Cezayir'de 2019'a halk hareketi damgasını vurdu

Cezayir'de 2019'a, Abdulaziz Buteflika rejiminin yıkılması ve pek çok üst düzey yöneticinin tutuklanmasıyla sonuçlanan halk hareketi damgasını vurdu.

Eski Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika'nın 18 Nisan'da yapılması planlanan seçimlerde beşinci dönem adaylığını açıklamasının ardından başlayan gösteriler, 12 Aralık'ta Abdulmecid Tebbun'un cumhurbaşkanı seçilmesine rağmen devam etti.

Ülke siyasetinde köklü değişiklik talebiyle başlayan halk hareketinin 2020'de nasıl bir sürece gireceği ise merak ediliyor.

Cezayir'de 2019 yılında yaşanan temel siyasi olaylar şöyle:

Beklenmedik ayaklanma

22 Şubat'ta beklenmedik bir şekilde gelişen halk hareketi, kimilerine göre tekerlekli sandalyedeki cumhurbaşkanının 5. dönem aday olmasının Cezayirlilerde meydana getirdiği aşağılanma hissinin bir sonucuydu, kimilerine göre ise ülkedeki yönetim erkanı arasındaki mücadelenin sokağa yansımasıydı.

Sebep ne olursa olsun halk hareketi, ülkenin çehresini değiştirdi. Gösteriler nedeniyle 1,5 ay içinde ülkede en uzun dönem iktidarda olan Cumhurbaşkanı Buteflika istifa etmek zorunda kaldı.

Söz konusu halk hareketi, eski istihbarat başkanlarından Muhammed Medyen gibi Buteflika döneminin sivil ve askeri yetkililerinin pek çoğunun demir parmaklıklar arkasına girmesiyle sonuçlandı.

Bir dönem ülkenin en nüfuzlu isimleri arasında gösterilen Buteflika'nın kardeşi Said Buteflika, eski başbakanlar Ahmed Uyahya ve Abdulmelik Sellal ile ülkede önde gelen iş adamları tutuklanırken, iktisadi ve siyasi kurumlarda da "temizlik" hareketine girişildi.

Bazı Cezayirliler yolsuzluk soruşturmalarını desteklerken, bazıları da soruşturmaların devlet kademelerinde tasfiye yapmak için kullanıldığını iddia etti.

Halk hareketi durmaksızın devam etti

Siyaset sahnesinde bu gelişmeler yaşanırken, neredeyse yıl boyunca süren halk hareketinde dillendirilen talepler, Buteflika ve yakın çevresindeki isimlerin yönetimi bırakmasından köklü değişime doğru evrildi.

Halk hareketinin son aylarında, cumhurbaşkanlığı seçimleri kanalıyla anayasal süreci uygulamaya çalışan ordu ile sokaktaki muhalifler arasında da adı konulmamış bir mücadele patlak verdi. Halk, ordunun aksine rejimin tüm sembol isimlerinin siyasetten çekilmesi ve yeni bir anayasayla geçiş dönemine girilmesi talebinde diretti.

Ordu ve yönetim ise 12 Aralık'ta yapılacak seçimleri "ülkede istikrarı sağlayacak bir mihenk taşı" olarak gördü. Halk hareketi ise seçimleri bir dayatma ve yüzeysel bir değişim aracı olarak değerlendirdi. Bunun sonucunda Cezayir sokakları, seçimlere karşı çıkanlar ile sandığı destekleyenlerin karşılıklı gösterilerine sahne oldu.

Söz konusu tartışma, muhaliflerden bir kısmının boykotuna ve yüzde 40'larda kalan katılım oranına rağmen 12 Aralık'ta gerçekleşen cumhurbaşkanlığı seçimleriyle son buldu.

Eski rejim bünyesinde görev alan 5 kişinin yarıştığı seçimlerde bir ilke tanıklık edildi ve sonuçlara hiç bir itiraz yapılmadı. Oyların tamamı sayılıncaya kadar da kazananın kim olduğu açıklanmadı ve Buteflika'nın halefi olarak eski Başbakan Abdulmecid Tebbun seçildi.

2020 senaryoları

Tebbun, cumhurbaşkanı seçilmesinin akabinde sokaklardaki göstericilere "diyalog için elini uzattığını" ifade etti ve halkın değişim isteklerini yerine getirme vaadinde bulundu. Ancak halk hareketi Tebbun'un seçilmesinden sonra da hız kesmeden devam etti.

Tebbun'un sunduğu "değişim" haritası; teknokrat hükümetinin kurulması, anayasal düzenlemelere gidilmesi, seçim ve partiler kanunun değiştirilmesi, sonrasında erken genel ve yerel seçime gidilmesi, yolsuzlukla mücadele ve ekonomik reformlar üzerine odaklandı.

Cumhurbaşkanının diyalog talebinden sonra halk hareketi ile rejim muhalifleri arasında görüş ayrılıkları yaşandı. Bunlardan bir kısmı cumhurbaşkanının "emrivaki" ile yönetime geldiğini gerekçe göstererek diyaloğa karşı çıkarken, bir kısmı da daha akılcı çözümlerin ve diyaloğun benimsenmesi gerektiğini savundu.

Bu şartlarda önümüzdeki yıl, Cumhurbaşkanı Tebbun'un yol haritasının halk nezdinde kabul görüp görmeyeceğine ya da halk hareketinin sürüp sürmeyeceğine sahne olacak.

Ülkedeki en kilit isim hayatını kaybetti

Buteflika'nın sahne dışına itilmesi, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin düzenlenmesi, ülkesindeki yolsuzlukla mücadele operasyonlarının başlatılması gibi süreçlerin odak noktasındaki Cezayir Genelkurmay Başkanı Ahmed Kayid Salih ise 23 Aralık'ta geçirdiği kalp krizi sonucu 79 yaşında hayatını kaybetti.

Buteflika'nın görevi bırakmasında etkin rol oynayan Salih'in cenazesi, binlerce Cezayirlinin katıldığı törenle 25 Aralık'ta toprağa verildi.

Cumhurbaşkanı Tebbun, Salih'in yerine Genelkurmay Başkanlığına Kara Kuvvetleri Komutanı Said Şangariha'yı vekaleten atadı.

AA