BM’den Kıbrıs açıklaması

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, hazırladığı Kıbrıs raporunda, ”Devam eden istişarelerin, müzakerelerin yeniden başlamasını sağlayacağını umuyorum.” ifadesini kullandı.

Guterres, Kıbrıs’ta 6 Ekim 2018-10 Nisan 2019’da tarafların ”anlamlı ve sonuç odaklı” müzakerelere yeniden başlama noktasında kaydedilen ilerleme ve gelişmelere ilişkin raporunu BM Güvenlik Konseyine sundu. Raporda Guterres, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ve Rum lider Nikos Anastasiadis’in 26 Ekim 2018 ve 26 Şubat 2019 tarihlerinde BM denetiminde
yaptığı iki görüşmeyi ”nadir bir fırsat” olarak nitelendirdi. Guterres, müzakerelere yeniden başlanması için belirlenecek şartlar konusunda iki liderin bu görüşmelerde yüz yüze yaptığı fikir alışverişinin ardından bazı önemli güven artırıcı önlemlerin de alındığını ifade etti.

Antonio Guterres, Kıbrıs’ta 2018’in sonlarına doğru Rum ve Türk kesimi tarafından BM ve Dünya Bankasının da katılımıyla ortak yapılan anket sonucunun her iki toplumda da çoğunluğun barış planın nasıl olacağına dair çok az bilgi sahibi olduğunu ya da hiç olmadığını ortaya koyduğunu kaydetti. Anket sonuçlarının aynı zamanda, her iki toplumda çoğunluğun uzlaşma arzusunu dile getirdiğini ancak toplumların uzun süredir devam eden statükonun siyasi, ekonomik ve sosyal sonuçlarından kaygı duyduğunu da gösterdiğini belirten Guterres, müzakerelerle ilgili önemli konular hakkında iki taraftan yapılan ”düello gibi açıklamaların siyasi süreçteki ortama katkıda bulunmadığını” ifade etti.

Kıbrıs’taki barış gücü misyonunun bu süreçte ateşkes hattında ihlallerde artış gözlemlendiğini rapor ettiğini kaydeden Guterres, ” İki taraf da kamuoyunda kapsamlı bir çözüm için gerekli siyasi iradenin var olduğu konusundaki şüpheleri dindirmeyi genel olarak başaramadı. Barış sürecinin geleceğine dair belirsizliğin devam etmesi iki toplumu siyasi angajmandan caydırdığı izlenimi verdi, kamuoyu algı anketlerinde daha fazla katılım isteği olmasına rağmen. Bu belirsizlik ayrıca iki toplumun yeniden birleşmesi beklentilerine dair inancı aşındırıyor” değerlendirmesinde bulundu.
Guterres, sivil toplum düzeyinde de iki toplum arasında bazı önemli girişimler olduğuna işaret etti.

Kıbrıs sorunu için görevlendirdiği geçici özel danışmanı Jane Holl Lute’un taraflarla ayrı ayrı görüşmeler yaptığını, Ada’yı 4 kez ziyaret ettiğini, garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’den yetkililer ve Avrupa Birliği’nden temsilcilerle de görüştüğünü aktaran Guterres, istişareler sırasında tüm taraflar çözüm konusundaki taahhütlerini yinelese de bu yöndeki çabaların başarılı olamadığını belirtti. Guterres, ”Ada’daki retorik, gerek ton gerek içerik olsun, toplumları bir araya getirecek ortak bir gelecek yerine toplumları bölmeye devam eden farklılıklara vurgu yapıyor. Her iki tarafta da yapılan iki görüşmenin ardından, müzakerelerin yeniden başlaması konusunda şüpheler devam ediyor” değerlendirmesini yaptı.

“KAPSAMLI BİR ÇÖZÜM FIRSATLAR YARATACAK”

Bu süreçte Kıbrıs’ta 2 yeni sınır kapısının daha geçişlere açıldığına, cep telefonlarının adanın her iki tarafında da kullanılabilmesi gibi güven artırıcı önlemler alındığına ve her iki liderin de 18 bölgede mayınların temizlenmesi konusunda hemfikir olduğuna değinen Guterres, sürece dair gözlemlerini ”Kıbrıs sorununa kalıcı çözüm öncelikle tarafların elinde. Çözüm için her iki tarafın da bütün konularda beklentilerinden daha azını kabul etmesi gerek. Kapsamlı bir çözüm büyüme, refah ve güven için fırsatlar yaracak, aksi takdirde bunlar olmayacak” şeklinde ifade etti.

İki liderin üzerinde uzlaştığı güven artırıcı önlemleri olumlu bir gelişme olarak nitelendiren ve liderlerin bu önlemlerin uygulanmasını sağlaması gerektiğini vurgulayan Guterres, çözümün sürdürülebilir olması için kutuplaştırıcı söylemler yerine açık ve yapıcı bir şekilde toplumların iyi bilgilendirilmesi gerektiğinin altını çizdi. Guterres, ”Devam eden istişarelerin müzakerelerin yeniden başlamasını sağlayacağını umuyorum. Kıbrıs sorununa kalıcı bir çözüm bulunması için tüm gücümle arabuluculuk yapabilirim. İki lidere ve toplumlarına, garantör güçlere ve ilgili diğer taraflara yapıcı, yaratıcı ve gerekli aciliyet duygusuyla bu çabalara dahil olması çağrısı yapıyorum” ifadelerini kullandı.

İki bölgeli, iki toplumlu ve eşit siyasi hakların olduğu bir federasyon konusunda taraflara önemli konulardaki farklılıkları açığa kavuşturmak için daha önce teklif ettiği 6 noktayı yapıcı bir şekilde değerlendirme çağrısında da bulunan Guterres, ”Müzakerelerin yeniden başlaması için gereken şartlar henüz meyve vermese de tarafların bu fırsatı farklılıkların üstesinden gelmek için kullanacağından hala umutluyum” görüşünü dile getirdi. Geçici özel danışmanı Jane Holl Lute’un istişarelerini sürdürmeye devam edeceğini ifade eden Guterres, ayrıca Kıbrıs’ta ve çevresinde bulunan doğal kaynaklardan her iki toplumun da faydalanması gerektiğini yineledi.