Doç. Dr. Şahiner: İyileşen Çinli doktorlardaki cilt koyulaşması karaciğer fonksiyonlarının bozulmasıyla ilişkili

Yeni tip koronavirüsün (Kovid-19)çıkış noktası olan Çin'in Vuhan kentinde görev yapan Kardiyolog Dr. Yi Fan ve Ürolog Dr. Hu Weifeng, hastalığa yakalanmalarının ardından Vuhan Akciğer Hastanesi'nde 2 ay tedavi gördü.

Çin medyasında yer alan habere göre, tedavi sürecinde ciddi koronavirüs enfeksiyonundan kaynaklı karaciğerlerinde hasar meydana gelen doktorların ten renklerinde koyulaşma gözlemlendi.

Bu haber Türkiye ve dünya basınında gündem olurken, akıllara "Kovid-19 tedavisini gören her insanda ten rengi koyulaşır mı?" sorusunu getirdi.

"Karaciğer fonksiyonlarındaki bozulma ile ilişkili olabilir"

 Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Gülhane Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji ve Tıbbi Viroloji Uzmanı Doç. Dr. Fatih Şahiner, koronavirüsün birincil ve temel olarak akciğerdeki tip 2 epitelyal hücreleri ile ince bağırsak epitel hücrelerini enfekte ettiğini ve buralarda çoğalma özelliği gösterdiğini belirtti.

Bu durumun hücre içi çoğalmayı gösteren özel testlerle saptandığını anlatan Şahiner, bugünkü bilgilerin, karaciğer, kalp, böbrek gibi iç organlardaki hasarların asıl sebebinin virüsün doğrudan yol açtığı bir hasar olmadığı, bağışıklık sisteminin aşırı cevabının neden olduğu immün-hasar ile pıhtılaşma bozukluğunun sebep olduğu kılcal damarlardaki tıkanmalarla ilişkili olduğuna işaret ettiğini kaydetti.

Karaciğer hasarı ile ilgili problemlerin cilt renginde değişikliklere neden olabileceğinin bilindiğini aktaran Şahiner, "Karaciğerde bilirübin metabolizmasındaki bozukluk ciltte sarılığa neden olabilirken, ferritin (demir) metabolizmasıyla ilgili sorunlar ise cilt renginde koyulaşma (gri veya bronz renk değişimi) ile karşımıza çıkabilmektedir. İlgili haberde, iki doktorun çok uzun süre tedavi aldıkları, ismini açıklamadıkları bir ilaç nedeniyle karaciğerlerinin önemli derecede hasar gördüğü ve demir metabolizmalarının bozulmuş olabileceği belirtiliyor. Yani, bu durum Kovid-19'a özel bir hal olmaktan ziyade diğer birçok nedenle ortaya çıkabilecek karaciğer fonksiyonlarındaki bozulma ile ilişkili gibi duruyor." değerlendirmesinde bulundu.

"Kovid-19 etkeninin karaciğerde çoğaldığını kanıtlayan bir çalışma yok"

Doç. Dr. Şahiner, The Lancet adlı akademik tıp dergisinde yayımlanan bir makalede, şiddetli hastalığı olan kişilerde anormal karaciğer fonksiyon sıklığının artığını gösteren veriler sunulduğuna işaret ederek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bu makalede, koronavirüs enfeksiyonu olan hastalarda karaciğer hasarının doğrudan karaciğer hücrelerinin viral enfeksiyonundan kaynaklanabileceği bildirilse de bu virüsün kanda saptanabilmesi nedeniyle bir olasılık olarak ele alınmış ancak herhangi bir kanıt sunulmamıştır. Aynı makalede, SARS hastalarında yapılan patolojik çalışmalarda virüsün karaciğer dokusundaki varlığı doğrulansa da viral titrenin nispeten düşük olduğu ve viral çoğalma göstergesi olan inklüzyon cisimciklerinin gözlenmediği, yine MERS hastalarında karaciğer dokusunda viral partiküllerin tespit edilemediği bilgisi yer almaktadır. Doğrudan karaciğeri hedef alan fare koronavirüsleri de vardır ancak Kovid-19 etkeninin karaciğerde çoğaldığını kanıtlayan bir çalışma bugün için bulunmamaktadır. 2003 epidemisinden sorumlu SARS koronavirüs ile ilgili detaylı çalışmalar yapılmış ve sinir dokusunda bulunabildiği gösterilmiş olsa da literatüre karaciğer hücrelerinde çoğalıp hasara neden olduğuna dair bir bulgu sunulmamıştır. Olgu sayısının (Kovid-19) 2,5 milyonu bulduğu günümüzde böylesi bir bilgi de raporlanmış değil. Dolayısıyla, karaciğer hasarına bağlı ciltte koyulaşma olasılığının, şiddetli enfeksiyon geçiren ve uzun süre tedavi gören kişilerde meydana gelen ve virüsle doğrudan ilişkili olmayan nadir bir durum olduğu anlaşılıyor."

