Ekonomistler işsizlik rakamlarını değerlendirdi

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye'de işsizlik  oranı, temmuzda geçen yılın aynı ayına göre 0,1 puan artarak yüzde 10,8 oldu. Söz  konusu dönemde işsiz sayısı 88 bin kişilik artışla 3 milyon 531 bin kişi olarak  kayıtlara geçti.

Buna göre, Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz  sayısı, temmuzda geçen yılın aynı ayına göre 88 bin kişi artarak 3 milyon 531 bin  kişiye çıktı. Aynı dönemde işsizlik oranı 0,1 puan yükselerek yüzde 10,8 oldu.

Konuya ilişkin olarak AA muhabirinin sorularını yanıtlayan AA Finans  Analisti ve EkonomistHaluk Bürümcekçi, işsizlik oranındaki değişimin  mevsimselliğin gerektirdiği hafif yükselişten daha sert arttığının görüldüğünü  ifade etti. Bunun ise ikinci ve üçüncü çeyrekte büyüme hızında gözlenen  yavaşlamanın istihdamı olumsuz etkilemeye devam ettiğini düşündürdüğünü aktaran  Bürümcekçi, "Temmuz ayında istihdam aylık 49 bin azalırken, iş gücü 167 bin ile  yüksek artış göstermiş ve işsiz sayısının 216 bin artmasına neden olmuştur. Öte  yandan, özellikle iç talebin seyri açısından önemli bir gösterge olarak  izlediğimiz tarım-dışı istihdamın yıllık artış hızının yüzde 3,3 ile önceki aya  benzer seyrettiğini görmekteyiz." ifadelerini kullandı.

"İŞSİZLİK ORANININ MEVSİMSEL OLARAK DA YÜKSELECEĞİ DÖNEMDEYİZ"

İşsizlik oranının mevsimsel olarak da yükseleceği bir dönemde  bulunulduğunu dile getiren Bürümcekçi, "Mevsim etkilerinden arındırılmamış  verilerin tarihsel gelişimine bakıldığında, genellikle işsizlik oranının yılın en  düşük noktasını mayıs ayında gördüğü, bu ayı takiben de ocak ayı sonuna kadar  yükseliş eğilimine girdiği bilinen bir gelişmedir, yani mevsimsellik söz konusu  oranların gelişiminde önemli bir belirleyici olmaktadır. Bu nedenle işsizlik  oranındaki yükselişin, mevsim etkilerinden arındırılmış verilerde gözlenip  gözlenmediği trend açısından daha önemli bir unsur olmaktadır. Buna karşılık,  istihdamın ekonomilerin gerek genişleme gerekse daralma dönemlerinde ancak bu  döngü belirli bir olgunluğa ulaştıktan sonra belirgin değişim gösteren bir üretim  faktörü olması, bu verinin öncü bir gösterge olmaktan çok, ekonomik aktivitedeki  değişimlerin hane halkı üzerindeki etkilerini gecikmeli olarak yansıtan bir veri  olduğunu unutmamamızı da gerektiriyor." değerlendirmesinde bulundu.

Bürümcekçi, şunları kaydetti:

"Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı 2005-2017 döneminde en  düşük seviyesini yüzde 8,1 ile Haziran 2012’de görmüş, en yüksek seviyesine ise  yüzde 14,8 ile Şubat 2009’da ulaşılmıştı. İşsizlik oranları 2016 Mayıs’tan  itibaren çok hızlı yükseliş eğilimine girerek Aralık’ta yüzde 11,9 ile Mart  2010’dan bu yana en yüksek seviyesine çıkmıştı. 2017 yılında alınan önlemlerle ve  yılın ikinci yarısında büyümede gözlenen belirgin güçlenmeyle beraber de ocak  ayında yüzde 9,9 seviyesine kadar gerileme gözlenmişti. Sonrasında gözlenen yatay  seyri takiben ise ekonomideki yavaşlamayla birlikte son dört aydır yükseliş  eğiliminde. Öte yandan, mevsimsellikten arındırılmış verilerde trend açısından  istihdamdaki aylık değişimlerin daha fazla bilgi içerdiğini düşünüyoruz. ABD  tarım dışı istihdam verilerinin izlendiği gibi, Türkiye’de de mevsimsellikten  arındırılmış tarım-dışı istihdam aylık değişimini takip etmekteyiz. Bu açıdan  bakıldığında, Türkiye ekonomisinde 2012-2015 döneminde aylık ortalama 70 bin  kişilik güçlü sayılamayacak bir tarım dışı istihdam artışı yakalanmıştı. 2016  yılı ortalaması ise 27 bin ile 2012-15 dönemi ortalamasının çok gerisinde  kalmıştı. Geçen yıl ise, yıl ortalaması 114 bin seviyesi ile belirgin  güçlenmişti. Bu yıl ilk çeyrekte 47 bin artışa karşılık, ikinci çeyrek ortalaması  ise 11 bin artışla yavaşlamaya işaret etmişti. Temmuz’da ise 9 bin azalış  kaydedilmiş. Buna karşılık, mevsimsellikten arındırılmış iş gücüne katılım oranı  yüzde 53,2 ile tarihi zirvesinde seyrederken, işsizlik oranının yükselmesini  getirdi."

