var. Rusya’nın Ukrayna, Kırım ve Gürcistan'a işgal girişimlerine karşı önlem de alınamadı. Paşinyan korkmakta haklı. Rusya çok kolay müdahale eder. Ermenistan’ın Türkiye sınırını bile Rusya koruyor. Rusya'nın eli Ermenistan’a karşı eli çok kuvvetli." dedi.

Ermenistan'ın Rusya ve diasporanın desteği olmaksızın varlığını sürdüremediğini belirten Kılıç, Ermeni diasporasının Amerika ve Avrupa dışında Rusya'da da güçlü olduğunu hatırlattı.

Halkın hem uzun süren protestolarda hem de sandıkta desteklediği Paşinyan’ın seçimlerde arkasına aldığı gücü iç ve dış politikaya yansıtabileceği konusundaki kuşkular tazeliğini koruyor. İç politikada yolsuzluğu bitirmek, oligarkları siyasi arenadan temizlemek ve ekonomik reformlarla ülkeyi düze çıkarma gibi vaatlerde bulunan Paşinyan'ın bu sorunlar karşısında nasıl hareket edeceği merak ediliyor.

Dış politikada ise denge siyasetini izleyeceğini, hem Doğu hem de Batı ile iyi ilişkiler yürüteceğini belirten Paşinyan'ın önünde büyük bir Rusya bilmecesi var.

ABD'nin eski Avrupa-Avrasya ilişkilerinden sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Matthew Bryza, seçimlerden hemen sonra AA muhabirine Paşinyan'ın Kadife Devrim ile çok büyük bir iş başardığını ancak dış politikadaki Rus etkisini kırmanın bir hayli zor olacağı değerlendirmesinde bulunmuştu.

Bryza, Ermenistan'ın dış politikasında kısa sürede büyük değişimler beklenmemeli diyerek, "Ermenistan Rusya'nın baskısından ne kadar uzaklaşırsa Batı ülkeleri ve diğerleriyle o kadar iyi ilişkiler kurabilir. Rusya, Ermenistan ekonomisi ve politikasında çok etkin bir role sahip ve olmaya da devam edecektir." diye konuşmuştu.

Paşinyan Moskova'ya gitti

Paşinyan, 9 Aralık seçimlerinden sonra ilk kez Rusya'yı ziyaret etti. Paşinyan, Rusya'da Devlet Başkanı Vladimir Putin'le görüştü. İki lider, ülkeleri arasındaki iş birliğine vurgu yaptı.

Putin, Ermenistan seçimlerinden zaferle çıkan Paşinyan ve ekibini kutlayarak, başarılı bir çalışma dönemi diledi. Ermenistan ile güvenlik ve ekonomi alanında iş birliğini arttırmak istediklerini belirten Putin, "Rusya bunun için elinden geleni yapmaya hazır. Aramızdaki ilişkileri tanımlamaya gerek yok. Bunlar gerçekten önemli içeriklerle dolu müttefik ilişkileri." dedi.

Putin, ayrıca, Rusya'nın Ermenistan'ın en büyük ticari ortağı olduğuna ve geçen yıl iki ülke arasındaki ticaret hacminin neredeyse yüzde 30 arttığına dikkati çekti.

Paşinyan ise Rusya'ya en çok ziyaret gerçekleştirdiği ülkelerden biri olduğunun altını çizerek, iki ülke arasında özel stratejik ilişki bulunduğuna ve bu eğilimin devam edeceğine işaret etti.

Paşinyan, "Yeni seçilen parlamentomuz da ilişkimizin geliştirilmesine katkıda bulunacaktır. Ekonomik ilişkiler konusunda da pozitif düşünüyoruz." diye konuştu.

Görüşme öncesinde, Rusya'nın Ermenistan'da tedarikçisi olduğu ve 31 Aralık'ta sona erecek gaz anlaşmasının ana gündem maddelerinden biri olacağı konuşuluyordu. Ancak Paşinyan, bugün sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, "Rus doğal gaz fiyatı hakkında bir anlaşma yok." ifadelerini kullandı.

İki lider arasındaki görüşmenin Rusya Dışişleri Bakanlığı'nın Ermenistan'ı yabancı müdahaleler konusunda uyarmasından bir hafta sonra gerçekleşmesi dikkati çekti. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Moskova ve Erivan'ın Ermenistan'da "yabancı asker" varlığının önlenmesi için bir anlaşma yaptığını ifade etmişti.

Açıklamanın ardından Paşinyan, Rusya ile geçmiş yönetimler arasında böyle bir anlaşmanın görüşüldüğünü ancak kendileriyle ele alınmadığına dikkati çekerek, "Lavrov ne demek istediğini netleştirmeli." demişti.(AA)