"Uzun süreli tedavi alanlarda bu tür durumlarla karşılaşılabilir"

Şahiner, cilt renginin değişiminde Kovid-19'un yanı sıra başka bir durumun etkisinin olma ihtimaline ilişkin, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Tedavide kullanılan ve karaciğer fonksiyonlarını etkileyen herhangi bir ilaç, uzun süreli yüksek oksijen tedavisinin hemoglobin metabolizmasına etkileri, viral enfeksiyon sırasında kemik iliğinde görülen dolaylı baskılanma, eritrosit ve trombosit metabolizmasında bozulma bunun nedenleri olabilir. Şiddetli hastalık ve bağışıklık sisteminin neden olduğu hasar diğer bir olasılık. Sıtma ve Kovid-19 hastalarının tedavisinde de kullanılan klorokin grubu ilaçların karaciğerde biriktiği bilinmekte ve hastalar karaciğer fonksiyonları yönünden izlenmektedir. Ancak, hastalar genellikle kısa süreli tedavi ile iyileştikleri için bu tür yan etkilerle çok karşılaşmıyoruz. 2-3 ay gibi uzun süreli tedavi alan ve hastalığın şiddetli seyrettiği kişilerde bu tür durumlarla nadir olarak karşılaşılabilir."

Şahiner, biriken metabolitin türüne göre cildin renginin değişen sürelerde tekrar eski haline döneceğini anlatarak, "Karaciğerde bir sıkıntı oluyor, bir şey ciltte birikiyor ve vücut onu bir süre sonra temizliyor. Örneğin, kolumuzu bir yere çarptığımızda ya da kan verdiğimizde orada bir kırmızılık oluyor. Onu da vücut bir süre sonra temizliyor. Bu da temizleniyor. Ne kadar sürede eski haline döneceği ise orada biriken şeyin miktarına ve ne biriktiğine bağlı. Karaciğeri etkileyen durumlarda ciltte biriken metabolit, türüne göre değişmek üzere zaman içerisinde tekrar eski haline gelir." şeklinde konuştu.

- Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıbbi Mikrobiyoloji ve Tıbbi Viroloji Uzmanı Doç. Dr. Fatih Şahiner: 
- "İlgili haberde iki doktorun çok uzun süre tedavi aldıklarından, ismini açıklamadıkları bir ilaç nedeniyle karaciğerlerinin önemli derecede hasar gördüğünden ve demir metabolizmalarının bozulmuş olabileceğinden bahsediliyor. Yani, bu durum Kovid-19'a özel bir hal olmaktan ziyade diğer birçok nedenle ortaya çıkabilecek karaciğer fonksiyonlarındaki bozulma ile ilişkili gibi duruyor"
- "Karaciğer hasarına bağlı ciltte koyulaşma olasılığının, şiddetli enfeksiyon geçiren ve uzun süre tedavi gören kişilerde meydana gelen ve virüsle doğrudan ilişkili olmayan nadir bir durum olduğu anlaşılıyor"
- "Biriken metabolitin türüne göre cildin rengi değişen sürelerde tekrar eski haline döner. Ne kadar sürede eski haline döneceği ise orada biriken şeyin miktarına ve ne biriktiğine bağlı"

Doç. Dr. Şahiner, Kovid-19'u yenen Çinli iki doktorun tedavi sürecinde ten renklerinin değişmesine ilişkin, "Bu durum bu enfeksiyona özel bir durum olmaktan ziyade diğer birçok nedenle ortaya çıkabilecek karaciğer fonksiyonlarındaki bozulma ile ilişkili gibi duruyor." dedi. 

AA