Halk Yatırım Menkul Değerler AŞ Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı  da işsizlik oranındaki artışın önemli bir kısmının mevsimsel davranışla ilgili  olduğunu kaydetti.

Bu etkiler dışlandığında yükselişin  0,1 puan olduğunu ifade eden  Tokalı, "İş gücüne katılım oranının düşmesine karşın işsizlik oranının artmış  olması, gerekse de finansal dalgalanmanın ekonomik aktivitede yarattığı  yavaşlamanın istihdam piyasasında gelecek dönemdeki etkilerini düşündüğümüzde,  gelecek verilerde işsizlik oranındaki artışın belirginleşmesi beklenebilir."  değerlendirmesinde bulundu.

İntegral Yatırım Araştırma Direktörü Tuncay Turşucu, temmuz dönemine  ait işsizlik oranını yüzde 10,8 seviyesinde açıklandığını belirterek, "Bu rakam  geçen yıl aynı dönemde yüzde 10,7 seviyesinde bulunuyordu. Geçen yıla göre 507  bin kişilik istihdam artışı görülüyor. Bu artışın tarım dışı sektörden geldiği  görülüyor. Tarım sektöründe ise 247 bin kişi istihdamda azalma görülüyor. Geçen  yıla göre iş gücüne katılım kadar hemen hemen aynı miktarda istihdam oluştuğunu  söylemek mümkün. Bu nedenle işsizlik oranında önemli bir gelişme görülmüyor."  değerlendirmesinde bulundu. 

Turşucu, mevsim etkilerinden arındırılmış verilerde ise istihdam  azalırken işsizlik oranının arttığını belirterek, işsizlik oranının geçen ayki  veride yüzde 10,9 iken yüzde 11 seviyesine yükseldiğini kaydetti.

Arındırılmış veride işsizlik oranının şubat ayından bu yana artış  eğiliminde bulunduğunu ifade eden Turşucu, "Yine aynı veride istihdam rakamında  yılbaşındaki istihdam seviyesinin altında bulunuyoruz. Manşetteki verilerde  mevsim etkileri öne çıkmış görünüyor. Turizm sektörünün güçlü olması bunda etkili  olmuş olabilir. Gelecek dönemde hem ekonomideki daralmanın iyice hissedilmesi hem  mevsimsel etkilerin zayıflaması ile birlikte işsizlik oranında artışlar  görülebilir. Nitekim hükümetin 2018 yılı işsizlik oranı beklentisi yüzde 11,3  seviyesinde bulunuyor." 

Turşucu, verinin piyasalar üzerinde önemli bir etkisi olmadığına vurgu  yaparak, borsa ve dolarkurundaki pozitif seyirlerin devam ettiğini  kaydetti.

GCM Menkul Kıymetler Araştırma Uzmanı Enver Erkan, arındırılmamış ham  verilere bakıldığında, temmuz ayının da içinde olduğu yaz döneminin zaten  istihdamın arttığı, iş gücüne katılım oranının arttığı bir zaman dilimi olduğunu  belirterek, "Buna karşılık hem ham işsizlik oranında, hem de mevsimsellikten  arındırılmış işsizlik oranında artış görülmektedir. Arındırılmış verideki artış  sene başından beri devam ediyor." değerlendirmesinde bulundu.

Erkan, ikinci yarıdan itibaren ekonomik performansta meydana gelen  yavaşlamanın istihdam tarafında da bundan sonraki aylarda yansıma bulacağını  ifade ederek, işsizlik oranın da ağustos-eylül ayından sonraki periyotta artış  gösterebileceğini kaydetti. (AA)