Brexit'e renk katan başkan

İngiltere’de 2 başbakanı ve onlarca bakanı istifaya sürükleyen, sadece siyasi partileri değil, aileleri de bölen Brexit sürecinin yıldızlaştırdığı tek isim, görevini bırakmaya hazırlanan Avam Kamarası Başkanı John Bercow oldu.

İngiliz parlamentosunun alt kanadı Avam Kamarası’nın Başkanı Bercow 31 Ekim’de görevi bırakacağını açıkladı.

2009’da geldiği görevi 10 yıldır sürdüren Bercow, ülkenin 1940’tan bu yana en uzun süre görevde kalan Avam Kamarası Başkanı unvanını aldı.

İngiltere’de, parlamentonun seçimle gelen alt kanadı Avam Kamarası’nın 157. başkanı olan Bercow, özellikle Brexit sürecinde aldığı kararlarla tarihe geçti.

Kendisini “demokrasinin beşiği”, parlamentosunu da “parlamentoların anası” olarak nitelendirse de, İngiltere’de hükümetlerin geniş yetkileri bulunuyor.

Bazı siyasi gözlemcilerin İngiliz yönetim sistemini “seçilmiş diktatörlük” diye nitelendirmesine yol açan bu yetkilerin başında da hükümetin, parlamento gündemini belirleme yetkisi geliyor.

John Bercow, Theresa May ve Boris Johnson’ın başbakanlık döneminde hükümetlerin bu yetkisine karşı parlamenterlerin yanında yer almasıyla dikkat çekti.

Parlamentonun gücünü pekiştirdi

Bercow, Brexit sürecinde kritik dönemeçlerde, gerek muhalefet milletvekillerinin, gerekse de iktidar partisi içindeki muhalif milletvekillerinin parlamento gündemini “ele geçirmesine” izin verdi.

Siyasi gözlemciler Bercow’un bu konudaki başarısını, parlamentoda güçlü bir hükümet çoğunluluğunun bulunmamasına bağlasa bile, onun yerinde başka birinin bulunması halinde ne tür kararlar alacağını bilmenin imkansızlığını da teslim ediyor.

Avam Kamarası Başkanının milletvekillerinden yana kullandığı inisiyatif, Brexit tarihinin önce 29 Mart’tan 31 Ekim’e ertelenmesine, son olarak da geçen hafta ülkenin 31 Ekim’de anlaşmasız Brexit yoluna girmesini önleyecek bir yasanın çıkarılmasına zemin sağladı.

Bercow, görev süresi boyunca bakanların ve başbakanların, milletvekillerini soru önergelerine yanıt vermeleri konusunda da ısrarlı ve kararlı bir tutum sergileyerek parlamentonun gücünü pekiştirmesiyle öne çıktı.

Dünya çapında şöhret

Brexit süreci aldığı keskin virajlarla İngiliz parlamentosunu dünya gündemine taşırken, spot ışıkları sık sık Bercow’a odaklandı.

Bercow’un Hababam Sınıfını andıran Avam Kamarası'nda sergilediği tatlı sert ve tarafsız yönetim, kendisine dünya çapında bir şöhret kazandırdı.

Bariz mimiklerle ve büyük jestlerle milletvekillerini düzene (“Orrrderrrr!”) davet eden bağırışları dünya televizyonlarında geniş yer bulan Bercow, başbakan dahil herkesi susturma yetkisini kullanma şekliyle belki de pek çokları için “kabak tadı” vermeye başlayan Brexit sürecini renklendirdi.

Bercow’un dünya gündemine taşıyan bir kararı da İngiltere’yi ziyaret eden ABD Başkanı Donald Trump’ı "ırkçı ve cinsiyetçi" diye nitelendirerek parlamentoya hitap etmesine izin vermemesi oldu.

Düşman da topladı

Ancak Bercow parlamentoda sergilediği renkli ve esprili yönetimle sadece hayran toplamadı.

Özellikle Brexit tartışmalarında aldığı kararlar Bercow’u ülkedeki aşırı sağ Brexitçi kitlenin hedefi haline getirdi.

Brexit yanlılarının yaptığı gösterilerde, Bercow’u "hain", parlamentoyu da "halk düşmanı" ilan eden dövizler yaygın olarak yer aldı.

Bercow Daily Mail, The Sun ve Daily Express gibi katı Brexitçi gazetelerin de hedef tahtasında olageldi.

Yahudi taksi şoförünün oğlu

Yahudi bir taksi şoförünün oğlu olarak 1963’te dünyaya gelen Bercow, ergenlik yıllarından itibaren siyasetin içinde yer aldı.

Londra’da ilçe belediye meclisinde başladığı aktif siyaseti bazı bakanlıklarda aldığı danışmanlık rolleriyle sürdürdü.

1997’da Muhafazakar Parti’nin Buckingham milletvekili olarak Avam Kamarası’na giren Bercow, 2009’da Başkan seçildi.

Geride bıraktığı 40 yılın siyasi birikimiyle Bercow, görevi bırakma tarihini seçerken de Brexit sürecine damga vurmayı ihmal etmedi.

Başbakan Johnson’ın ülkeyi anlaşmalı veya anlaşmasız ama mutlaka AB’den ayırmayı vadettiği 31 Ekim tarihini seçen Bercow, hem Johnson’a bir mesaj vermiş oldu, hem de kendisinden sonra göreve gelecek başkanı muhalefetin çoğunlukta olduğu bir parlamentonun seçmesine zemin hazırladı.

Bercow’un görevi bırakma kararı almasında Johnson’ın yapılacak bir genel seçimde, teamüle aykırı olarak Bercow’a karşı milletvekili adayı çıkarmaya hazırlanması rol oynadı. İngiltere’de büyük siyasi partilerin, Avam Kamarası başkanlarının seçim bölgelerinde onlara karşı milletvekili adayı göstermemesi teamülü bulunuyor.

Brexit kurbanı iki başbakan

2016’daki AB referandumunda Brexit kararı alınmasıyla, ülkenin AB üyeliğinin devamı için kampanya yürüten dönemin Başbakanı David Cameron istifa kararı almış ve Brexit’in ilk kurbanı unvanını kazanmıştı.

Ondan görevi devralan Theresa May ise hükümet çoğunluğunu kaybettiği bir erken genel seçimin, AB ile vardığı Brexit anlaşmasının parlamentoda 3 kez reddedilmesinin ve Avrupa Parlamentosu seçimlerin partisini 5. sıraya düşürmesinin ardından istifa etmişti.

Brexit’in kurban aldığı 2. başbakan olan May’in döneminde, Brexit politikasındaki değişiklikler de 40’tan fazla bakanı istifaya sürüklemişti.

Brexit Johnson ailesini de böldü

Temmuz ayında başbakanlığı May’den devralan Boris Johnson da daha görevinin ilk haftalarında aldığı darbelerle zayıflamış durumda.

Şu ana kadar 23 milletvekilini kaybeden Johnson, Brexit konusunda görüş ayrılığı yaşadığı kardeşi Jo Johnson’ın bakanlıktan istifasıyla belki de en ağır darbeyi ailesinden almış bulunuyor.

Ayrıca Johnson kardeşler arasındaki ayrılık, Brexit’in kamuoyu araştırmalarına yansıyan kutuplaştırıcı ve aileleri dahi parçalayacak derinlikteki bölücü niteliğinin en çarpıcı simgesi oldu.

Erken seçim için 2 girişimi parlamentoda engellenen Johnson, anlaşmasız Brexit’i önleyecek bir yasanın dün yürürlüğe girmesiyle de seçmenine verdiği öncelikli vaadi yerine getirme gücünü yitirdi.

İngiltere’yi siyasi bir komedinin sahnesine dönüştüren Brexit sürecinde sadece John Bercow, parlamentonun üstünlüğünden yana aldığı kararlı tutumla tarihe olumlu bir şekilde geçmeyi başarmış oldu.

AA